Η παρέμβαση του πρόσφυγα Φώτη Αγγουλέ ή Χονδρουδάκη στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της εποχής του μεσοπολέμου με το χρονογράφημα του ΦΑΣΙΣΜΟΣ - ΠΟΛΕΜΟΣ, αλλά και τις στήλες της εφημερίδας του «ΑΛΗΘΕΙΑ» στέλνει τα δικά της διαχρονικά μηνύματα στην εργατική τάξη και τα κοινωνικά στρώματα της πόλης και της υπαίθρου, του σήμερα.
Στη Χίο, μετά την καπιταλιστική κρίση του 1929-33, που αφήνει βαθιές τις πληγές της… στη νεαρή προσφυγική εργατική νεολαία, ζει και αναπνέει κάθε στιγμή της ο Φώτης…
Η Χίος, βιώνει τις συνέπειες της παρατεταμένης κρίσης της εμπορικής ναυτιλίας, εκατοντάδες ναυτεργάτες βρίσκονται στο νησί και κατά δεκάδες επιστρέφουν από «το δέσιμο» των πλοίων στα λιμάνια.
Οι φάμπρικες των Ταμπάκικων, των μακαρονοποιείων, τα συσκευαστήρια του «χαρτώματος» των εσπεριδοειδών κλείνουν ή περιορίζουν τις δραστηριότητες τους και οδηγούν μαζικά στην ανεργία την προσφυγική εργατική τάξη.
Οι δημοκρατικές και συνδικαλιστικές ελευθερίες βρίσκονται στο εκτελεστικό απόσπασμα των κρατικών και παρακρατικών οργανώσεων, στις προσφυγο - γειτονιές του Βαρβασιού, του Καστέλου, της Αγίας Παρασκευής, της Τουρλωτής κ.λπ. επικρατεί το κυνηγητό της Βασιλικής Χωροφυλακής.
Οι καπιταλιστικές - Φασιστικές δυνάμεις επιβάλουν τη θέλησή τους σε μια σειρά χώρες Γερμανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Αυστρία, Βουλγαρία κ.α. και τα σύννεφα του πολέμου απλώνονται στην Ευρώπη…
Η Ιταλία εισβάλει στις 3 Οκτώβρη 1935 στην Αιθιοπία (Αβησσυνία) έχοντας την ανοχή των μεγάλων καπιταλιστικών κρατών. Η αντίσταση του Αιθιοπικού λαού ήταν ηρωική, παρά τον υποτυπώδη εξοπλισμό του. Τα στρατεύματα της Ιταλίας χρησιμοποιούν χημικά όπλα ενάντια στο λαό της και κυριεύουν την Αντίς Α μπέμπα στις 5 Μάη του 1936.
Η Κοινωνία των Εθνών δε λαμβάνει κανένα ουσιαστικό μέτρο κατά της Ιταλίας, αφού ούτε τις εισαγωγές πετρελαίου εμποδίζει, ούτε αποκόπτει τον ιταλικό στρατό στη διώρυγα του Σουέζ, αλλά και την ιταλική επίθεση βοηθούν οι ΗΠΑ με το «νόμο της ουδετερότητας» που ψήφισε το Κογκρέσο στις 31 Αυγούστου του 1935. Στην ιταλική επίθεση αντιτάχθηκε η Σοβιετική Ένωση!
Τη στιγμή αυτή αποφασίζει να παρέμβει...
Όμως στο χρονογράφημά του ΦΑΣΙΣΜΟΣ - ΠΟΛΕΜΟΣ παρουσιάζει τις σκέψεις του ότι:
«Ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ είναι οι δύο αντιπρόσωποι του Χάρου στη γη, δύο συνέταιροι του θανάτου, παραβιάζουνε τη συνείδηση του ανθρώπου και με το πιστόλι στο χέρι του επιβάλουν:
Εμπρός! Για πού; Για τον πόλεμο! Να σκοτωθείς ή να σκοτώσεις.
Και ο άνθρωπος τρέμοντας μπροστά σ’ αυτή την άτιμη προσταγή που του επιβάλλεται με τη βία, αρωτάει με φόβο, με παρακαλετό, με απελπισία:
Γιατί; Μα το «γιατί» είναι άρνηση! Είναι αμφιβολία! Είναι μιας στιγμής καθυστέρηση του μαύρου σκοπού τους!
Είναι «προδοσία» κατά της «Πατρίδος»!
Ετοιμάσου λοιπόν να τουφεκιστείς, άναντρε, προδότη, δειλέ, που παράκουσες στην «άγια» φωνή της «Πατρίδος», που αρνήθηκες να πεθάνεις ή να γίνεις φονιάς.
Έτσι απαντούν οι άνθρωποι του Χάρου στην άρνηση, με το ΘΑΝΑΤΟ!
Έτσι τραβάει ο Φασισμός την ανθρωπότητα προς τον πόλεμο- την ανθρωπότητα που ακόμη δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να πνίξει μέσ’ στη δίκια οργή της τους μαύρους εχθρούς της.
O Φασισμός που προσπαθεί να τη μεταβάλλει σε κρέατα αλεσμένα και κόκκαλα σκελετών, ένα μακάβριο στολίδι της Φρίκης, να στήσει πάνω από τους τάφους το γλέντι του, να χορτάσει, με ανθρώπινες σάρκες, να μεθύσι με ανθρώπινο αίμα.
Μα,…όχι ο άνθρωπος θέλει και πρέπει να ζήσει ελεύτερα τη ζωή και να κάμει χτήμα του νου και του κόσμου τη μεγάλη χαρά της.
Ο άνθρωπος αγαπά τη ζωή.
Δε θα δεχτεί να οργώνει για πάντα με το κανόνι, τον Άδη, δε θα δεχτεί να μασιέται η σάρκα του μέσα στου ιμπεριαλιστή τις μαλαματένιες μασέλες, δε θα δεχτεί να γίνει ο άγνωστος στρατιώτης για το θησαύρισμα των γνωστών εκμεταλλευτών και ατιμαστών του.
Κι ακόμα δε θα θελήσει να σταμπάρει στο μέτωπό του τη σφραγίδα του «νομιμοποιημένου» αδελφοκτόνου πολέμου ,για το συμφέρον του πολεμοχαρή και εκδικητή Φασισμού.
Ο Φασισμός είναι ο Αναθεματισμένος πατέρας του σαρκοφάγου πολέμου!
Ο Φασισμός είναι ο θανάσιμος εχθρός της Ζωής!
Ο Φασισμός είναι σύμμαχος της καταστροφής, του ολέθρου και του Χάρου!
Όποιος είναι φίλος με τη Ζωή πρέπει να μισήσει το Φασισμό.
Όποιος είναι φίλος του Φασισμού είναι εχθρός της Ζωής.
Άνθρωποι εσείς που θέτε να ζήσετε!
Εσείς που νοιώσατε πώς έχετε δικαιώματα και καθήκοντα στη ζωή, ενωθείτε, μιλήσετε και χτυπήσετε τον εχθρό σας, το Φασισμό.
Σε κάθε σας βήμα εργάτες του χεριού και της σκέψης, δώσε και μια τσαπιά για τον τάφο του Φασισμού,που πρέπει να ’ναι βαθύς.
Μανάδες εσείς που το σπλάχνο σας δε το θρέφετε για να το ταΐσετε του πολέμου, ρίχτε μέσα στο γάλα σας μίσος, ρίχτε κατάρα, τα’ ανάθεμα για τον πόλεμο, διδάξτε τα παιδιά σας, να ΖΗΣΟΥΝ.
Αδικημένοι, τυραγνισμένοι, παραριγμένοι αγωνιστές:
Εσείς που δώσατε τη ζωή και το αίμα σας στους μεγάλους πολέμους!
Εσείς που δώσατε στο Χάρο τροφή και στους εκμεταλλευτές σας τη δύναμη για να σας σαρκάζουν!
Εσείς που δώσατε το κάθε τι, για να κερδίσετε του ευτελισμού και της ζητιανιάς το ραβδί, που σήμερα στηρίζετε πάνω του τη λαβωμένη ζωή σας!
Εσείς μάρτυρες παραγνωρισμένοι, κάμετε την τελευταία πολύτιμη σας θυσία:
Μαζέψτε τα κομματιασμένα σας μέλη, υψώσετε τη ματωμένη ψυχή σας απάνω στα δεκανίκια σας για σημαία και βαδίσετε με μίσος ενάντια στον ΠΟΛΕΜΟ και το ΦΑΣΙΣΜΟ!
Που ζητάνε να φαρμακέψουν τη Ζωή και να διαιωνίσουν τη… και τη μαύρη σας μοίρα!
Για χάρη σας το ζητά η ΖΩΗ ΕΣΑΣ, που την αγαπήσατε».
Φώτης Αγγουλές
Η ΔΙΚΗ του Φώτη Αγγουλέ στο Ειρηνοδικείο Χίου
Η ντόπια αστική τάξη επαγρυπνά και τον καθίζει στο εδώλιο του δικαστηρίου…
Τον Ιούνη του 1936 «εκδικάζεται η δίκη του δημοσιογράφου Φώτη Αγγουλέ κατηγορουμένου επί εξυβρίσει δια του τύπου του Μουσολίνι, διότι απεκάλεσεν αυτόν αίσχος της ανθρωπότητας, κατασπαράξαν τα το μαρτυρικό λαό της Αβησσυνίας κ.τ.λ.»
Ο πρόεδρος του δικαστηρίου κ. Λογοθέτης καλεί τους μάρτυρες κατηγορίας που προσήλθαν και ήταν: «οι κ.κ. Λ. Καλομάτης, ιταλός υπήκοος και πράκτωρ εντεύθε ιταλικών ατμοπλοϊκών εταιρειών, καταθέσας ότι δια των φράσεων του Αγγουλέ εξυβρίσθη εν τω προσώπω του Μουσολίνι το ευγενές ιταλικόν έθνος καθώς επίσης και ο χωροφύλαξ ο οποίος κατέθεσεν ότι η «Αλήθεια» είς ήν ανεγράφοντο αί φράσεις αύται εκυκλοφόρησεν».
Στη συνέχεια καλεί τους μάρτυρες υπερασπίσεως:
Στο βήμα πρώτος ο τελειόφοιτος της νομικής ο Γ. Μουτάφης που κατέθεσε ότι: «το ζήτημα αναγόμενον εις ευρυτέραν αντίληψιν της μετά την κατά της Αβησσυνίας εκστρατείαν της Ιταλίας διαμορφωθείσης Παγκοσμίου Κοινής γνώμης λύεται εις την προκειμένην περίπτωσιν υπέρ του Αγγουλέ, όστις ως δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος να στηλιτεύει τα υπό της Κοινής γνώμης αποδοκιμαζόμενα»
Στη συνέχεια ο κ. Ι. Καλούδης δικηγόρος και πολιτευόμενος έκανε μία θαυμάσια ανάλυση της θέσης της Ιταλίας «εν τη προκειμένη περιπτώσει κατόπιν ενός πολέμου καταδικασθέντος υπό της Κοινωνίας των Εθνών, πολέμου απάνθρωπου, εναντίον άοπλου πληθυσμού δι’ υπέριτου και άλλων δηλητηριωδών αερίων κ.τ.λ. ο Αγγουλές πρέπει να αποδοθή εις την Κοινωνίαν διότι όχι δικαίωμα αλλά υποχρέωσιν είχε να καταδικάση δια της ισχυράς του γραφίδος την πράξιν ταύτην.»
Οι κ.κ. Κ. Τσουρής και Δ. Καρνουπάκης καταθέσαν υπέρ του Αγγουλέ ότι: «ως εκ δικαιολογημένης αγανακτήσεως στηλιτεύσαν τες την πράξιν ενός δικτάτορος και μη σκοπού ντος να εξυβρίσει τον κ. Μπενίτο Μουσολίνι μετά του οποίου ο φτωχός και βιοπαλαιστής χιώτης δημοσιογράφος δεν είναι δυνατόν να έχει προσωπικάς διαφοράς.»
Η υπεράσπιση κατόπιν των καταθέσεων τούτων παραιτήθηκε της μαρτυριακής καταθέσεως του κ. Κοκκαλιάδη και άλλων μαρτύρων κρίνουσα ότι εκ των καταθέσεων των ανωτέρω δύναται να σχηματισθή γνώμη…
Ο Φώτης Αγγουλές απολογούμενος είπε ότι: «Δεν εσκόπει δια του δημοσιεύματος να δυσφημίση ΄η να εξυβρίση τον κ. Μουσολίνι, αλλά να στηλιτεύση πράξιν βάρβαρον και απάδουσαν προς την έννοιαν του σημερινού πολιτισμού.»
Οι συνήγοροι του κατηγορούμενου κ.κ. Μ. Φατσής και Δ. Λευκάκης δια αγορεύσεων «ζητούν την απαλλαγήν του.»
Ο δημόσιος κατήγορος μοίραρχος Κ. Σέρρας ζητεί: «την καταδίκην του Αγγουλέ».
Το Δικαστήριο δια του πταισματοδίκη κ. Λογοθέτη ανακοινώνει ότι: «εύρον το δημοσίευμα ως εξυβριστικόν καταδικάζει δυνάμει του νόμου περί τύπου τον παρεκτραπέντα δημοσιογράφο εις την αυστηρά ποινήν της τριμήνου φυλακίσεως και των 10.000 δρχ. χρηματικής ποινής.»
Γιώργος Ηλ. Αμπαζής - Δάσκαλος
* Το χρονογράφημα και η Δίκη από την «Ελευθερία» του Ιούνη του 1936 – φωτογραφίες αρχείο Τ. Μυλωνά.
