Την τελευταία εβδομάδα του Ιανουάριου του 2025 ένα εντυπωσιακό φαινόμενο εμφανίζεται κατά το οποίο έξι από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος θα είναι ορατοί σε μία «ευθυγράμμιση» από τον πλανήτη μας. Σύμφωνα με τον Αλέξη Δεληβοριά, Διδάκτορα Φυσικής, η ορατότητα του φαινομένου θα είναι βέλτιστη στην Αθήνα στις 23 Ιανουαρίου, αλλά όλη αυτή την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου μετά την δύση του Ηλίου η ευθυγράμμιση θα είναι ορατή σε όλον τον κόσμο. Για την ακρίβεια, 4 πλανήτες, ο Άρης, ο Κρόνος, ο Δίας και η Αφροδίτη θα είναι ορατοί με γυμνό μάτι ενώ ο Ποσειδώνας και ο Ουρανός επίσης θα βρίσκονται στην ευθυγράμμιση, αλλά μάλλον θα χρειάζεται τηλεσκόπιο για να παρατηρηθούν. Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου, μάλιστα, θα ευθυγραμμιστούν και οι 7 επτά πλανήτες στην σπανιότερη ευθυγράμμιση απ’ όλες.
Τι είναι η «ευθυγράμμιση;»
Σύμφωνα με το BBC, ο κάθε πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος ολοκληρώνει μία τροχιά – δηλαδή ένα έτος για τον πλανήτη – γύρω από τον Ήλιο με διαφορετική ταχύτητα: για παράδειγμα, ο Ερμής, ο κοντινότερος πλανήτης στον Ήλιο, ολοκληρώνει μια τροχιά του σε 88 γήινες ημέρες, η Γη σε 365 ημέρες, ενώ ο Ποσειδώνας, ο πιο μακρινός πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, σε 60.190 γήινες μέρες, δηλαδή περίπου 165 γήινα χρόνια.
Οι διαφορετικές ταχύτητες με τις οποίες οι πλανήτες ολοκληρώνουν μία τροχιά τους γύρω από τον Ήλιο ενδέχεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, να έχει ως αποτέλεσμα να παραταχθούν κάποιοι από τους πλανήτες στην ίδια πλευρά του Ήλιου. Από τη Γη, εάν οι τροχιές ευθυγραμμίζονται σωστά, μπορούμε να δούμε πολλούς πλανήτες στον νυχτερινό μας ουρανό ταυτόχρονα. Το να μπορούμε να δούμε και τους 7 πλανήτες ευθυγραμμισμένους, όπως θα γίνεται τον Φεβρουάριο, θωρείται ένα εξαιρετικά σπάνιο γεγονός που θα επαναληφθεί το 2492.
Ας γνωρίσουμε τους 7 πλανήτες που θα παρατηρούνται
1. Ερμής
Ο Ερμής είναι ο κοντινότερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος στον Ήλιο, γι’ αυτό κι έχει την μικρότερη τροχιά, μόνο 88 γήινες μέρες. Ενώ όμως ένας χρόνος του Ερμή διαρκεί 88 μέρες, μία μέρα, δηλαδή μία περιστροφή γύρω από τον άξονα του, διαρκεί 176 μέρες. Λόγω της εγγύτητας του στον θερμό αστέρα δέχεται συνεχώς μετεωρίτες που του προσδίδουν την γεμάτη κρατήρες εμφάνιση του. Επίσης, λόγω της εξαιρετικά αραιής ατμόσφαιρας του, (αποτελούμενη από ήλιο, οξυγόνο και υδρογόνο, που ίσως προέρχονται από τον ηλιακό άνεμο) στον ισημερινό του Ερμή κατά τη διάρκεια της ημέρας η θερμοκρασία μπορεί να ανέλθει έως τους 427 βαθμούς Κελσίου ενώ κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να πέσει μέχρι και στους -173 βαθμούς Κελσίου.
Όλα αυτά καθιστούν τον Ερμή έναν ιδιαίτερα αφιλόξενο πλανήτη για το είδος μας, αν και ίσως κάποια στιγμή φιλοξενούσε πρωτόγονους μικροοργανισμούς κάτω από το έδαφος του. Επίσης λόγω της εγγύτητας του στον Ήλιο, είναι σίγουρο ότι όταν ο Ήλιος μας εισέλθει στην φάση του κόκκινου γίγαντα, σε πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, η διόγκωση του θα καταπιεί κι εν τέλει εξαερώσει τον Ερμή.
2. Αφροδίτη
Η Αφροδίτη, ο δεύτερος κοντινότερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος στον Ήλιο, έχει την πιο αργή περιστροφή γύρω από τον άξονα της απ’ όλους τους άλλους πλανήτες, με μία ημέρα της να διαρκεί 243 γήινες μέρες. Αυτό σημαίνει ότι μία ημέρα της Αφροδίτης διαρκεί περισσότερο από ένα έτος της, αφού ολοκληρώνει την περιστροφή της γύρω από τον Ήλιο σε 225 γήινες ημέρες.
Συχνά χαρακτηρίζεται μία «πύρινη κόλαση» αφού το διοξείδιο του άνθρακα που αποτελεί σχεδόν εξ’ ολοκλήρου την ατμόσφαιρα της και το θειικό οξύ που βρίσκεται στα νεφώματα της συντηρούν ένα ακραίο φαινόμενο του θερμοκηπίου στην επιφάνεια της Αφροδίτης. Αυτό, σε συνδυασμό με την υψηλή πυκνότητα της ατμόσφαιρας, δημιουργεί μία μέση επιφανειακή θερμοκρασία 460 βαθμών Κελσίου, θερμοκρασία ικανή να λιώσει ένα κομμάτι μόλυβδο. Έτσι η Αφροδίτη, αν και πιο μακριά απ’ τον Ήλιο σε σχέση με τον Ερμή, έχει υψηλότερη θερμοκρασία από εκείνον κι είναι ο πιο θερμός πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος.
3. Άρης
Ο Άρης, ο τέταρτος κατά σειρά κοντινότερος πλανήτης στον Ήλιο – ο τρίτος κοντινότερος είναι η Γη – συχνά αποκαλείται ο «κόκκινος πλανήτης» εξαιτίας του τριοξειδίου του σιδήρου που του προσδίδει το ερυθρό χρώμα στην επιφάνεια του. Διαθέτει το Όρος Όλυμπος, το υψηλότερο όρος στο Ηλιακό μας Σύστημα και την Κοιλάδα Μαρινέρις, τη μεγαλύτερη κοιλάδα, ενώ επίσης διαθέτει δύο μικρούς δορυφόρους, τον Φόβο και τον Δείμο. Οι θερμοκρασίες της επιφάνειας του Άρη κυμαίνονται κατά προσέγγιση από −110 °C τον χειμώνα έως 35 °C το καλοκαίρι στον ισημερινό.
Σύμφωνα με το σκάφος Perseverance της NASA που στάλθηκε πριν 5 χρόνια στον πλανήτη και παραμένει εκεί, ο Άρης ενδέχεται να φιλοξενούσε ζωή και θάλασσες στον πλανήτη δισεκατομμύρια χρόνια πριν, όπως δείχνουν και πιθανές βιο-υπογραφές στους βράχους του. Λόγω της εγγύτητας του στη Γη και τις παρόμοιες εποχές του με τη Γη, που οφείλονται στην παρόμοια κλίση που έχει ο άξονας του, έχει αποτελέσει αντικείμενο ενδελεχούς έρευνας για την πιθανή μελλοντική κατοίκηση του από ανθρώπους.
4. Δίας
Ο Δίας είναι ο πέμπτος κατά σειρά κοντινότερος πλανήτης στον Ήλιο κι αποτελεί έναν αέριο γίγαντα λόγω του τεράστιου μεγέθους του – θα μπορούσε να χωρέσει στο εσωτερικό του όλους τους άλλους πλανήτες του Ηλιακού συστήματος – και της σύστασης του που αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο. Καθώς δεν φιλοξενεί βραχώματα έχει εντυπωσιακή ταχύτητα, ολοκληρώνοντας μία ημέρα του σε 9 ώρες αλλά ένα έτος του σε 12 γήινα χρόνια. Εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του αποτελούν η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα, μια τεράστια καταιγίδα που είχε παρατηρηθεί με τηλεσκόπιο στην επιφάνεια του πλανήτη από τουλάχιστον τον 17ο αιώνα, και οι τουλάχιστον 95 δορυφόροι του. Ο μεγαλύτερος από αυτούς, ο Γανυμήδης, έχει συχνά εξεταστεί για το αν θα μπορούσε να φιλοξενήσει ανθρώπινη ζωή. Στην Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Κρόνου μπορούν να παρατηρηθούν θερμοκρασίες που φτάνουν έως και τους 1000 βαθμούς Κελσίου, αλλά η υπόλοιπη επιφάνεια του πλανήτη συνήθως βρίσκεται κοντά στους -110 βαθμούς Κελσίου.
Λόγω της έλλειψης νερού αλλά και της αέριας, ασταθούς ατμόσφαιρας του, κανενός είδους ζωή παρόμοια με αυτή που παρατηρείται στη Γη θα μπορούσε να έχει υπάρξει στον Δία, αν και ο Αμερικανός φυσικός Καρλ Σαγκάν πρότεινε ότι μορφές ζωής με οργανική χημεία που βασίζονται στην υγρή αμμωνία (και όχι στο νερό όπως γίνεται στη Γη) θα μπορούσαν να επιβιώσουν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας του πλανήτη.
5. Κρόνος
Ο Κρόνος είναι ο έκτος κατά σειρά κοντινότερος πλανήτης στον Ήλιο και αποτελεί έναν ακόμα αέριο γίγαντα, επίσης αποτελούμενος κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, και με μάζα 95 φορές αυτή της Γης. Είναι γνωστός για τους εντυπωσιακούς του δακτύλιους, που αποτελούνται από κομμάτια πάγου, θραύσματα μετάλλων, κόκκους σκόνης και κομμάτια βράχων και ίσως να δημιουργήθηκαν από μεγάλους δορυφόρους που περιστρέφονταν γύρω από τον πλανήτη και θρυμματίστηκαν από την πρόσκρουσή τους με κομήτες και μετεωροειδείς. Όπως και ο Δίας, λόγω της αραιής ατμόσφαιρας του, ολοκληρώνει μία περιστροφή γύρω από τον εαυτό του σε 10 ώρες, και ένα έτος του σε περίπου 29 γήινα χρόνια. Η ατμόσφαιρα στην επιφάνεια του είναι συνήθως γύρω στους -178 βαθμούς Κελσίου, και λόγω της μεγάλης μάζας του και της μεγάλης βαρύτητας του, οι συνθήκες που παράγονται στον Κρόνο είναι ακραίες, με ανέμους που μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 1.800 χλμ. την ώρα.
Ο Κρόνος έχει πάνω από 146 δορυφόρους, με τον μεγαλύτερο από αυτούς να είναι ο Τιτάνας, ο οποίος, όπως και ο Γανυμήδης, έχει εξεταστεί για το αν θα μπορούσε να φιλοξενήσει μελλοντικά ανθρώπινη ζωή.
6. Ουρανός
Ο Ουρανός είναι ο έβδομος κατά σειρά κοντινότερος πλανήτης στον Ήλιο και είναι επίσης ένας αέριος γίγαντας, με το χαρακτηριστικό γαλάζιο χρώμα του να προέρχεται από το μεθάνιο της ανώτερης ατμόσφαιρας του που απορροφά το κόκκινο φως από τον Ήλιο και το αντανακλά ως μπλε πίσω στο διάστημα. Επίσης αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο και έχει επίσης κάποιους, σαφώς πιο δυσδιάκριτους και λεπτούς, δακτύλιους γύρω του, όπως ο Κρόνος. Μία ημέρα στον Ουρανό διαρκεί 17 ώρες, αλλά ένα έτος διαρκεί 84 γήινα έτη. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του είναι -195 βαθμοί Κελσίου και η τεράστια ατμοσφαιρική του πίεση σε συνδυασμό με το ελάχιστο ηλιακό του φως, την έλλειψη οξυγόνου και την έλλειψη οποιασδήποτε στέρεης επιφάνειας τον καθιστούν ιδιαίτερα αφιλόξενο.
Έχει ακόμα 28 γνωστούς δορυφόρους, εκ των οποίων η Μιράντα, ένας απ’ τους μικρότερους, θεωρείται ότι θα μπορούσε να φιλοξενήσει στο μέλλον ανθρώπινη ζωή, αν πρώτα λυνόταν το πρόβλημα του πόσο μακριά είναι απ’ τη Γη, αλλά έχει επίσης θεωρηθεί ότι θα μπορούσε να φιλοξενεί μέχρι και σήμερα εξωγήινη ζωή στους υπόγειους ωκεανούς της.
7. Ποσειδώνας
Και τέλος, ο πιο μακρινός πλανήτης απ’ τον Ήλιο, ο Ποσειδώνας, 4,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τον Ήλιο και σχεδόν στο τέλος του ηλιακού μας συστήματος – ο νανό-πλανήτης Πλούτωνας βρίσκεται ακόμη πιο μακριά και κοντά στο νέφος του Όορτ, που σηματοδοτεί τα όρια του ηλιακού μας συστήματος). Αποτελείται από μεθάνιο, που όπως και στον Ουρανό προσδίδει το χαρακτηριστικό μπλε χρώμα του, αλλά και από υδρογόνο, ήλιο, αμμωνία και νερό σε παγωμένη μορφή. Έχει επίσης τους ισχυρότερους ανέμους στο ηλιακό μας σύστημα, καθώς έχουν παρατηρηθεί ταχύτητες ανέμου μέχρι και 2.100 χλμ. ανά ώρα. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνειά του είναι -218 βαθμοί Κελσίου και μία ημέρα του διαρκεί περίπου 16 ώρες αλλά ένα έτος του 164 χρόνια! Έχει επίσης πέντε αλλά πολύ αμυδρούς δακτύλιους και 16 γνωστούς δορυφόρους, με τον μεγαλύτερο να είναι ο Τρίτωνας.
Σύμφωνα με τη NASA, αν ένα διαστημόπλοιο ταξίδευε με την ταχύτητα του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού (International Space Station), δηλαδή με μία μέση ταχύτητα 27.000 χλμ. ανά ώρα, θα έφτανε στον Ποσειδώνα σε περίπου 18 γήινα χρόνια. Λόγω αυτής της απόστασης, σπάνια συγκαταλέγεται μέσα στους πλανήτες που θα μπορούσαν μελλοντικά να φιλοξενήσουν ανθρώπινη ζωή.
alithia.gr