Μια έκδοση του Ναυτικού Μουσείου Οινουσσών, αφιερωμένη στα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, είναι η αφετηρία για ένα μουσικό-ιστορικό ταξίδι στις ρίζες του Ελληνισμού και των Μικρασιατών Προσφύγων που μαζί με το «μπογαλάκι της προσφυγιάς» έφεραν μαζί τους και τα τραγούδια, τις μουσικές που τους συντρόφευαν πριν τον ξεριζωμό.
Στην εκπομπή που επιμελείται η Ευγενία Κώττη «Η επικαιρότητα με άλλο μάτι» την Δευτέρα στις 8 μμ, τα μεσάνυχτα και την Τρίτη στις 4μμ στην Αλήθεια ΤV ο συλλέκτης- ερευνητής Ηλίας Μπαρούνης, ένας εκ των δύο συγγραφέων, μας ταξιδεύει στην Ιστορία που ήταν άρρηκτα δεμένη με την μουσική και τα τραγούδια των Μικρασιατών. Η πρώτη εκπομπή του 2024 συμπίπτει με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, στις 30 Ιανουαρίου του 1923.
Ο Ηλίας Μπαρούνης, μαζί με την υπεύθυνη του Ναυτικού Μουσείου Οινουσσών κυρία Δώρα Μαγγανά, συνέγραψε και επιμελήθηκε την έκδοση ενός βιβλίου που με λέξεις και νότες αφηγείται την πορεία τραγουδιών που έφτασαν σε μας από τους προγόνους μας.
Ο κύριος Μπαρούνης βρέθηκε ως σπουδαστής στην Σχολή Εμποροπλοιάρχων Οινουσσών, παντρεύτηκε την μόνιμη κάτοικο του νησιού Σκευούλα Τσελέκου και από τότε δέθηκε με την Αιγνούσσα και την Χίο.
Αν και ο ίδιος αρχικά ήταν ναυτικός, μετά οδηγός ταξί και αργότερα σωφρονιστικός υπάλληλος, από την δεκαετία του 80 μέχρι σήμερα, ελκύεται ως αγαπημένη ενασχόληση από την συλλογή γραμμοφώνων, δίσκων και την μελέτη της Μικρασιάτικης Ιστορίας και Μουσικής.
Το σπίτι τους στην Αθήνα, μοιάζει με μικρό μουσείο. Εκεί διαφυλάσσει πάνω από 5.000 δίσκους γραμμοφώνου, πολλά γραμμόφωνα και άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με την ιστορία των Μικρασιατών.
Στο βιβλίο που κυκλοφόρησε το 2022 με την χορηγία του Ναυτικού Μουσείου Οινουσσών, έχει συγκεντρωθεί το καταστάλαγμα της πολυετούς έρευνας και μελέτης που δεν απαντάται σε άλλες εκδόσεις.
Μετά την παράθεση του ιστορικού πλαισίου που οδήγησε στην Μικρασιατική καταστροφή στο βιβλίο, παρουσιάζονται 24 τραγούδια, η πλειοψηφία των οποίων, έχουν ηχογραφηθεί στην Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη πριν το 1922. Οι φωτογραφίες των πρωτότυπων δίσκων πλαισιωμένες από τους στίχους τους. Τραγούδια μοναδικά, που πρώτη φορά δημοσιεύονται, με ποικίλο περιεχόμενο που ηχογραφήθηκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, τραγουδήθηκαν από τον Ελληνισμό πριν την Μικρασιατική Καταστροφή και ρίζωσαν μαζί τους στην Αιγνούσσα, την Χίο, όπου βρέθηκαν ως Πρόσφυγες πλέον. Λίγα από αυτά, 4, ηχογραφήθηκαν στην Αθήνα μετά το 1922 και μεταφέρουν τους καημούς της Προσφυγιάς.
Ένα βιβλίο, μια εκπομπή, φόρος τιμής στην μνήμη των προγόνων μας Μικρασιατών Προσφύγων, του ξεριζωμένου Ελληνισμού, που γλέντησε με αυτά τα τραγούδια πριν την Εθνική Τραγωδία.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον για το νησί μας έχει το στοιχείο που αναδεικνύεται από αυτό το βιβλίο, αλλά και την συνέντευξη με τον κύριο Μπαρούνη, η ύπαρξη του «χιώτικου μανέ» μουσικού είδους που προυπήρχε της Μικρασιατικής Καταστροφής που ήταν ξεχασμένος. Επίσης ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο που παρουσίασε ο κύριος Μπαρούνης είναι ότι τα βήματα του «πολίτικου συρτού», που ακόμη και σήμερα χορεύουμε στην Χίο, ήταν ένας χορός της εποχής που χορεύονταν από τον Ελληνισμό, ονομάζονταν «χιώτικος συρτός», γεγονός που δείχνει τις διαδρομές της μουσικής, του χορού ανάμεσα στην Χίο και τα Μικρασιατικά Παράλια, προ και μετά το 1922.
Κλείνοντας, ο κύριος Μπαρούνης πρότεινε να δημιουργηθεί στην Αιγνούσσα ή και στην Χίο ένα Μουσείο Λαογραφικό, ακόμη και θεματικό, Γραμμοφώνων, με τα σπάνια, πλούσια εκθέματα που έχει στην συλλογή του, εφόσον βρεθεί ένας φορέας να υλοποιήσει αυτό το όνειρο, με σκοπό να γυρίσουν αυτά τα εκθέματα, η πολυετής έρευνα στον τόπο μας.
