Συνεχίζουμε την επαφή μας για τρίτη μέρα εκτός Χίου και τα στοιχεία δείχνουν ότι μας παρακολουθείτε σ’ αυτό το ταξίδι του «Φάρου» στη μέση περίπου της Τουρκίας, όπου εμείς οι Μικρασιάτες αναζητούμε τις ρίζες μας και αυτές ξέρετε, ξεριζωμένες μεν, αλλά εκεί ακριβώς βρίσκονται και αυτό είναι και η εκδίκηση της ρουφιάνας της ιστορίας. Ότι δεν χαρίζεται, ότι δεν λησμονεί, ότι δεν παρακάμπτει, ότι δεν ξεχνά, ότι εν τέλει στην ουσία… εκδικείται.
Διότι πείτε μου εσείς τι είναι να βρισκόμαστε στην Αττάλεια, απέναντι από την Κύπρο, στην Τουρκική τουριστική μεγαλούπολη, που όμως φέρει το όνομα του… Άτταλου, το δε κεντρικό της ποτάμι είναι ο… Ευρυμέδοντας. Εκείνος ντε ο τύπος που τόλμησε να βιάσει την Ήρα και εκείνη γέννησε από αυτή ακριβώς την πράξη τον Προμηθέα, αλλά ξέρετε ο Δίας ήταν μεν ο ίδιος μπερμπάντης, αλλά δεν το σήκωνε το κεράτωμα και έτσι τον Ευρυμέδοντα τον έκανε ποταμό, που εκβάλλει στη Μεσόγειο, κουβαλώντας σ’ αυτή ορμητικά τα νερά του Ταύρου.
Εκεί μας πήγαν να δούμε το αξιοθέατο αυτό, που ακόμα και τώρα Αυγουστιάτικα, τα νερά του ποταμού δημιουργούν σε κάποια σημεία μικρούς καταρράκτες, που οι Τούρκοι, μανούλες στο να πουλούν «φύκια για μεταξωτές κορδέλες» το πουλούν τουριστικά τύφλα νάχουν οι καταρράκτες του… Νιαγάρα.
Συνεχίσαμε επισκεπτόμενοι την αρχαία πόλη Σίδη, ελληνική φυσικά και δημιουργία Αιολέων εποίκων τον 7ο αιώνα. Καλά διατηρημένη κατοικημένη συνεχώς από Έλληνες, που αναγκαστικά μετακινήθηκαν μετά την καταστροφή στην Μικρασία και τη θέση τους πήραν Μουσουλμάνοι της Κρήτης, πρόσφυγες και αυτοί!
Προχωράει κανείς και βλέπει εκτός από τα παλιά Ελληνικά σπίτια, όλη την αρχαία πόλη, με την αγορά, το θέατρο της, μέχρι τον ναό του Απόλλωνα στη θάλασσα, που λειτουργούσε παράλληλα και ως Μαντείο.
Κάτω μας σε πολλά σημεία υπάρχουν χοντρά γυαλιά, ως πάτωμα και κάτω από αυτό υπάρχει η αρχαία πόλη. Η Πρόεδρος του «Φάρου» Γεωρία Χούλη θυμίζει την ρήση του Μικρασιάτη Περικλή Παπαχατζηδάκη. «Την αλήθεια για την Μικρασία την κρύβει το χώμα της».
Επόμενη στάση μας, η αρχαία ελληνική πόλη Άσπεντος, με το θέατρο της φτιαγμένο το 160 μ.χ. χωρητικότητας 9000 θεατών και εν λειτουργία μέχρι σήμερα! Οι Τούρκοι το πουλούν ως αρχαιολογικό χώρο και πραγματοποιούν ακόμα και σήμερα συναυλίες. Αρχαίο θέατρο και συναυλία αφιέρωμα στην… Μαρία Κάλλας. Στην Τουρκία είμαστε φυσικά, αλλά η ιστορία της απλά δεν υπάρχει και το πολιτιστικό της παρόν φοράει… μπούργκα.
Η ημέρα μας κλείνει με περιήγηση στην παλιά πόλη. Πλησιάζοντας σ’ αυτήν ένα παλιό Ελληνικό αρχοντικό φιλοξενεί ένα Λύκειο. Απέναντι μας η Εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, που έγινε… Τζαμί, στη συνέχεια μικρά Ελληνικά σπίτια με τους χαρακτηριστικούς κιοσέδες, πνιγμένη μέσα σε αυτά η μικρή Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Αλύπητου του 14ου αιώνα. Την ώρα που πέρναγε έξω από αυτήν η Ελληνική ομάδα περιηγητών του «Φάρου» λειτουργούσε σ’ αυτήν ένας Ρώσος ιερέας.
Α, ξεχάσαμε να γράψουμε ότι σήμερα η Τουρκία έχει εθνική επέτειο. Πέσαμε δηλαδή σε… παρέλαση! Εμείς δεν είδαμε στρατιωτική παρέλαση, αλλά μια οχημάτων και τμημάτων της Αστυνομίας. Στις εθνικές επετείους οι δημόσιοι υπάλληλοι αργούν αλλά τα καταστήματα λειτουργούν κανονικά. Εμείς δεν είδαμε κόσμο να συμμετέχει. Υπ’ όψιν δε ότι σε όσους Τούρκους λέμε την εθνικότητα μας, δείχνουν ενθουσιασμένοι και ιδιαιτέρως φιλικοί.
Υ.Γ.: 30 Aυγούστου είναι η ημερομηνία, που το 1922 ξεκίνησε η νικηφόρα εκστρατεία του Κεμάλ, κατά του Ελληνικού στρατού, που από εγγυητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Σμύρνη, βρέθηκε λίγο έξω από την Άγκυρα!!! Η συνέχεια είναι γνωστή.
