Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαρτίζεται από 28 Κράτη-Μέλη και 274 περιφέρειες καθεμία από τις οποίες παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συνδέονται με την γεωγραφική της θέση, το έδαφος, τον πληθυσμό, την έκταση, το παραγωγικό οικονομικό πρότυπο (οικονομία βασισμένη στην γεωργία ή στην βιομηχανία), τον ρυθμό ανάπτυξης, τα ποσοστά ανεργίας, τον πολιτισμό, την ιστορία κ.α. Βάσει των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών καθίσταται σαφές ότι η ουσιαστική ολοκλήρωση της Ένωσης είναι δύσκολο να επιτευχθεί εάν δεν υιοθετηθεί μια συγκεκριμένη στρατηγική που να λαμβάνει υπόψη όλες αυτές τις επιμέρους ιδιαιτερότητες των περιφερειών. Μέσα σε αυτή την λογική οφείλουμε να εντάξουμε την αναπτυξιακή προοπτική της Περιφέρειας του Βορείου Αιγαίου, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες αυτής της περιφέρειας (πχ νησιωτικότητα, παραμεθόρια θέση, σύνορα με τρίτη χώρα, κλπ).
Οι περιφερειακές ανισότητες που ανακύπτουν σε ενωσιακό επίπεδο εμποδίζουν την οικονομική ολοκλήρωση της Ένωσης. Σε πολλές περιπτώσεις το κόστος λειτουργίας μιας επιχείρησης, για παράδειγμα, που βρίσκεται σε μια περιφέρεια ιδιαίτερα απομακρυσμένη από τα μεγάλα αστικά κέντρα, είναι ιδιαίτερα υψηλό διότι δεν απολαύει τα πλεονεκτήματα που θα είχε μια αντίστοιχη επιχείρηση σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο στην ηπειρωτική Ελλάδα (π.χ. μεταφορά προϊόντων) με αποτέλεσμα να μην μπορεί να υπάρξει «δίκαιος» και κυρίως θεμιτός ανταγωνισμός. Στην καλύτερη περίπτωση η συγκεκριμένη επιχείρηση θα αναγκασθεί να μετακινηθεί σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο που θα προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, ενώ εάν πάρει την ηρωική απόφαση να παραμείνει στην περιθωριοποιημένη νησιωτική περιφέρεια, απλώς προδιαγράφει το τέλος της δραστηριότητας του .
Είναι φανερό λοιπόν ότι η άμεση, ουσιαστική και χρηστή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ανισοτήτων κάθε μορφής μέσα στην Ένωση, στοχεύοντας στην επίτευξη του κοινού σκοπού, της ουσιαστικά Ενωμένης Ευρώπης. Η υιοθέτηση της Πολιτικής Συνοχής εκφράζει αυτήν ακριβώς την προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος των ανισοτήτων ανάμεσα στις περιφέρειες στο εσωτερικό των Κρατών-Μελών της Ένωσης, με κύριο στόχο την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Η Περιφερειακή Πολιτική από την άλλη, παρέχει τα μέσα και τα εργαλεία με τα οποία επιτυγχάνεται αυτός ο σκοπός. Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία αποτελούν σημαντικότερα τα εργαλεία με τα οποία υλοποιείται η Περιφερειακή Πολιτική. Αποτελούν δηλαδή τους κυριότερους μηχανισμούς παρέμβασης της Ένωσης για την προώθηση του στόχου της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής και συνεισφέρουν στην περιφερειακή ανάπτυξη.
Την κατανόηση και την σε βάθος γνώση αυτής της ουσιαστικής διάστασης της Πολιτικής Συνοχής χρειάζεται η ελληνική περιφέρεια, μετασχηματιζόμενη σε δυναμική ενωσιακή οντότητα. Όμως την κατανόηση και την γνώση αυτής της διάστασης χρειάζεται και η κεντρική ελληνική διοίκηση. Η απόσυρση της διάθεσης χειραγώγησης της περιφέρειας από το κέντρο θα προσφέρει αναμφίβολα την ευκαιρία αυτοδύναμης ανάπτυξης στην πρώτη. Και φυσικά τότε θα γίνει κατανοητή πλήρως και η στόχευση της ολοκλήρωσης του ευρωπαϊκού χώρου από τον έλληνα/ευρωπαίο πολίτη. Άλλωστε για αυτόν τον πολίτη και κυρίως την ευημερία του εξελίσσεται συνολικά το ενωσιακό μοντέλο.
Ο Καθηγητής Πάνος Γρηγορίου του Πανεπιστήμιο Αιγαίου είναι επικεφαλής Κέντρου Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης (Europe Direct) Βορείου Αιγαίου