Στον πρόλογο του «Λεξικού κυρίων ονομάτων», ο καθηγητής Μπαμπινιώτης αναφέρει μια καταφανώς αληθή πρόταση, τόσο αληθή και αυτονόητη ώστε να παραγνωρίζεται εντελώς και να λησμονείται σε κάθε συζήτηση περί γλώσσας, γραμματικής κ.ο.κ.: «Ονόματα είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε στη γλώσσα για να δηλώσουμε κάθε τι που αποτελεί τον κόσμο μας, τον κόσμο της πραγματικότητας (real world)». Απλούστερα δεν θα μπορούσε κάποιος να το εκφράσει, συνδέοντας τις λέξεις και τα συστατικά του εξωτερικού κόσμου -δηλαδή τα πρόσωπα, τα πράγματα, τους τόπους και, γενικότερα, οτιδήποτε συγκεκριμένο ή και απολύτως μοναδικό.
Γι' αυτή την μοναδικότητα -πραγματική ή ενδεχόμενη- των ονομάτων, ο καθηγητής Μπαμπινιώτης πιστεύει πως όφειλε στους Έλληνες ένα ξεχωριστό λεξικό. Και ίσως γι' αυτό ακριβώς, καθώς συστήνει στο κοινό το νέο πνευματικό παιδί του, το πιο πρόσφατο πόνημα του Κέντρου Λεξικολογίας, ο Γιώργος Μπαμπινιώτης, σπεύδει να υπογραμμίσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του: «Θεωρώ ότι αυτό το βιβλίο, το Λεξικό Κυρίων Ονομάτων, είναι ένα αντικείμενο γλωσσικής απόλαυσης -και για εμένα τον ίδιον ακόμη. Διότι έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους και τόπους. Τα πάντα είναι περιβεβλημένα με ένα όνομα».
Ο καθηγητής Μπαμπινιώτης, μια προσωπικότητα ταυτισμένη στη συνείδηση του κοινού με την έγνοια για την ελληνική γλώσσα, τη γνώση αλλά και το σεβασμό γι' αυτό τον ζώντα και διαρκώς εξελισσόμενο πυλώνα της ελληνικής ταυτότητας, ανοίγει το ολοκαίνουργιο λεξικό του σε μια τυχαία σελίδα. Και διαβάζει το κείμενο κάτω από ένα εξίσου τυχαίο κύριο όνομα: «Βαρυμπόμπη: Ο συνοικισμός του δήμου Αχαρνών στη ΒΑ. Αττική πήρε το όνομά του από το επώνυμο Βαριμπό(μ)πης. Προέρχεται από το αρβανίτικο επώνυμο Varibobi/Varibopi, το οποίο ανάγεται στο σλαβικό *Varibobb 'μάγειρας οσπρίων'. Η γραφή με -υ- οφείλεται σε παρετυμολογική σύνδεση με το επίθετο βαρύς. Το *Varibobb «μάγειρας οσπρίων» ακολουθεί συγκεκριμένο σχήμα σύνθεσης των σλαβικών γλωσσών με προστακτική + αντικείμενο (πβ. βουλγαρικό vari bob «βράσε φασόλια», στο οποίο αντιστοιχεί το ελληνικό βράσε ρύζι/όρυζα, που χρησιμοποιείται ως στερεότυπη έκφραση απογοήτευσης). Βλέπε και ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 31 (Αρβανίτικα τοπωνύμια στην Ελλάδα)».
Ο αναγνώστης που ανατρέχει στο κύριο όνομα Βαρυμπόμπη, αφού λάβει την πληροφορία που χρειάζεται, αποκλείεται να μην ρίξει μια ματιά, έστω και φευγαλέα ή αφηρημένη, στο λεκτικό περιβάλλον. Στην ακριβώς διπλανή στήλη από εκείνη της Βαρυμπόμπης, φερ' ειπείν, υπάρχει το λήμμα για τη Βάρκιζα: «Βάρκιζα - Το όνομα τού νοτιοανατολικού προαστίου της Αθήνας στον Σαρωνικό προέρχεται από το αλβανικό Varkëza 'τόπος με βάρκες', από το αλβανικό varkëa, το οποίο ανάγεται στο μεσαιωνικό βάρκα». Αλλά, ω της συμπτώσεως, εφόσον η Βαρυμπόμπη και η Βάρκιζα μοιράζονται κοινή, αρβανίτικη, καταγωγή, πώς μπορεί ένας αναγνώστης να μην υποκύψει στον πειρασμό να ανατρέξει στο Παράρτημα 31 του Λεξικού Κυρίων Ονομάτων, όπου και έχουν συγκεντρωθεί ομοειδή ονόματα;
Κι από εδώ και πέρα το σαφάρι των λέξεων, η περιπλάνηση στην ετυμολογία και την ιστορική διαδρομή των ονομάτων, γίνεται συναρπαστική: «Τα Λιόσια πήραν το όνομά τους από το αρβανίτικο επώνυμο Λιόσης (LJoshe)» αναφέρεται στο οικείο κεφάλαιο για τα αρβανίτικης καταγωγής τοπωνύμια -τα οποία είναι πολύ περισσότερα από όσο τείνει να φαντάζεται κάποιος. Εξηγείται, δε, το γιατί πολλά εξ αυτών έχουν μόνο πληθυντικό: «Τα Σπάτα οφείλουν το όνομά τους στον πολέμαρχο Γκιν Μπούα Σπάτα (αρβανίτικο Gjin Bua Shpata· το επώνυμο από την αλβανική λέξη shpata «σπαθιά»), που έδρασε στην Αιτωλία τον 14ο και 15ο αιώνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω της κατάληξης τα ονόματα Λιόσια και Σπάτα κατανοήθηκαν ως τύποι πληθυντικού)».
Κάπως έτσι λειτουργεί το Λεξικό των Ονομάτων, σαγηνεύοντας και παρασύροντας τον αναγνώστη στο λαβύρινθο της καταγωγής των λέξεων. Εξάλλου, όπως σημειώνει ο καθηγητής Μπαμπινιώτης στον πρόλογο του Λεξικού «το κύριο όνομα αποτελεί 'γλωσσική ταυτότητα' για ανθρώπους και τόπους, γι' αυτό και είναι καθοριστικής σημασίας στην ζωή των ατόμων και των λαών. Με τη γέννηση ενός παιδιού (μερικές φορές και πριν ακόμη) καθορίζεται το όνομά του, το 'βαφτιστικό' για τους Χριστιανούς. Ομοίως κατά την εγκατάσταση, κατοίκηση ή χρήση ενός γεωγραφικού τόπου καθορίζεται η ονομασία του, το 'τοπωνύμιο' με το οποίο θα γίνεται αναφορά σε αυτό».
Πρώτο θέμα