Σήμερα συμπληρώνονται 141 χρόνια από την αποφράδα εκείνη ημέρα του φονικού σεισμού που γκρέμισε την κεντρική και Νότια Χίο.
Ας μη ξεχνούμε ότι σκοτώθηκαν 3.500 συμπατριώτες μας αλλά τραυματίστηκαν ακόμη γύρω στους 5.000 εκ των οποίων κάποιοι πέθαναν, κάποιοι έμειναν ανάπηροι.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι το επίκεντρο του δυνατού εκείνου σεισμού εκτιμάται ότι ήταν στη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά των Νενήτων και το μέγεθός του πιθανολογείται περί τα 6,5 ρίχτερ.
(Τότε δεν υπήρχαν όργανα ακριβείας για καταγραφή).
Ακόμη πρέπει να ξέρουμε ότι κάθε χρόνο σε αυτή την θλιβερή επέτειο, οι άνθρωποι νήστευαν φαίρνοντας στο νου τους ανθρώπους που χάθηκαν στα χαλάσματα. Επίσης κτυπούσαν σε όλο το νησί μας πένθιμα οι καμπάνες των εκκλησιών σε συγκεκριμένη ώρα.
Ευχή μας, να μη ξαναγνωρίσει ο τόπος μας τέτοια φρικτή καταστροφή!
Ιακ. Γ. Μπριλής
Αναφορά στον "χαλασμό"
Σαν σήμερα, 22 Μαρτίου 1881 (ημέρα Κυριακή και ώρα 13.40'), έγινε στη Χίο ο μεγάλος σεισμός (οι παλιότεροι τον ονόμασαν "χαλασμό" και αποκαλείται έτσι μέχρι τις ημέρες μας), εντάσεως άνω των 6,5 Ρίχτερ.
Ο σεισμός κατέστρεψε τα 2/3 των κτισμάτων του νησιού, ενώ σκοτώθηκαν περί τους 3.600 άνθρωποι, τραυματίστηκαν βαριά γύρω στους 1.500 και έμειναν άστεγοι στην πόλη και τα χωριά πάνω από 25.000 κάτοικοι.
Την ημέρα αυτή (22 Μαρτίου), κάθε χρόνο, μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, τηρείτο αυστηρή (αλάδωτη) νηστεία, στη μνήμη των θυμάτων του σεισμού, ενώ στα χωριά της νότιας Χίου (όπου και εντοπίστηκε το επίκεντρο του σεισμού) τελείτο Θεία Λειτουργία και επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των θυμάτων του σεισμού. Εάν ήταν καθημερινή εντός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τελείτο Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία.
Στο χωριό μου, Πυργί, επειδή δεν υπήρξαν ούτε θύματα αλλά ούτε και υλικές ζημιές, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης και τιμής προς τον Θεό, τελείτο καθημερινά ο Μικρός Εσπερινός (στις 5 το απόγευμα, επί 365 ημέρες το χρόνο) για πάνω από 120 χρόνια (1881 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000).
Ακόμη, εντός του δημοτικού κήπου της πόλεως Χίου (πλησίον του πάλαι ποτέ Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Βασιλείου) έχει τοποθετηθεί πέτρινο, λιτό, μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του σεισμού αυτού.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι, σε πλήθος εγγραφών της εποχής, που συνετασσαν κυρίως στα χωριά, σε πολλές των περιπτώσεων, αντί να μνημονεύεται το έτος 1881 ανέγραφαν χαρακτηριστικά «αφ' τον τσαιρόν του χαλασμού» ή «από το χρόνο του σεισμού».
Χίος, 22 Μαρτίου 2022
Γιώργος Φωτ. Παπαδόπουλος
Αναφορά του Γιάννη Παϊδούση
Ο τρομερός σεισμός που έπληξε τη Χίο στις 22 Μαρτίου / 3 Απριλίου 1881, έμεινε γνωστός στη Χίο ως ο «Χαλασμός» ή η «Καταστροφή» και θεωρείται ο πλέον πολύνεκρος σεισμός του 19ου αιώνα σε ελληνικά εδάφη, αν και η Χίος δεν είχε ακόμη προσαρτηθεί στο Ελληνικό Κράτος. Ο σεισμός είχε μέγεθος 6,5 μονάδες της κλίμακας Ρίχτερ και το επίκεντρό του ήταν σε απόσταση περίπου 15 χιλιομέτρων νότια από την πόλη της Χίου.
