Πολλοί θεωρούν πως η Φιλοσοφία είναι άρνηση τής πραγματικότητας. Αυτό ίσως βρίσκεται στη λογική μιας κριτικής του παραδεδεγμένου - κατεστημένου αξιακού κώδικα… όμως η φιλοσοφία και ειδικότερα ο φιλοσοφικός στοχασμός είναι γροθιά στο στομάχι των εφησυχασμένων.
Σε παλαιότερα σχετικά κείμενα έχουμε αναφερθεί στην αξία των ανθρωπιστικών σπουδών (μεταξύ των οποίων εντάσσονται και οι Κλασσικές) και ότι αυτές, ιδιαίτερα στην εποχή μας, περνάνε κρίση ίσως γιατί νομίζουμε ή πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτές δεν αποτελούν τη βάση για επαγγελματική αποκατάσταση ή ένα επάγγελμα εκτός εποχής. Αντίθετα σήμερα οι σύγχρονοι προβληματισμοί μάς επιβάλουν να “ενδιαφερόμαστε” για το περιβάλλον όχι ως φυσική παρουσία αλλά ως κοινωνική κατασκευή. Αυτός είναι ο λόγος που επιτρέπει σε κάποιους να μας διδάσκουν τί είναι φύση χωρίς να γνωρίζουν τί είναι...χώμα! δηλαδή η καρδιά τής φύσης η οποία θα πρέπει να λειτουργεί και ως βιολογική συνιστώσα για τον άνθρωπο στη βάση τής αλληλεγγύης και αρμονίας με τη φύση. Έτσι λοιπόν, ο άνθρωπος τής υπαίθρου, ως ταπεινός εργάτης αλλά και δημιουργός, δικαιολογημένα μπορεί να αισθάνεται απόλυτα ικανοποιημένος όταν φυτεύει ένα δέντρο ή καρτερεί το σπόρο να φυτρώσει· όπως και την επιτυχία τής...”εγχείρησης” για την αλλαγή ή την βελτίωση τής ποιότητας τού υποκειμένου.
Ο “πραγματικά μεγάλος”, ο ποιητής αλλά και συμμέτοχος στο φυσικό γίγνεσθαι, είναι όχι μόνο ο γεωργός αλλά και αυτός που αγαπάει τη φύση όχι μόνο ως διακοπές, αλλά ως γνώστης και ενδιαφερόμενος για μια αρμονική συμβίωση με τη φύση, και όχι δρώντας ενάντια σ’ αυτήν ετοιμάζοντας την καταστροφή του.
Αν και ο άνθρωπος θεωρείται “κορωνίς της φυσικής δημιουργίας” δεν αξιοποίησε ποτέ τον τίτλο που του έχει αποδοθεί. Γιατί ο τίτλος αυτός δεν πρέπει να αναφέρεται στο κυριαρχικό πεδίο, αλλά στο διανοητικό - φιλοσοφικό, δηλαδή στον τρόπο σκέψης, ο οποίος όμως, αν μιλάμε αυστηρά ως φιλοσοφία, ίσως δεν λύνει τα προβλήματα αλλά θέτει και διευρύνει το εννοιολογικό πλαίσιο για την επίλυσή τους. Το οποίο πρέπει να συσχετίζεται με το χρόνο αλλά και με το κοινωνικό πλαίσιο εντός του οποίου οι απόψεις μας εξετάζονται.
Οι πρόγονοί μας ήταν ενταγμένοι στο φυσικό περιβάλλον καθότι εννοούσαν και θεωρούσαν ως φύση το σύνολο όσων υπάρχουν πάνω σ’ αυτήν. Έτσι στο επίκεντρο τής κοσμοθέασής τους ήταν η προστασία της. Η φύση για τους Έλληνες δεν ήταν ποτέ ένα απλό περιβάλλον. Ήταν μια σύζευξη οικολογίας και ανθρωπισμού που απέβλεπε σε μια ισορροπία μεταξύ τους. Αυτή την δίδασκαν και την προστάτευαν, η Δήμητρα , η Άρτεμη, ο Διόνυσος, οι Νηρηίδες… μετέδιδαν την αξία και τη σημασία τής φύσης δημιουργώντας στον άνθρωπο την ανάλογη συμπεριφορά.
Όσο και αν η επιστήμη είναι τέχνη και έχει ως βάση την εμπειρία, εντούτοις δεν έχει τίποτα το “απόλυτο” και αλάθητο. Ο σημερινός άνθρωπος, όχι μόνο των αστικών κέντρων, είναι υπεύθυνος ή συμμετέχει με τον τρόπο του στην απαξίωση του φυσικού περιβάλλοντος και μέσω τής άναρχης και ανεξέλεγκτης αποψίλωσης δασών, τής μόλυνσης της θάλασσας το λιώσιμο των πάγων της άναρχης δόμησης και της ασύστολης εκμετάλλευσης τού φυσικού πλούτου με αποτέλεσμα την ανατροπή τού οικολογικού συστήματος.
Ας μη νομίσει όμως κανείς πως η υποβάθμιση του συστήματος αυτού οφείλεται μόνο στην οικολογική αποψίλωση, καί μέσω των πυρκαγιών, αλλά τον μεγαλύτερο αν όχι τον καθοριστικό κίνδυνο για τη φύση και τον άνθρωπο αποτελούν τα πολυεθνικά οικονομικά συμφέροντα οι πυρηνικές δοκιμές και οι ατομικοί εξοπλισμοί που απειλούν τον πλανήτη με ολοσχερή καταστροφή. Δυστυχώς ο άνθρωπος αν δεν έχασε τον έλεγχο του δρόμου για μια αρμονική συμβίωσή του με τη Μητέρα Φύση, τουλάχιστον είναι ανάγκη να αναγνωρίσει πως ο δρόμος που ακολουθεί οδηγεί με βεβαιότητα στο να γνωρίσει τον θάνατο εν ζωή· αφού δεν μπορεί ή δεν θέλει να αναγνωρίσει πως αυτός είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για ό,τι συμβαίνει στο φυσικό μας περιβάλλον και όχι μόνο. Για να αντιληφθεί όμως την ευθύνη του πρέπει πρώτα να εξηγήσει λογικά τη σχέση ανάμεσα σ’ αυτόν και τη φύση. Πράγμα που, όσο και να φανεί παράδοξο, ήταν γνωστό χιλιάδες χρόνια πριν όταν ο άνθρωπος βρισκόταν σε πρωτόγονη κατάσταση. Γνώριζε ότι αυτή ως Μητέρα Φύση γεννά και ως εκ τούτου δημιουργεί μια νέα ζωή. Η γονιμοποίηση της γινόταν από τον Ουρανό μέσω της βροχής...από την οποία προέρχονται τα αγαθά* για την ανάπτυξη τής ζωής. Δυστυχώς σήμερα τα αγαθά που μας προσέφερε “η χρυσή βροχή”, γίνονται κατάρα και καταστροφή όχι μόνο του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και του υπεύθυνου γι αυτήν ανθρώπου, ο οποίος “αντί του μάνα” ποτίζει την Γη και παράλληλα τον εαυτό του με “όξος”! Ακόμα φαίνεται να μην καταλαβαίνει; αυτό που γνώριζαν οι σοφοί πρόγονοί μας και πρώτος ο Θαλής ο Μιλήσιος, που ως βάση για όλα τα πράγματα πίστευε το ύδωρ καθ’ ότι κατ’ αυτόν το παν συνίσταται εξ ύδατος. Παράλληλα, ανατρέχοντας στους Πλατωνικούς Διαλόγους και ιδιαίτερα στον Γοργία βρίσκουμε τη φιλοσοφική θέση: Και ουρανόν και Γην και θεούς και ανθρώπους η κοινωνία συνέχει...(508Α). Αφού λοιπόν ανακάτεψαν τη φύση τού ανθρώπου με άλλα σχήματα κι αισθήσεις, δημιούργησαν μια φύση συγγενή με τη δική του, από την οποία έγιναν κι άλλα είδη όντων, όπως τα καλλιεργημένα δέντρα, και φυτά και οι σπόροι που αναπτύχθηκαν με τη γεωργία και μας εξυπηρετούν.
Δυστυχώς, φαίνεται πως οι σημερινοί εγκέφαλοι της ανθρωπότητας όχι μόνο λειτουργούν με βάση αντεστραμμένες αξίες, και λόγω του κέρδους προσπαθούν να μας επιβάλουν ένα σύστημα αξιών που όχι μόνο αδιαφορεί για τις συνέπειες τής καταστροφής, αλλά προσπαθούν να δημιουργήσουν μια κοινωνία στην οποία το κέρδος και το κακώς εννοούμενο συμφέρον θα είναι το μέτρο των πάντων. Επί του προκειμένου μπορεί να εξετάσει κανείς κατά πόσο ρεαλιστικές είναι οι ιδέες τού Πλάτωνα, ότι μια δίκαιη πολιτεία θα πραγματοποιηθεί ή θα ευδοκιμήσει μόνο αν οι φιλόσοφοι βασιλεύσουν (δηλ. γίνουν άρχοντες) ή οι άρχοντες γίνουν φιλόσοφοι.
Κατά τα φαινόμενα ένα από τα βασικά προβλήματα τής Πολιτείας είναι αυτό του συσχετισμού αν όχι της ταύτισης με τη φιλοσοφία. Όχι όμως αυτήν, που με βάση την πολιτική που ακολουθείται, δυστυχώς, έχει οργανώσει την κοινωνία με τέτοιο τρόπο, ώστε η πολιτική ισχύς και η φιλοσοφία να βρίσκονται πάντοτε στα ίδια χέρια.
Είναι λοιπόν φανερό πως αν οι διατυπώσεις – προβλέψεις τού Πλάτωνα απέτυχαν, η φιλοσοφία του όμως παρέμεινε αναλλοίωτη στα βασικά της στοιχεία. Αυτό που μεταβλήθηκε είναι οι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να συσχετιστεί η φιλοσοφία με την πολιτική πρακτική. Ωστόσο τέτοιους τρόπους διακυβέρνησης συναντούμε στην “Πολιτεία” όπου η διακυβέρνηση χρειάζεται περισσότερο τη βοήθεια της κοινωνικής ή πολιτικής φιλοσοφίας παρά της φιλοσοφίας γύρω από τη φύση. Δηλαδή θα έπρεπε να λειτουργεί και να στηρίζεται στον τρόπο ζωής τού ανθρώπου ως φυσικού, κοινωνικού αλλά και πολιτικού όντος που έχει τον πρώτο ρόλο, αλλά όχι κυρίαρχο, μέσα στη φύση.
Τέλος; πρέπει να επισημάνουμε πως, αν και ο ρόλος της εκπαίδευσης ως προς την προστασία του περιβάλλοντος λειτουργεί εκπαιδευτικά, εν τούτοις δεν αυξάνει την παιδευτική ευφυΐα η οποία -δυστυχώς- βλέπει τη φύση ως αντικείμενο που πρέπει να ελεγχθεί προς όφελος μιας υποτιθέμενης προόδου η οποία όμως δεν κατανοεί την εγγενή αξία της φύσης.
* Είναι ενδιαφέρον ότι στις ΗΠΑ δρομολογούνται ήδη νομικές διαδικασίες οι οποίες θα εμποδίζουν τους πολίτες να αντλούν ιδιωτικά νερό ή να καλλιεργούν τη γη και να παράγουν τροφή σε οικιακό επίπεδο, όπως έκαναν δηλαδή οι κάτοικοι αυτού του πλανήτη εδώ και χιλιάδες χρόνια προκειμένου να επιβιώσουν. Έτσι πολυεθνικά οικονομικά συμφέροντα αποβλέπουν ενδεχόμενα να δημιουργήσουν μελλοντικές κοινωνίες οι οποίες θα είναι δέσμιες ενός απολυταρχικού κεντρικού συστήματος προμήθειας και αγοράς τροφής. Παρά την υποτιθέμενη πρόοδο τής επιστήμης και της τεχνολογίας οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν σήμερα απολέσει την ελευθερία στις επιλογές τρόπου ζωής, όπως τη δυνατότητα να απολαμβάνουν αβίαστα τα φυσικά αγαθά… (εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 10 Αυγούστου 2011)
Αυτό το αντιλαμβάνεται όποιος έχει “ανοιχτό μυαλό” καλλιεργεί ή απλώς έχει σχέση με τη φύση· όταν σχεδόν εξαναγκάζεται να αγοράζει σπόρους (υβρίδια) ακόμα και να “δηλώσει” το πηγάδι που με κόπο και θυσίες άνοιξαν οι πρόγονοί του. Φαίνεται λοιπόν πως ο στόχος είναι αυτός, και έχει ήδη δρομολογηθεί...όσο και αν φαντάζει μακρινός, η κατεύθυνση έχει δοθεί και το σκηνικό έχει στηθεί.
Επιπλέον δεν θεωρώ πλεονασμό το να αναφέρουμε στο σημείο αυτό πως από την αρχαιότητα το νερό αποτελεί πηγή πολιτισμών αλλά και έμπνευσης που έκανε τους ανθρώπους να το θεοποιήσουν ακόμα και να το λατρέψουν... Σημειώνοντας απλά πως γύρω από τα νερά της Μεσογείου άκμασαν κάποτε μεγάλοι πολιτισμοί.