Ας ξεκινήσουμε από τον όρο της λέξης. Ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, προερχόμενη από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του. Η ψυχική ικανοποίηση φυσικά αλλάζει στις διάφορες ηλικίες και στο βάθος του χρόνου.
Ενώ οι κανόνες της είναι σταθεροί, αν είχαμε διόπτρες που να μπορούσαμε να βλέπαμε την εξέλιξη της ζωής από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι σήμερα, θα διαπιστώσουμε πως με την εξέλιξη των κοινωνιών που αποτελούν το σύνολο του κόσμου, αλλάζουν και τα ψυχικά συναισθήματα των ανθρώπων με αποτέλεσμα ο καθένας μας να δίνει τον δικό του ορισμό την δική του εξήγηση και την αποτυπώνει ανάλογα στο μυαλό και την συνείδηση του.
Αυτό δεν σημαίνει φυσικά πως όλοι έχουμε δίκαιο διότι τα πάντα διέπονται από τους νόμους της ηθικής και ενώ εσύ μπορείς να νιώθεις ευτυχισμένος για κάποιο σου επίτευγμα αλλά όλοι οι άλλοι να σε βλέπουν δυστυχισμένο.
Ο Αριστοτέλης στα ηθικά του συγγράμματα διακρίνει την ευτυχία, η οποία μπορεί να είναι προϊόν τύχης και πρόσκαιρη, από την ευδαιμονία, η οποία συνδέεται με τη διαβίωση και τη δράση σύμφωνα με τις ηθικές αρετές και τη λογική. Στην σύγχρονη εποχή οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ευτυχία την υλική ευμάρεια, τα υλικά αγαθά, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα κοινωνικά αξιώματα, τη δόξα. Όταν όμως στηρίζεις θεμελιώνεις την ευτυχία σου πάνω σ’ αυτά τα αγαθά, όταν αυτά για οποιοιδήποτε λόγο χαθούν χάνεται μαζί τους και η δική σου ευτυχία και ψυχικά νιώθεις πολύ δυστυχισμένος.
Έχουν γραφτεί πολλά για αυτήν την μαγική λέξη. Το πλέον σωστό και επιτυχημένο λεκτικό είναι αυτό που είπε ο Γκότφριντ Λάιμπνιτς: «Eυτυχισμένη ζωή δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο ευτυχισμένες ημέρες». H ευτυχία είναι για τους ανθρώπους θείο πράγμα και κάτι περισσότερο από θείο είχε πει ο Αισχύλος. Η αφθονία του πλούτου μπορεί να κάνει τον ένα πιο τυχερό από τον άλλο, αλλά ποτέ ευτυχή.
Το είπε ο Ευριπίδης. Την αληθινή ευτυχία δεν την γνωρίζει κανένας είχε πει ο Αλέξανδρος Δουμάς. Αυτό που σε κάνει μακάριο είναι η ηθική και δυστυχισμένο η αμαρτία. Η ευτυχία μοιάζει με το κύμα του γιαλού που έρχεται… και πάει… αν έχεις την δύναμη να το απολαύσεις όταν έρχεται και την υπομονή να το περιμένεις όταν ξανάρθει, απολαμβάνεις ένα παράξενο, ένα απροσδιόριστο συναίσθημα που γίνεται θρόνος της Θεάς ευτυχίας. Αν έχεις την υπομονή να περιμένεις να περάσει η βαρυχειμωνιά… για να ξαναδείς τα χελιδόνια… που μαζί τους κουβαλούν την άνοιξη…
Είσαι ευτυχισμένος. Ευτυχισμένη είναι η Μάνα που έχει την υπομονή να ξαναγυρίσει στην αγκαλιά της το ξενιτεμένο της παιδί, που όταν επιστρέψει και το σφίξει στην αγκαλιά της ξεχειλίζει από ευτυχία. Αν δεν γευτείς την δυστυχία δεν έχεις πραγματικά γνωρίσει την ευτυχία. Η προσφορά είναι το τιμόνι που αν το κρατάς καλά σου χαρίζει τις πλέον ευτυχισμένες στιγμές. Οι άγριοι της ζούγκλας νιώθουν περισσότερο ευτυχισμένοι από τον σημερινό “πολιτισμένο” άνθρωπο, διότι απολαμβάνουν την οικογένεια των κάνουν την βόλτα τους στην φύση εκεί που γεννηθήκαν και μεγάλωσαν και δεν τους απασχολεί ούτε το σήμερα ούτε το αύριο.
Τον σημερινό άνθρωπο τον απασχολεί περισσότερο η δόση του δανείου παρά μια βόλτα στη φύση, τον απασχολεί η καρέκλα της δουλειάς παρά η καλή σχέση με τον σύντροφο του και την οικογένεια του κι αυτό γιατί ξέχασε το δώσιν ημίν σήμερον τον άρτον ημών τον επιούσιον και κυνηγά την αφθονία. Το κυνήγι της αφθονίας του υλικού πλούτου ποτέ δεν θα σου χαρίσει τον κορεσμό της, εκείνη θα τρέχει κι εσύ θα την κυνηγάς και όταν αντιληφτείς πως το κυνήγι της τελειώνει τότε θα καταλάβεις πως έχασες την ευκαιρία της ποιότητας της ζωής που σου χαρίζει την ευτυχία. Γι’ αυτό οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έλεγαν: “Ουκ εν τω πολλώ το ευ αλλ’εν τω ευ το πολύ”, που σημαίνει πως το καλό το βρίσκεις, όχι στην ποσότητα και στο μεγαλείο, αλλά στα μικρά, καθημερινά, απλά, κοντά και χρήσιμα.
Η ευτυχία είναι το ταξίδι για την Ιθάκη, δεν είναι η ίδια η Ιθάκη. Είναι η ζωή μας όλη. Επομένως χρειάζεται κάθε μέρα να κάνουμε ένα μικρό βήμα για να απολαύσουμε το ταξίδι χωρίς άγχος και ανυπομονησία. Η ευτυχία δεν είναι προνόμιο των επιτυχημένων, των καταξιωμένων και αυτών που πλησιάζουν το τέλειο. Η ευτυχία είναι δωρεάν και την αξίζουμε όλοι, ακόμα και χωρίς να προσπαθούμε γι’ αυτήν. Το γέλιο και το χιούμορ στη ζωή μας είναι ότι οι ηλιαχτίδες για τα φυτά. Υπάρχουν αμέτρητες ιδέες που μπορούν να σε κάνουν να νιώθεις καθημερινά ευτυχία. Σας αναφέρω ορισμένες που σκέφτηκα.
Περπατώ στη φύση, στο δάσος, στην εξοχή, δίπλα στη θάλασσα με τον ή την σύντροφό μου, το παιδί μου η ένα φίλο μου.
Ακούω την αγαπημένη μου μουσική.
Ένα τηλεφώνημα σ’ ένα φίλο απ’ τα παλιά.
Μαζεύω αγριολούλουδα και τα προσφέρω σε αγαπημένο μου πρόσωπο.
Ξαπλώνω το βράδυ στην παραλία, απολαμβάνω και ανιχνεύω το ολόγιομο φεγγάρι.
Παρατηρώ τα σύννεφα που αλλάζουν σχήματα.
Απολαμβάνω την ανατολή και το ηλιοβασίλεμα του ηλίου.
Διαβάζω ένα βιβλίο που μου αρέσει.
Πάω στο νεκροταφείο ν’ ανάψω ένα καντήλι σε αγαπημένο μου πρόσωπο και να κατανοήσω τον θάνατο και να σώσω την ψυχή μου.
Όταν είναι καύσωνας βυθίζω τα δόντια μου σε μια ζουμερή παγωμένη φέτα καρπουζιού.
Το χάραμα ακούω τα πουλιά που κελαηδούν.
Πηγαίνω τα εγγόνια μου βραδινό περίπατο με φεγγάρι.
Προσφέρω τις υπηρεσίες μου σε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση.
Συναντώ τους φίλους μου καθημερινά στο καφέ της γειτονιάς μου.
Φυτεύω λουλούδια στον κήπο μου.
Μια βόλτα στο βουνό και αφήνω τον αέρα να με φυσήσει στο πρόσωπο.
Μετρώ αστέρια την νύχτα κι ευγνωμονώ τον πλάστη του σύμπαντος που τα έφτιαξε όλα με τέλεια αρμονία.
Αν προσπαθήσεις να κάνεις κάποιον άλλο ευτυχισμένο η ευτυχία του άλλου θα κάνει εσένα περισσότερο ευτυχισμένο. Μια μέρα έτυχε να είμαι μάρτυρας μιας καλής πράξης. Ένας κύριος κρατούσε μια σακούλα με μια μερίδα φαγητό. Στο πεζοδρόμιο ήταν ξαπλωμένος ένας άστεγος, άπλωσε το χέρι του και του έδωσε την σακούλα. Την ίδια στιγμή ήρθε και ένας άλλος άστεγος και ξάπλωσε δίπλα του προφανώς ήταν φίλος η γνώριμος.
Άνοιξε την σακούλα και μόλις είδε τις λιχουδιές έσπασε ένα χαμόγελο σ’ εκείνον που τις του πρόσφερε που έμοιαζε με τριαντάφυλλο που έβγαινε μέσα από ένα αγκάθι που τ’ αγκάθια του όμως δεν αγκύλωναν, αγκάλιαζαν, ήταν μαλακά όπως και τα ροδοπέταλα του τριαντάφυλλου. Αυτό το χαμόγελο ήταν το μεγαλύτερο ευχαριστώ κι εκείνος που το δέχτηκε ένιωσε την μεγαλύτερη αμοιβή την μεγαλύτερη ευτυχία. Έβγαλε το περιεχόμενο ο άστεγος και τι νομίζετε ότι το έκανε, το μοιράστηκε με τον φίλο του κι εκείνος τον αγκάλιασε και τον φίλησε γιατί γνώριζε ότι θα στερηθεί το μισό για να ικανοποιήσει εκείνον. Τα τριαντάφυλλα έγιναν δυο κι εκείνο το κομμάτι του πεζοδρομίου έμοιαζε σαν ένα κήπο με τριανταφυλλιές που τον έβλεπαν τρεις άνθρωποι μόνον.
Τι πιο ωραίο μπορούσαν να δουν τα μάτια μου, μια μερίδα φαγητού έκανε τρεις ανθρώπους ευτυχισμένους, εκείνον που την έδωσε και τους δυο άστεγους. Το περασμένο Σάββατο άνοιξα πρωί πρωί το γκαράζ μου για να βγάλω τα σκουπίδια. Στο απέναντι πεζοδρόμιο ήταν ένας γεροντάκος κινέζος και τσουλούσε ένα καρότσι του σούπερ μάρκετ. Γύρω γύρω στο καρότσι ήταν κρεμασμένες πλαστικές σακούλες γεμάτες μπουκάλια πλαστικά του νερού και άδεια κουτιά από κόκα κόλα. Όλο το βιος του το χρωστούσε σ’ αυτό το καρότσι. Σ’ αυτό είχε στήσει όλη του την επιχείρηση. Ήταν τόσο παραστατικός που μου έκανε μεγάλη εντύπωση.
Φορούσε ένα κινέζικο πυραμιδέ καπέλο, από τα φρύδια του είχαν ξεφυτρώσει κατά αραιά διαστήματα τεράστιες χονδρές τρίχες που έμοιαζαν σαν ευλύγιστες βελόνες και το παραδοσιακό κινέζικο μουστάκι του σ’ έκανε να νομίζεις πως μόλις είχε φτάσει από το Πεκίνο. Του μίλησα αγγλικά αλλά δεν καταλάβαινε και με νοήματα με ρωτούσε εάν έχω άδεια μπουκάλια και κουτιά. Του έκανα κι’ εγώ νόημα να έλθει προς το μέρος μου.
Έσπρωξε προσεκτικά το μαγαζί του και έφτασε στο γκαράζ μου. Είχα συγκεντρώσει σε μια τεράστια λευκή διαφανή σακούλα αμέτρητα μπουκάλια και με νόημα του είπα αυτά είναι δικά σου και για να μην τα πολυλογώ η ιστορία του κήπου με τα τριαντάφυλλα επαναλήφτηκε. Φόρτωσε στο μαγαζί του την σακούλα και τρισευτυχισμένος πήγαινε για την μηχανή του σουπερμάρκετ να την ταΐσει με τα μπουκάλια κι εκείνη με την σειρά της να του ξεράσει τα φλουριά της. Βλέπετε λοιπόν αγαπητοί μου αναγνώστες πως ενώ αναζητούμε την ευτυχία στα πολλά και τα δύσκολα εκείνη είναι πανταχού παρόν και μας χαμογελά ανάλογα με τις πράξεις μας.
Δεν έχει σημασία αυτό που θα δώσεις εάν είναι μικρό η μεγάλο είναι πώς θα το δώσεις γιατί πολλές φορές βλέπουμε ορισμένους ν’ ανοίγουν το πορτοφόλι τους και να πετάνε στον ζητιάνο ένα χαρτονόμισμα με τέτοιο τρόπο σαν να είναι σκουλήκι και πολλές φορές ο ζητιάνος έχει περισσότερη αξιοπρέπεια και δεν το αγγίζει τον περιφρονεί. Η ευτυχία και η δυστυχία πηγαίνουν μαζί εάν δεν βοηθήσεις τον δυστυχισμένο δεν θα νιώσεις ποτέ ευτυχισμένος και όπως είδατε δεν χρειάζονται πολλά χρειάζονται λίγα από τους πολλούς για να υπάρξει και κάποιου είδους κοινωνική ισορροπία.
Έτσι όπως βαδίζουμε σήμερα το τσουνάμι της εξέγερσης δεν θ’ αργήσει να μας βρει αν όχι εμάς τα παιδιά η τα εγγόνια μας.
Τα πεζοδρόμια της Πατρίδας μας έχουν γεμίσει άστεγους Έλληνες και ξένους. Η Πατρίδα μας σήμερα έχει τα κακά της χάλια ίσως να έλθουν χειρότερες μέρες ακόμη, ας μην ψάχνουμε να βρούμε ποιος φταίει, αλλά να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς από την δική μας πλευρά να τους βοηθήσουμε, έχοντας υπ’ όψιν μας την λαϊκή παροιμία που λέγει: «Όταν αδειάζει το πουγκί γεμίζει η καρδιά», και όταν γεμίζει… η καρδιά δεν είναι ανάγκη να αναζητείς την ευτυχία γιατί έρχεται και σε αγκαλιάζει η ίδια.
Αφιερωμένο σε όλες τις μητέρες του κόσμου…
Στέλιος Τάτσης
Νέα Υόρκη