Μετά το αναγκαστικό… εκλογικό διάλειμμα η εκπομπή «’Ομορφη και παράξενη πατρίδα» επανέρχεται στους κανονικούς της ρυθμούς. ‘Ετσι το Σάββατο μετά τα δελτία ειδήσεων και την Κυριακή στις 5.00 μ.μ. στην ΑΛΗΘΕΙΑ ΤV, θα μεταδοθεί σε επανάληψη η πρώτη περιήγηση στην Κοινότητα του Πιτυούς.
Το Πιτυός είναι χτισμένο στην ορεινή και άγονη βόρεια-βορειοανατολική ενδοχώρα της Χίθα ου, μέσα σε κοιλάδα που καταλήγει στα Καρδάμυλα. Τα κοντινότερα χωριά βρίσκονται σε μεγάλες αποστάσεις για τα δεδομένα της Χίου. ‘Ετσι το Πιτυός είναι ένα από τα πλέον απομονωμένα χωριά του νησιού. Πλησιέστεροι οικισμοί σε ευθεία γραμμή είναι η εγκαταλελειμμένη και ερειπωμένη Κυδιάντα προς τα ανατολικά-νοτιοανατολικά (4,5 χιλιόμετρα) και τα Καρδάμυλα προς τα βορειοανατολικά (5,7 χιλιόμετρα). Από τη θάλασσα απέχει σχεδόν 6 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή (ανατολική ακτή, όρμος Λαγκάδας). Υπάρχει λιμνοδεξαμενή δύο χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του χωριού.
Διοικητικά η Πιτυούς υπάγεται σήμερα στην ομώνυμη τοπική κοινότητα (Πιτυούντος), της Δημοτικής Ενότητας Καρδαμύλων του Δήμου Χίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Χίου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Παλαιότερα, εντελώς αντίστοιχα, ήταν έδρα ομώνυμης κοινότητας, της Επαρχίας και του Νομού Χίου
Το Πιτυός είναι αρχαίο χωριό, αναφερόμενο από τον Ψευδοηρόδοτο ο οποίος το αποκαλεί Πίτυν (η Πίτυς), όπως και ο Κοραής. Σύμφωνα με τον σχετικό μύθο, κάποτε έφθασε στο χωριό περιπλανώμενος ο Όμηρος, και ενώ κοιμόταν στο ύπαιθρο τη νύχτα, έπεσε πάνω του «καρπός της πίτυος», δηλαδή ένα κουκουνάρι. Το χωριό λοιπόν ονομάσθηκε έτσι από την αρχαία ελληνική λέξη πίτυς, που σημαίνει πεύκο. Ας σημειωθεί ότι «Πιτυούσσα» στην αρχαιότητα ήταν μία ονομασία για ολόκληρη τη Χίο, εξαιτίας των πολλών πεύκων της. Πιτυούς αναφέρεται το χωριό στο χρυσόβουλο του Μιχαήλ Παλαιολόγου (13ος αιώνας). Ο κάτοικος του χωριού αποκαλείται Πιτυανός (θηλ. Πιτυανή).
Πιθανότατα το Πιτυός δημιουργήθηκε, όπως και άλλα χωριά της Χίου από τη συνένωση προϋπαρχόντων μικρότερων οικισμών, απλωμένων στη γύρω περιοχή, σύμφωνα και με σχετική παράδοση. Συνοικίες του χωριού αναφέρονται ο Μάκελλος και ο Πύργος.
Ο ενοριακός ναός (η «χωριοεκκλησιά») του Πιτυούς τιμάται στο όνομα του Αγίου Γεωργίου, αλλά σημαντικότερος είναι ο ναός της Αγίας Παρασκευής στο κέντρο του χωριού, κτισμένος το 1817. Στο πανηγύρι της κατά το έθιμο προσφέρεται κατσικοπίλαφο. Παλαιοί ναοί μέσα στο χωριό είναι επίσης η Φανερωμένη (με ομώνυμη γειτονιά), η Σπηλιώτισσα και ο Θεολόγος. Παλαιοί χριστιανικοί ναοί-εξωκκλήσια στην περιοχή του χωριού είναι η Αγία Κυριακή, ο Άγιος Ισίδωρος, ο Άγιος Ιωάννης, οι Άγιοι Απόστολοι, η Αγία Ελένη, η Αγία Πλαγιά (= Πελαγία), ο Άγιος Ηλίας, ο Ταξιάρχης, ο Άγιος Δημήτριος, η Ζωοδόχος Πηγή, ο Άγιος Μάρκος, η Υπαπαντή και ο Άγιος Παντελεήμων.
Ο μεσαιωνικός πύργος του Πιτυούς βρίσκεται στο όριο του χωριού. Είναι πολυγωνικό δεκαεξάπλευρο διώροφο κτίσμα πάνω σε φυσικό βραχώδες έξαρμα. Η κατασκευή του τοποθετείται στον 14ο αιώνα, στην περίοδο της Γενουατοκρατίας (1346-1566). To συνολικό ύψος του πύργου είναι 13 μέτρα. Στον πύργο έχουν γίνει εργασίες αποκαταστάσεως, που ολοκληρώθηκαν τον Μάιο του 2008. Από τότε φυλάσσεται και φιλοξενεί διάφορα εκθέματα.
