«Μια σταγόνα ιστορίας»

Α' ΤΟΜΟΣ
Σάβ, 16/12/2023 - 07:39
Μια στογόνα ιστορίας, τόμος Α'

"Όμοιος ομοίω αεί πελάζει..." και στην καθομιλουμένη ο όμοιος τον όμοιο πάντα πλησιάζει. Και σήμερα χρησιμοποιούμε αυτήν τη φράση θέλοντας να δηλώσουμε πως ο άνθρωπος από τη φύση του τείνει να προσεγγίζει ανθρώπους που του μοιάζουν, τείνει να συναναστρέφεται τους ομοίους του. Αυτή τη φράση θυμήθηκα παίρνοντας στα χέρια μου το βιβλίο «Μια σταγόνα ιστορίας» (έκδοση άλφα πι εξαιρετική) του Γιάννη Τζούμα. Ένα βιβλίο με πολλές μοναδικές, και εν πολλοίς άγνωστες, σταγόνες ιστορίας, μιας περιόδου του νησιού για την οποία η μέχρι σήμερα ενημέρωση ήταν στα αζήτητα.

Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γραφτεί ένα τέτοιο βιβλίο παρά με μια βουτιά στις εφημερίδες εκείνης της εποχής από έναν δημοσιογράφο. Γι' αυτό και έγραψα στην αρχή την αρχαία ρήση και για τον ίδιο λόγο θα χρησιμοποιήσω και τη γνωστή φράση  των Λατίνων "scripta manent”, δηλαδή «τα γραπτά μένουν». Όπως έμειναν και όλα τα ιστορικά γεγονότα και σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να βιώνουμε, έστω και μέσα από τις εφημερίδες, όλα όσα διαδραματίζονταν στο παρελθόν.

Στο «Μια σταγόνα ιστορίας» ο Γιάννης Τζούμας με γλαφυρή παράθεση των γεγονότων και σε κάποιες περιπτώσεις και με λεπτό χιούμορ μάς ταξιδεύει σε άλλες εποχές. Και μάλιστα σε εποχές δύσκολες που δεν έχουν καμία σχέση με τις σημερινές καθώς ήταν σε εξέλιξη ιστορικά γεγονότα από πολιτικής πλευράς. Αλλά και από κοινωνικής και πολιτιστικής που δεν έχουν καμία ομοιότητα με το σήμερα. Η ιδιαιτερότητα του πονήματος του Γιάννη είναι ότι συγκρίνει και το χτες με το σήμερα, αλλά συγχρόνως παραθέτει στην αρχή κάθε έτους την παγκόσμια ιστορική περιρρέουσα ατμόσφαιρα πριν την εισαγωγή στη χιακή πραγματικότητα. Έτσι σου δίνει την ευκαιρία, με λιτό και εύγλωττο τρόπο, να έχεις μια σφαιρική εικόνα του τι συνέβαινε στον κόσμο και στη Χίο το εξεταζόμενο διάστημα. Και τι διαπιστώνεις ακόμα; Ότι η ιστορία σε πολλές περιπτώσεις επαναλαμβάνεται.

Ένα άλλο πλεονεκτικό χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι ότι τα όσα συνέβαιναν τότε δεν παρελαύνουν μπροστά σου με την ξερή παράθεση των δημοσιευμάτων των εφημερίδων. Ο Τζούμας έχει την ικανότητα ουσιαστικά να κάνει… ρεπορτάζ στο αντίστοιχο ρεπορτάζ εκείνων των εποχών. Με τον τρόπο αυτό οι χρονιές που φιλοξενούνται στο βιβλίο έχουν τη μορφή μυθιστορήματος που διαβάζεται ευχάριστα και με ξεχωριστό ενδιαφέρον, από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα.

Όπως έγραψα και παραπάνω η έρευνα του Τζούμα περιλαμβάνει πολλές σταγόνες ιστορίας. Καλύπτει ένα διάστημα ετών τα γεγονότα των οποίων μάλλον είναι άγνωστα στους περισσότερους από εμάς. Ξεκινώντας από το 1911, ένα χρόνο πριν από την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό και φτάνοντας μέχρι το 1934, καλύπτοντας ένα διάστημα που πολλά ιστορικά γεγονότα ήταν σε εξέλιξη. Η έρευνα στοχεύει στην πολιτική και κοινωνική ζωή του νησιού με έμφαση στην καθημερινότητα. Μια καθημερινότητα που περιλαμβάνει και πολλά ευτράπελα.

Η απελευθέρωση, η πρώτη προσφυγιά του ’14, η φοβερή πείνα του 1917, η μικρασιατική εκστρατεία, η αντίστοιχη καταστροφή, τα επαναστατικά κινήματα, η συνθήκη της Λωζάνης, για να ακολουθήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε χρονιάς. Επιγραμματικά αλλά με χειρουργικό τρόπο ο συγγραφέας περιγράφει όλα όσα είναι άξια αναφοράς δίνοντάς μας την εικόνα μιας εποχής που είχε τις δικές της ιδιαιτερότητες αλλά και που μόνο αδιάφορη δεν σε άφηνε.

Σήμερα, λένε, ότι το χαρτί στην ενημέρωση έχει πεθάνει, αλλά δεν το έχουμε κηδέψει ακόμα. Θα το κάνουμε; Θα το αφήσουμε να γίνει μνήμη; Η εφημερίδα είναι ένα παρωχημένο Μέσο που έχει μείνει πίσω από τις εξελίξεις. Την έχουν στην εντατική και την κουράρουν για να μην παραδώσει το πνεύμα –γιατί χρειάζονται αυτό το μοναδικό πνεύμα του παραδοσιακού Τύπου. Όμως ανέκαθεν η εφημερίδα ήταν εκείνη που έγραφε την ιστορία. Γιατί μπορεί τα λόγια να πετούν, αλλά τα γραπτά να μένουν μόνο όταν είναι στο χαρτί και όχι στα πίξελς της οθόνης. Παρόλα αυτά, η εφημερίδα ποτέ δεν θα πεθάνει. Πρέπει να την κρατήσουμε ζωντανή με νύχια και με δόντια.

Του Δημήτρη Φρεζούλη

dimfre@yahoo.gr

Σχετικά Άρθρα