Ο Μάρκος Δραγούμης δεν ήταν fabulous, δεν ήταν istagramer, δεν ήταν influencer Ούτε καν survivor… Κανένα πρωινάδικο δεν είχε ασχοληθεί μαζί του, και τα πολύχρωμα φώτα της προβολής, της τηλεόρασης και της δημοσιότητας δεν έπεσαν ποτέ επάνω του…
Ο Μάρκος Δραγούμης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1934 και ήταν γιος του Φίλιππου Δραγούμη, βουλευτή και υπουργού, και της Ελένης Βαλαωρίτη. Από την πλευρά του πατέρα του κατάγεται από την παλιά και ιστορική οικογένεια Δραγούμη, εγγονός του πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη και ανιψιός του Ίωνα Δραγούμη.. Από την πλευρά της μητέρας του ήταν εγγονός του Ιωάννη Βαλαωρίτη, διοικητή της Εθνικής τράπεζας και δισέγγονος του Ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
Ωστόσο η καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία του Μάρκου εκδηλώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στη μουσική. Και αυτό το γεγονός προίκισε την πατρίδα μας με την έρευνα, την καταγραφή, τη μελέτη και την ανάδειξη της Εθνικής μας μουσικής σε διεθνές επίπεδο.
Σπούδασε πιάνο, ανώτερα θεωρητικά και βυζαντινή μουσική και στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη μουσικολογία με υποτροφία του Βρετανικού συμβουλίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα εργάστηκε στο Κολλέγιο Αθηνών (1964-1988) ως δάσκαλος μουσικής καθώς και στο Ωδείο Αθηνών (1970-2003) ως καθηγητής ιστορίας της μουσικής. Ήταν υπεύθυνος του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών καθώς και μέλος της Διεθνούς Μουσικολογικής Εταιρείας. Έχει δημοσιεύσει πλήθος μελετών, άρθρων, βιβλίων και δίσκων. Το 1991 τιμήθηκε από την Ακαδημία για την προσφορά του στην μουσική ενώ το 2008 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημό Aθηνών.
Η Χίος οφείλει στον Μάρκο Δραγούμη την μεταγραφή των 114 δημοτικών μελωδιών που είχαν καταγραφεί από τον Hubert Pernot (1870-1946) σε κέρινους κυλίνδρους στη Χίο (1898-1899)
Τα στοιχεία των κυλίνδρων αυτών είχαν μεταγραφή σε Ευρωπαϊκή μουσική από τον Paul Le Flem (1900-1902) με σοβαρά λάθη κυρίως ρυθμού, τονισμού, γλώσσας (ο Flem δεν ήξερε Ελληνικά) με αποτέλεσμα να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Έτσι ανέλαβε ο Μάρκος την επεξεργασία τους και είμαι από τους τυχερούς που ζήτησε τη συνεργασία μου για την ερμηνεία ιδιωματικών λέξεων στους στίχους των τραγουδιών.
Να αναφέρουμε εδώ πως ίσως λίγοι συμπατριώτες μας ξέρουν πως ο δίσκος του μεγάλου Γάλου συνθέτη RAVEL “πέντε Ελληνικά τραγούδια” (1904) περιέχει τραγούδια βασισμένα στις μελωδίες αυτές.
Μερικά από τα τραγούδια αυτά, (σε χορωδιακή διασκευή Αδάμη) ερμηνεύει σε δίσκο που θα κυκλοφορήσει στην μνήμη των 200 χρόνων της σφαγής, η Χορωδία Χίου.
Ο Μάρκος, καλεσμένος από την “Εταιρεία μελετών Ανατολικού Αιγαίου” στης οποίας τα συνέδρια είχε πάντα επιστημονικές ανακοινώσεις σχετικά με την δημοτική μας μουσική, είχε έρθει πολλές φορές στη Χίο, και μιλούσε με πολύ αγάπη και παιδικό ενθουσιασμό για την μουσική μας παράδοση.
Πριν τρία χρόνια η Χορωδία μας, με παρέμβαση της τότε προέδρου και υποφαινόμενης, ζήτησε από τον Μάρκο, μερικούς τόμους από το εξαιρετικό βιβλίο “Δημοτικές μελωδίες από τη Χίο”, που εκδόθηκε με την δική του επιμέλεια και με χορηγία του Αιγνουσιώτη Εφοπλιστή Γιάννη Λύρα, αποτέλεσμα της οποίας ήταν να παραχωρήσει στη χορωδία μας 150 τόμους. Την επίπονη επιμέλεια της μεταφοράς του όγκου των τόμων, ανέλαβε ο τότε αντιπρόεδρος της χορωδίας μας, Νίκος Παντελούκας. Στις προθέσεις του τότε Δ.Σ. της χορωδίας μας, ήταν να παρουσιάσουμε την τόσο σημαντική αυτή εργασία του Μάρκου Δραγούμη στη Χίο, σε μια συναυλία που θα γινόταν με την παρουσία του, στο Νησί μας.
Μα κάποιος άλλος έτρεξε πιο γρήγορα από μας..
Ο Μάρκος δεν έκανε ποτέ φασαρία. Ήταν ήρεμος, εργατικός με απεριόριστη αγάπη για την πατρίδα μας και τη μουσική της. Ο Μάρκος κυκλοφορούσε με ποδήλατο (νομίζω δεν ήξερε να οδηγεί), χαιρόταν και γελούσε σαν μικρό παιδί.
Ο Μάρκος έφυγε από τη ζωή στις 19 Ιανουαρίου 2023 σε ηλικία 89 ετών .
Για την αποδημία του Μάρκου δεν έγινε καμιά ανακοίνωση από το υπουργείο Πολιτισμού…
Ας είναι αιωνία η μνήμη του.