Πληκτρολογώντας τις λέξεις «ζευγάρια» «καραντίνα» και «συμβουλές» στη μηχανή αναζήτησης της Google, μπορεί να βρει κανείς τουλάχιστον τρεις σελίδες με αποτελέσματα (αν φτάσει, φυσικά, μέχρι εκεί) σχετικά με το πώς να επιβιώσει μία ρομαντική σχέση στα χρόνια του κορωνοϊού.
Μπορεί, μέχρι σήμερα, το ενδεχόμενο να περάσει κανείς μερικές βδομάδες σε ήσυχο περιβάλλον με την/τον σύντροφό του να έμοιαζε με ειδυλλιακό πλάνο για κάποιους, όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπάρχει η επιλογή ενός ρομαντικού ραντεβού εκτός σπιτιού, αλλά ούτε και η επιλογή μίας βόλτας «για λίγο αέρα» μετά από μία έντονη διαμάχη.
Ας ξεκινήσουμε λέγοντας πως η κατάσταση που όλος ο πλανήτης βιώνει αυτήν τη στιγμή είναι κάτι πρωτόγνωρο και κάτι για το οποίο ήμασταν εντελώς απροετοίμαστοι.
Αναπόφευκτο πλήγμα από αυτή την περίοδο εγκλεισμού θα δεχθούν οι ανθρώπινες σχέσεις, είτε με την μορφή της κοινωνικής απομόνωσης που μας στερεί τη συναναστροφή με αγαπημένα μας πρόσωπα είτε με τη μορφή του εγκλεισμού που μας επιβάλλει την πολυήμερη -και ας ελπίσουμε όχι πολύμηνη- συναναστροφή με ανθρώπους με τους οποίους μοιραζόμαστε μια στενή σχέση», μας λέει η Φωτεινή Κορναράκη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια.
Φυσικά και το να βρεθούμε σε μια συνθήκη όπου ξαφνικά η καθημερινότητα όπως την ξέραμε αλλάζει παντελώς και καλούμαστε να περάσουμε πολύ χρόνο σε περιορισμένο χώρο με τον σύντροφο θα φέρει προστριβές. Ωστόσο βαθιά πλήγματα σε μια σχέση τα οποία είναι ικανά να οδηγήσουν σε έναν χωρισμό ή διαζύγιο δεν δημιουργούνται εν μία νυκτί.
Πράγματι, σύμφωνα με ένα πρόσφατο δημοσίευμα των Global Times, καθώς η Κίνα ξεκινά να επανέρχεται με σταθερό ρυθμό από τον αναγκαστικό εγκλεισμό που είχε επιβληθεί ως μέτρο για τον περιορισμό της εξάπλωσης του Covid-19, υπάρχει μεγάλη αύξηση στις αιτήσεις διαζυγίου. Συγκεκριμένα, στην πόλη Xian οι αιτήσεις διαζυγίου αυξήθηκαν τόσο, που δεν υπήρχαν καθόλου διαθέσιμα ραντεβού σε τοπικά κυβερνητικά γραφεία.
Το γεγονός αποδίδεται είτε στο ότι τα κυβερνητικά γραφεία παρέμειναν κλειστά για έναν μήνα, οπότε συγκεντρώθηκαν πολλές αιτήσεις, είτε στο ότι τα ζευγάρια αναγκάστηκαν να περάσουν πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στο ίδιο σπίτι. Στο ίδιο δημοσίευμα, ωστόσο, αναφέρεται και το ότι πολλά από αυτά τα ζευγάρια αποφάσισαν να παντρευτούν ξανά, όσο ετοιμάζονταν οι αιτήσεις διαζυγίου τους.
Παίζουν ρόλο οι πολλές ώρες συμβίωσης, που οδήγησαν τα ζευγάρια σε αυτό το σημείο;
Η απάντηση είναι και ναι και όχι», μας εξηγεί η κ. Κορναράκη. «Φυσικά και το να βρεθούμε σε μια συνθήκη όπου ξαφνικά η καθημερινότητα όπως την ξέραμε αλλάζει παντελώς και καλούμαστε να περάσουμε πολύ χρόνο σε περιορισμένο χώρο με τον σύντροφο θα φέρει προστριβές. Ωστόσο βαθιά πλήγματα σε μια σχέση τα οποία είναι ικανά να οδηγήσουν σε έναν χωρισμό ή διαζύγιο δεν δημιουργούνται εν μία νυκτί. Είναι συνήθης τακτική κάτι που μας ταλαιπωρεί συναισθηματικά να το αφήνουμε στην άκρη γιατί δεν νιώθουμε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε. Τώρα λοιπόν οι συνθήκες του υποχρεωτικού εγκλεισμού θα αναγκάσουν πολλά ζευγάρια να έρθουν αντιμέτωπα με τα προβλήματα της σχέσης τους, τα οποία τόσο καιρό απέφευγαν καλύπτοντάς τα μέσα από τις πολλές ώρες δουλειάς, τις κοινωνικές εξόδους, τις παράλληλες σχέσεις κ.λπ. Επίσης, χρειάζεται να τονίσουμε ότι το αίσθημα του φόβου που προκαλεί π.χ. μια πανδημία, πολύ συχνά εκφράζεται μεταμορφωμένο σε θυμό, κάνοντας την επικοινωνία να φαντάζει αδύνατη. Φυσικά ακόμα και σε αυτή την περίπτωση ο χωρισμός δεν είναι μονόδρομος.
Το προνόμιο του χρόνου που μας δίδεται απλόχερα αυτό το διάστημα είναι μια καλή ευκαιρία για ανασκόπηση και διάλογο.
Ειδικά το δεύτερο είναι κάτι που όσο και να μην το συνειδητοποιούμε έχει εκλείψει από τις σχέσεις.
Το να μπορέσουμε να μιλήσουμε για αυτά που μας προβληματίζουν, αλλά και να ακούσουμε αυτά που η άλλη πλευρά έχει να μας πει, μπορούν να οδηγήσουν σε μια από κοινού απόφαση για τη θετική ή αρνητική έκβαση της σχέσης. Ωστόσο θα ήταν πολύ σοφότερο, όποια απόφαση και να παρθεί, να επανεξεταστεί μετά το τέλος του εγκλεισμού, σε λιγότερο πιεστικές συνθήκες.
Το θέμα των σχέσεων κατά τη διάρκεια της καραντίνας, περιλαμβάνει, βέβαια, αρκετές διαφορετικές πτυχές, όπως το ενδεχόμενο το ζευγάρι ή ένας εκ των δύο συντρόφων να έχει μπει σε σκέψεις χωρισμού πριν από την επιβολή του υποχρεωτικού εγκλεισμού.
Η απόφαση ενός χωρισμού δεν είναι πάντα εύκολη, ειδικότερα αν επηρεάζεται από συνθήκες όπως κοινή συμβίωση, οικονομικές ανάγκες ή άλλους παράγοντες.
«Αν οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την απόφαση είναι ξεκάθαροι και δεν επιδέχονται βελτίωσης, τότε είναι σημαντικό να προχωρήσουν κανονικά στην διάλυση της σχέσης» εξηγεί η κ. Κορναράκη.
«Αυτό μπορεί να γίνει μέσω διαμόρφωσης της συγκατοίκησης, και όχι συμβίωσης πλέον, στα νέα δεδομένα. Είναι σίγουρα κάτι αρκετά πρωτόγνωρο για τα ελληνικά πρότυπα, αλλά σε χώρες του εξωτερικού όπου το πρόβλημα εύρεσης στέγης είναι τεράστιο, εφαρμόζεται από πολλά ζευγάρια για μια περίοδο προσαρμογής».
Είναι πολύ σημαντικό, ωστόσο, να τονίσουμε εδώ πως αν η αιτία χωρισμού είναι η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας, τότε η παράταση της συγκατοίκησης απαγορεύεται και το άτομο που δέχεται τη βία δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να διστάσει να καταγγείλει* το περιστατικό στις αρμόδιες αρχές, ακόμα κι αν η κατάσταση στη χώρα είναι δύσκολη.
Ωστόσο, τα δεδομένα αλλάζουν όταν τίθεται το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας και του υποχρεωτικού εγκλεισμού, που αυτόματα σημαίνει πως πολλοί άνθρωποι που δέχονται βία βρίσκονται απομονωμένοι με τον κακοποιό τους, μακριά από οικογένεια και φίλους.
Ο Σύνδεσμος για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια της Κύπρου δημοσίευσε πρόσφατα μία ανακοίνωση που αναφέρει αύξηση κλήσεων προς τη Γραμμή Βοήθειας της τάξεως του 30% μέσα σε οκτώ μέρες από το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα του Covid-19 στην Κύπρο.
Είναι πολύ σημαντικό, ωστόσο, να τονίσουμε εδώ πως αν η αιτία χωρισμού είναι η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας, τότε η παράταση της συγκατοίκησης απαγορεύεται και το άτομο που δέχεται τη βία δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να διστάσει να καταγγείλει* το περιστατικό στις αρμόδιες αρχές, ακόμα κι αν η κατάσταση στη χώρα είναι δύσκολη» συμπληρώνει η κ. Κορναράκη.
Μέσα σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα, είναι φυσικό επόμενο να επηρεαστούν όλες οι πτυχές της καθημερινότητά μας, αλλά και οι σχέσεις μας. Κάποιες σχέσεις ίσως επηρεαστούν περισσότερο, κάποιες λιγότερο, αλλά σύμφωνα με την κ. Κορναράκη, η τριβή που θα επέλθει είναι αναπόφευκτη.
Πώς όμως μπορεί να προφυλάξει κανείς τη σχέση του από τη τριβή αυτή και πόσο εύκολο είναι να διατηρήσουμε τον προσωπικό μας χώρο, ψυχικά και σωματικά;
Το κυρίαρχο και πιο σημαντικό είναι ο προσωπικός χώρος και χρόνος.
Με την έννοια προσωπικός χώρος δεν εννοούμε απαραίτητα ένα δωμάτιο για αποκλειστική, ιδιωτική χρήση - αν και αυτή είναι η ιδεατή συνθήκη– καθώς αυτό δεν είναι πάντα εφικτό.
Προσωπικός χώρος είναι και ένα κομμάτι του σαλονιού όπου για κάποιο διάστημα μπορεί ο καθένας να ασχοληθεί με κάτι που επιλέγει χωρίς περισπασμούς, η έξοδος για προμήθειες κατά μόνας, η προσωπική συνομιλία με φίλους και γενικότερα η ύπαρξη μιας ατομικής ρουτίνας ξεχωριστής από τις κοινές ασχολίες.
Αν και κάτι τέτοιο μπορεί σε κάποιους να φαντάζει σαν απειλή, καθώς φοβούνται ότι ίσως να μεγαλώσει την απόσταση μεταξύ των συντρόφων, ισχύει το ακριβώς αντίθετο.
Ο προσωπικός χώρος και χρόνος είναι αυτός που μας βοηθάει να ανασυγκροτηθούμε και να έρθουμε σε επαφή με το τι μας απασχολεί σε ατομικό επίπεδο, ώστε να μπορέσουμε να κάνουμε χώρο και για τις ανάγκες του συντρόφου.
Φυσικά, καλό θα ήταν να παίρνουμε αυτό τον χρόνο για τον εαυτό μας έχοντας εξασφαλίσει ότι και το άλλο μέλος της σχέσης είναι συναισθηματικά καλυμμένο τη δεδομένη στιγμή και δεν έχει άμεσα ανάγκη την παρουσία και της στήριξης μας.
Αν φροντίσουμε ώστε να οριοθετήσουμε και να οριοθετηθούμε με τον σωστό τρόπο, αυτή η τόσο δύσκολη περίοδος μπορεί να επηρεάσει πολύ θετικά μια σχέση.
Υπάρχει χρόνος και ευκαιρίες να γνωρίσουμε καλύτερα τον άνθρωπο που έχουμε επιλέξει, να συζητήσουμε μαζί του –ναι, το ξαναλέμε γιατί είναι ιδιαιτέρως σημαντικό– και να επαναπροσδιοριστεί η σχέση ως προς τις προσδοκίες του κάθε μέλους για το μέλλον». «Να θυμάστε πως αν νιώσετε την ανάγκη, μπορείτε πάντα να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό μέσω βιντεοκλήσης.
Σεβαστείτε την ατομικότητά σας χωρίς να υψώνετε τείχη και πού ξέρετε, μπορεί τελικά όλο αυτό να μας βγει και σε καλό».
Τι γίνεται, όμως, όταν ο υποχρεωτικός εγκλεισμός βρίσκει κάποια/ον στο ξεκίνημα μίας σχέσης;
Τότε, τίθεται ενδεχομένως το δίλημμα τού αν τα μέλη θα περάσουν αυτή την περίοδο μαζί ή χώρια. Η συγκεκριμένη απόφαση χρειάζεται να παρθεί ενώ και τα δύο μέλη της σχέσης έχουν λάβει υπόψιν όλες τις παραμέτρους αυτής της νέας συνθήκης - ειδικότερα αν υπάρχει διαφωνία μεταξύ της επιθυμίας των συντρόφων, όπως μας λέει η κ. Κορναράκη.
«Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να πάρετε τον απαραίτητο χρόνο για να σκεφτείτε όλες τις παραμέτρους μιας τόσο γρήγορης συμβίωσης σε μια τόσο ιδιαίτερη περίοδο και να μην αφήσετε, όσο δύσκολο και αν ακούγεται αυτό, τον ενθουσιασμό να σας παρασύρει. Ελλοχεύει ο κίνδυνος να "κάψετε" μια σχέση η οποία μπορεί να είχε εξαιρετικές προοπτικές, εκθέτοντάς την σε πολύ δύσκολες συνθήκες, πολύ γρήγορα.»
Αν η άλλη πλευρά δεν σεβαστεί αυτή σας την απόφαση τότε έχετε αμέσως-αμέσως ένα σημαντικό στοιχείο για τον άνθρωπο με τον οποίο θέλετε να ξεκινήσετε μια σχέση και καλό θα ήταν να το λάβετε υπόψιν σας.
Το θέμα των σχέσεων εν μέσω μίας παγκόσμιας πανδημίας, είναι κάτι εντελώς πρωτόγνωρο για όλους. Καθότι από μόνος του ο συγκεκριμένος τομέας φέρει αρκετές πολυπλοκότητες που αναπτύσσονται μέσα στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας, ο συνδυασμός τους με τις νέες, δύσκολες συνθήκες και την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει την περίοδο που διανύουμε θέτει νέες δυσκολίες και ερωτηματικά.
Είναι σίγουρο πως όλο αυτό που περνάμε θα επιφέρει αλλαγές στον τρόπο που βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε τις σχέσεις αλλά είναι στο χέρι μας το πώς θα διαχειριστούμε αυτές τις αλλαγές.
Είναι, και θα συνεχίσει να είναι, δύσκολο τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο σχέσης.
Θα χρειαστεί να δώσουμε, πολλές φορές παραπάνω από όσο νομίζουμε ότι μπορούμε, αλλά και θα αναγκαστούμε να ζητήσουμε βοήθεια, ακόμα και αν μας είναι πολύ δύσκολο. Να θυμάστε πως αν νιώσετε την ανάγκη, μπορείτε πάντα να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό μέσω βιντεοκλήσης.
Σεβαστείτε την ατομικότητά σας χωρίς να υψώνετε τείχη και πού ξέρετε, μπορεί τελικά όλο αυτό να μας βγει και σε καλό».
Η Φωτεινή Κορναράκη είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, kornarakifoteini@gmail.com
*Αν είστε θύμα ενδοοικογενειακής βίας ή γνωρίζετε κάποια/ον που βιώνει ενδοοικογενειακή βία, μπορείτε να καλέσετε στη Γραμμή SOS 15900.
Τη γραμμή στελεχώνουν ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι που παρέχουν άμεση βοήθεια σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας σε 24ωρη βάση, 365 µέρες τον χρόνο.
Επιπλέον, μπορείτε να επικοινωνήσετε ηλεκτρονικά µέσω της διεύθυνσης e-mail: sos15900@isotita.gr.