«Βρυξέλλες, 1η Μαρτίου 1987. Μια ιδιαίτερη ημέρα των 24 χρόνων μου ξεκινούσε με τα διαδικαστικά. Είχε όμως πολύ ενθουσιασμό. Θα εργαζόμουν ως ασκούμενος στην Commission. Είχε αγωνία. Τι μου επιφυλάσσει η νέα καριέρα; Ποιοι ορίζοντες ανοίγονται; Θα μπορέσω να ανταποκριθώ; Είχε και συναισθηματική φόρτιση. Η πόλη απλωνόταν τόσο ψυχρή αλλά και φιλική μπροστά μου. Άξιζε τελικά το νεανικό μου εγχείρημα την αντίκρουση της γονεϊκής παραίνεσης για μια άλλη καλοστρωμένη πορεία»; Αναφέρει σε ανάρτηση του ο Κωστής Μουσουρούλης και αναφέρει:
«34 χρόνια και 6 Γενικές Διευθύνσεις μετά, ενδιάμεσες μεταπτυχιακές σπουδές, ξένες γλώσσες, επιμορφώσεις, αναρίθμητα σεμινάρια και αποστολές στο ενεργητικό μου, επιβεβαιώνουν ότι άξιζε! Διότι κάθε μέρα που υπηρέτησα την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ένα ακόμα επιχείρημα υπέρ της αξίας του να είσαι Ευρωπαίος και να εργάζεσαι για να ενισχύεις την Ευρωπαϊκή προοπτική. Διότι χρειάστηκε να την υπερασπιστώ πολλές φορές.
Θυμάμαι, στην αρχή της καριέρας μου, όταν με ρωτούσαν πού εργάζομαι η απάντησή μου «επιβραβευόταν» με ένα χαμόγελο αναγνώρισης ή ένα μειδίαμα θαυμασμού θα έλεγα. Με την πάροδο των ετών ωστόσο, το χαμόγελο σφίχτηκε στα χείλη και το συναίσθημα μετακύλησε στα μάτια, σε ένα βλέμμα δυσπιστίας και, σε κάποιες περιπτώσεις, και αποδοκιμασίας. Η μεταστροφή αυτή, που ασφαλώς συνδέεται και με τη θυμική αποτίμηση των χειρισμών της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων των τελευταίων ετών, κατέληγε πάντοτε σε ένα τεράστιο ερωτηματικό: «Μπορείς να μας εξηγήσεις;».
Απαντούσα και απαντώ με αφετηρία την προσωπική μου εμπειρία, ως προς το τι κέρδισα από την Ενωμένη Ευρώπη, αυτό το «θαύμα της ιστορίας». Καταρχάς, έμαθα να είμαι ενεργός πολίτης. Έμαθα να εργάζομαι με στόχους αλλά και να διαμορφώνω συνθήκες συναίνεσης σε λύσεις. Ήρθα σε άμεση επαφή με τις αξίες της ευρωπαϊκής φιλελεύθερης δημοκρατίας. Συνειδητοποίησα ότι τα κράτη - μέλη πρέπει να ανταποκρίνονται στις μεγάλες απαιτήσεις της διακυβέρνησης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Υπό την ταυτότητα του Ευρωπαίου πολίτη δε, έχοντας «μάθει τους τρόπους και τις γνώμες» και άλλων λαών, από τις κοινωνικές μου συναναστροφές και τις επαγγελματικές μου συνεργασίες, ανοίχτηκα σε ανταλλαγές απόψεων και συνηθειών, απέκτησα μεγαλύτερη κατανόηση και δεκτικότητα στο ξένο - homo sum nihil humani a me alienum puto (άνθρωπος είμαι, τίποτα το ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο - Τερέντιος) - στο καινούργιο, στο διαφορετικό, και έτσι ζυμώθηκε μέσα μου αβίαστα ένα πολυπολιτισμικό ιδεολογικό patchwork που με διευκόλυνε και εξακολουθεί να με διευκολύνει στις πολιτικές, τεχνοκρατικές αλλά και κοινωνικές μου προσεγγίσεις. Και το κυριότερο: έμαθα να εκτιμώ στην καθημερινότητά μου τα όσα σπουδαία έχει επιτύχει η Ένωση για τους πολίτες της και τον κόσμο: την πολύχρονη ειρήνη και ευημερία που εξασφάλισε στους λαούς της, την ελευθερία των πολιτών της να κινούνται, να ζουν, να σπουδάζουν και να εργάζονται οπουδήποτε στην Ε.Ε., την ταύτισή της με τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, την εγκαθίδρυσή της ως της μεγαλύτερης ενιαίας αγοράς στον κόσμο, την εξ αυτής εκπορευόμενη παροχή βοήθειας σε εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Κι η απάντησή μου λοιπόν καταλήγει πάντα: «Φαντάσου πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς όλα αυτά».
Βρυξέλλες, 6η Δεκεμβρίου 2021. Μια ιδιαίτερη ημέρα των 58 μου πλέον χρόνων ξεκίνησε και πάλι με διαδικαστικά. Με τον ίδιο ενθουσιασμό και τώρα όπως τότε, αλλά και μια περίσσια σωφροσύνη. Αυτή της συνειδητής ολοκλήρωσης ενός κύκλου.
Έχει την ίδια αγωνία. Τι μου επιφυλάσσει η επόμενη μέρα; Έχει και συναισθηματική φόρτιση. Η πόλη απλώνεται το ίδιο ψυχρή, αλλά αυτή τη φορά μόνο λόγω της θερμοκρασίας. Ωστόσο έχει πολύ φιλικότερη διάθεση απέναντί μου. Ίσως γιατί έχει αλλάξει προς το καλύτερο, όπως προς το καλύτερο έχει αλλάξει και η δική μου η ζωή. Αξίζει τούτη η απόφαση, το ώριμό μου πλέον εγχείρημα πρόωρης συνταξιοδότησης, τη μεγάλη άρνηση στη συνέχιση μιας σταθερής και ομολογουμένως καλοστρωμένης πορείας;
Τα 24 χρόνια που υπηρέτησα την ΕΕ ως στέλεχος των θεσμών της και τα 10 που υπηρέτησα την Ελλάδα, επιβεβαιώνουν ότι αξίζει! Γιατί μου έδωσαν γνώση, τεχνογνωσία και εμπειρίες, και κυρίως το αίσθημα του ηθικού και πολιτικού χρέους να είμαι ωφέλιμος για την Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη και για την Ευρώπη μέσα στην Ελλάδα. Ήδη η τρέχουσα ενασχόλησή μου με το μεγαλύτερο “πράσινο” project που έγινε ποτέ στην Ελλάδα - το Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης - αυτό το αίσθημα ικανοποιεί.
Οπωσδήποτε, σχέδια τέτοιας σημασίας και έκτασης έχουν τις στιγμές του δημιουργικού, παραγωγικού οργασμού που πηγάζει από την ανάλυση των δεδομένων, τη σύνθεση πολλαπλών παζλ, την τήρηση ισορροπιών, τις διαπραγματεύσεις, τον διάλογο κ.λπ., όπως έχουν και στιγμές αρνητισμού και ύψωσης εμποδίων. Αλλά αυτή η πτυχή ίσως να αποτελέσει το θέμα ενός επόμενου βιβλίου μου.
Αναμένοντας, σας συνιστώ να δείτε την υπέροχη γαλλική ταινία από την οποία εμπνεύστηκα τον τίτλο -και μόνο αυτόν- της δημοσίευσής μου (Le premier jour du reste de ta vie)».
