Με αφορμή μια εκδήλωση του Περιοδικού «Σείστρο», για τους ποιητές που έγραψαν για τον Κάμπο της Χίου, στο Σύλλογο του Κάμπου (Πρόεδρος Δ.Σ. Μαργαρίτα Μαρτάκη) βρήκα μια θαυμάσια εισαγωγή της αλησμόνητης ποιήτριας Ερμιόνης Πολυχρονοπούλου, στον Α' τόμο «Ο Κάμπος της Χίου», του επίσης αλησμόνητου δημοσιογράφου-συγγραφέα-
Χαιρετισμό στην έκδοση 336 σελίδων, δίνει ο Μίλτος Καλβοκορέσης. Ακολούθησε ο Β' τόμος. Σήμερα είναι εξαντλημένα.
Ευχής έργο, να βρεθεί τρόπος από Φορέα ή Εκδότη, να επανεκδοθεί η σημαντική αυτή εργασία, με ένα σύγχρονο συμπλήρωμα. Μήπως η Περιφέρεια;
Κώστας Αμπανούδης.
Πρόλογος, στον Α' τόμο του Ν.Ζ.Περρή «Ο Κάμπος της Χίου, της Ερμιόνης Πολυχρονοπούλου-Ζαφειράκη, (μεταγραφή του κειμένου σε πεζοτράγουδο από τον Κώστα Αμπανούδη)
Ένα γεφύρι έχτισε παλιό και αρμολόγησε
που ένιωσε το παρελθόν, το χθες, τα περασμένα
με μας που ζούμε σήμερα αλλά κι αυτούς που έρχονται
τ' αύριο να χαρούνε, σε μαρτυρία του γραπτή, πολύτιμη, πολύλαλη
-του Κάμπου τη μακρόχρονη παράδοση, ακέραιη εις τη φθορά
και τον αφανισμό του καταλύτη χρόνου.
Βιώματα του γράφοντα, αναδρομές κι αναπνοές, αναδιφήσεις
οι σκόρπιες αναμνήσεις και ιστορήματα γραπτά, προφορικά
από τους γέροντες Καμπούσους και τις γερόντισσες Καμπούσενες
Εικόνες και χαράγματα σε πύργους, ζωγραφιές, στις Εκκλησιές και Παρεκκλήσια,
αλλά και περιβόλια τοιχογύριστα μ' αυλόπορτες ψηλές,
σε έργο αγάπης ανασταίνει και ιστορίας το ξαναζωντάνεμα.
Μέσα από συντρίμμια και χαλάσματα, σ' αναζητήσεις που κρατήσανε καιρό,
αλλά δεν πήγανε χαμένες ξεχασμένες, και στη γραφή βιβλίων θεμελιώθηκαν.
Κι είναι οι γενιές ατέλειωτος λαβύρινθος στ' Αρχοντολόγια οι διαδοχές
και οι απόγονοι με την κλωστή του κάθε νήματος συνέχειας
να κόβεται συχνά-πυκνά απ' τις Σφαγές του 1822, τους χαλασμούς με τους σεισμούς
και τους ξεριζωμένους (Μεταναστεύσεις-Προσφυγιά).
Κι ανάμεσα στα στοιχισμένα κυπαρίσσια
θ' ακούσωμε τον απαλό τον ψίθυρο των θρύλων
Στις σιωπηλές ταφόπετρες ξυπνούν συχνά οι ίσκιοι
για να μας πουν παράπονα για μιαν αγάπη ξεχασμένη
και κάθε ομορφιά χαμένη πρόωρα.
Παλιές εικόνες ζωντανεύουν στα ρυάκια, στα σοκάκια
στους ποταμούς και τα πηγάδια και τις στέρνες
που τρέχει ο συγγραφέας μας για νάβρη ακόμα ένα εύρημα
που ξαναπλάθει μακραίωνη χαμένη εποχή.
Τρανές περάσαν οικογένειες με οικόσημα, τίτλους και τα παράσημά τους
για τη δράση τους, τις περιπέτειές τους που ξαφνιάζουν
και κάποια ονειρεμένη ιστορία τους που πάντα μια συγκίνηση απλώνει
κάθε φαμέλιας πονεμένα μυστικά που κάθε ανθρώπινη γενιά τη συναρπάζουν.
Αφήσαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους στην άμμο των αιώνων
ονόματα μεγάλα που ανακάλυψε μέσα απ' τους κλάδους κάθε οικογένειας.
Του Εικοσιένα τολμηρούς αγωνιστές με τα λαμπρά τους ξίφη
κι ακούραστοι ευεργέτες δωρητές με το χρυσάφι τους.
Αλλά κι εργάτες φωτισμένοι της πέννας με το λάβαρο μιας επανάστασης στο πνεύμα.
Στα μυρωμένα περιβόλια ακολουθούμε τον Περρή
στα σκιερά τα μονοπάτια, τα νοτισμένα με δροσιές της Αναγέννησης
μαζί του, δες, διασχίζομε κήπους πνιγμένους από νερατζολούλουδα,
κι αυλές στρωμένες με βότσαλο ασπρόμαυρο. Πύργων λουσάτα συγκροτήματα
πού 'χουνε κιόσκια αγέρινα και άνετα, απλόχωρα τσαρδάκια.
Παραμυθένιοι διάκοσμοι με πίνακες θαυμάσιους, φρέσκο
και πλούσιες σε επιπλώσεις χλιδής Βιβλιοθήκες. Στέκει Πυργοδεσπότης Άρχοντας
ευγενικός για να μας δείξει θαυμάσια θέα από τοξωτά παράθυρα.
Λεπτή και σβέλτη Πυργοδέσποινα με ασημένιο δίσκο θα μας καλοσωρίσει
και χαμογελαστά θα μας ξεπροβοδίσει μ' ένα μπουκέτο ανθούς πάντα, αργότερα.
Πύργοι πολλοί, σπουδαίοι, να βιαστούμε να τους χαρούμε όλους. Να προφθάσουμε,
δες, ξεπροβάλλουν μέσα από την αχλύ, ψηλοί, καμαρωτοί σαν τότε
που Βασιλιάδες πολεμάρχους φιλοξένησαν.
Σ' έναν απέραντο πορτοκαλεώνα και σε νερά τρεχούμενα, στέκονται οι δαντελωτοί
πύργοι κι από τα κομψά τσαρδάκια τους τα γέλια τα χαρούμενα της Χιωτοπούλας θ' ακουσθούν
που έχει τα γιασεμιά μπηγμένα στα μαλλιά της
κι όλο πειράζει τους περαστικούς.
Κι εμείς συνεπαρμένοι, και με καινούργια διάθεση, ρομαντική
στα επιδέξια χέρια θα αφεθούμε του συγγραφέα Περρή
του Νίκου να μας οδηγήσει σε χώρους με αρώματα,
λάμψη και γοητεία, πάντα από τη σίγουρη πατημασιά της Ιστορίας
πάντοτε απ' τον γραμμένο θαυμασμό των ξένων περιηγητών.
Μάζεψε μ' αφοσίωση τ' απομεινάρια τα πολύτιμα του Κάμπου
για να στήσει πάλι ακέραιους κι ολόρθους τους γκρεμισμένους πύργους του
και χώθηκε στις σκοτεινές σελίδες του Χιώτικου Μεσαίωνα
να ρίξει δέσμες από φως, με το λυχνάρι της Αναζήτησης.
Μιας έρευνας επίμονης, πολύμοχθης και θαυμαστής.
Κι έπειτα, δες, προχώρησε ακόμα πιο βαθιά να γίνει ο μελετητής
ο σοβαρός μιας Εποχής που 'χε Κοσμογονία. Τότε που το Βυζάντιο
γονατισμένο ήταν μπρος στη μισάνοιχτη Κερκόπορτα
κι άπλωνε τα χέρια της στερνής του Αγωνίας, επίκληση στ' αστέρι
της Δύσης που γενιόταν. Μια απελπιστική κραυγή για να τα δώσει όλα
αρκεί να επιζήσει, να μη χαθεί. Σαν βρέθηκε το τίμημα
ήταν αρκετά βαρύ. Συνθήκη του Νυμφαίου τη Χίο να παραχωρεί
στη Γένοβα για... μερικές γαλέρες. Τότε που κυβερνούσαν
πάθη και τυχοδιωκτισμοί. Και κάποια μοίρα, τρομερά ιδιότροπη
είχε προστάξει ένα πάντρεμα παράξενο Ανατολής με Δύση να συντελεστεί
μες στην καρδιά της Χίου!
Μπρος στο μεγάλο νόημα της φοβερής της αλλαγής
που η σφραγίδα της αιώνια θα βαραίνει του Κάμπου τα παιδιά,
στοχαστικός θε να φανεί ο συγγραφέας και πάνω κει
στηρίζει το οικοδόμημα για νάβρει πρώτη ρίζα της Χιώτικης γενιάς
και να τη ντύσει με ξεφτισμένα ρούχα Βυζαντινών Αξιωματούχων
που μπερδεύονται σιγά-σιγά μεσ' τα λεπτά πανάκριβα, μεταξωτά
της Γένοβας τα ενδύματα αλλά και πέρα κι άκρες από συναισθηματισμούς
φθηνούς, ρηχούς της Λατινοκρατίας κάποια ωφέλεια πολλαπλή θα επισημάνει
στον Τόπο, στο Νησί. Ένας καινούργιος κόσμος θα επιβληθεί.
Πιο ελαφρός και πιο λεπτός. Εξευρωπαϊσμένος.
Με υπομονή και σθένος αντοχής θα αφουγκραστεί
τις μυστικές φωνές λησμονημένων. Θα ξαναζωντανέψει
μαρμαρωμένες ομορφιές του τόπου. Θα ξεμπλέξει με τέχνη
θαυμαστή τα νήματα του θρύλου από της Ιστορίας την ακμή.
Νύχτες τ' Απρίλη, όταν πνίγεται το νησί στ' αρώματα
σε σπρώχνει μια δύναμη να θέλεις. Δύναμη ακατανίκητη
για να γευτείς πέρα για πέρα όλη τη μαγεία
σύγκορμος να βρεθείς μ' όλες σου τις αισθήσεις
μέσα στην ίδια την μυρωμένη του καρδιά και τη ζωή.
Κι έτσι, σχεδόν αθέλητα, τα βήματα σε φέρνουν μπρος στα ψηλά
του Κάμπου τοιχογύρια όπου ξεχύνουν όλα γλυκούς ανασασμούς.
Ανάγλυφα υπέρυθρα σε επιβλητικές εξώπορτες και πίσω
τα κάγκελα καλλίγραμμα και μεγαλόπρεπες αυλές
και στέρνες μαρμαρόκτιστες, σκαλιά με τους γλυπτούς τους ρεμπαγούς
κτίσματα θολωτά να στέκουν. Βουβοί του χρόνου μάρτυρες
μιας περασμένης Αρχοντιάς.
Χίλια ονειροπολήματα, της φαντασίας παιχνίδια
για μια ζωή συνολική που θάφτηκε από κάτω
απ' τους βαθύσκιωτους πορτοκαλεώνες με ιστορίες αναρίθμητες
ανθρώπων που κύλισαν σαν το νερό από τα λιονταρίσια
της στέρνας τ' ανοιχτά τα στόματα και χάθηκαν
μεσ' τα μαγκανοπήγαδα του χρόνου.
Πάντα σκεφτόμουν ότι όλος αυτός ο κόσμος ο σπουδαίος
θα 'πρεπε κάποτε να ξεθαφτεί, να ξαναζωντανέψει
και τώρα, ο εκλεκτός αναζητούμενος, ο αναστάτης
έχει ευτυχώς για το Νησί, βρεθεί.
Ερμιόνη Γεωργ. Πολυχρονοπούλου-Ζαφειράκη
Ποιήτρια. Πρόεδρος Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου (1975-1981).
