Άντε τώρα να το ρίξουμε στην… γραμματική.
Η Παναγίτσα μας πανελλαδικά έχει πάνω από 1500 προσωνύμια, στη Χίο καμιά πενηνταριά, αλλά στον λόφο, που δεσπόζει της πόλης η Παναγία πως λέγεται;
Τουρλωτή, επειδή ο λόφος είναι σαν Τούρλος (η κοιλιά μου λέμε έγινε… τούρλα), Τρουλωτή επειδή ο πρώτος Ναός είχε Τρούλο; Ή Τρουλλωτή, γιατί στα λατινικά ο τρούλος έχει δύο LL;
Όπως και νάχει, έγινε αυτό που είπε ο… εθνικός μας γλωσσολόγος Γιώργης Μπαμπινιώτης, ο λαός πήρε αυτό που τον βόλεψε στην γλώσσα και στην περίπτωση μας η γλώσσα… ροκανίζει καλύτερα το Τουρλωτή.
Για να φτάσουμε όμως στην Παναγία, που έδωσε το όνομα της στην γειτονιά, αλλά και την οδό, βαδίζουμε επί της οδού Νέας Μονής και αρχίζουμε να ανηφορίζουμε τον λόφο.
Δεξιά μας θα δούμε σύγχρονα σπίτια, με ευρύχωρα μπαλκόνια αφού όπως επισημαίνει και ο κάτοικος Αλέξανδρος Μπαξεβάνης, η θέα είναι το κυρίαρχο στοιχείο της περιοχής.
Αριστερά μας ένα αδιέξοδο στενό, που από την μια πλευρά έχει σπίτια και από την άλλη την Ανατολική πλευρά των τοίχων του 4ου Δημοτικού Σχολείου, που κυριαρχεί στην περιοχή μαζί με την Εκκλησία.
Τα σπίτια διακόπτονται από διάβα, που οδηγούν όπως και σε πολλά μέρη του νησιού από την μία οδό στην άλλη.
Βγαίνοντας από το στενό, αντικρύζουμε την περίτεχνα ζωγραφιστή είσοδο του 4ου Δημοτικού και του 12ου Νηπιαγωγείου, που φτιάχτηκαν σε οικόπεδο που δώρισε η Εκκλησία, χωρίς δυστυχώς να μπορεί να δωρίσει και… πεζοδρόμια, που είναι άκρως απαραίτητα για ένα Σχολείο.
Δίπλα στην είσοδο του Σχολείου, που αρχικά στεγάζονταν στο Κάστρο, βρίσκεται υδραγωγείο, πάλι σε χώρο της Εκκλησίας, που παραχώρησε και τους δύο χώρους στάθμευσης, ένα για τις ανάγκες της και έναν για τις ανάγκες του Σχολείου.
Ο φαρδύς δρόμος που ανοίχτηκε από τους ίδιους τους κατοίκους το 1957 οδηγεί στην Εκκλησία Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που είναι τόσο παλιά όσο και η… ιστορία.
Ο Ιερέας παπά Γιάννης Μπογής, μας θυμίζει ορισμένες ημερομηνίες σταθμούς, αφού η Παναγία ήταν αρχικά ένα ταπεινό εκκλησάκι Μοναστηριού, μιλάμε τώρα για το 1300 περίπου, ποιός να ξέρει…
Τι ξέρουμε όμως. Το 1389 η Εκκλησία έπεσε στον μεγάλο σεισμό. Οι Μοναχοί αλλά και οι κάτοικοι την ξανάχτισαν, αλλά το 1822 οι Τούρκοι την έκαψαν. Νέος Ναός στήθηκε στην θέση του παλιού αλλά το 1881 ο σεισμός… ξαναμίλησε.
Σεισμοί - φωτιά και βάρβαροι από την μία, πιστοί από την άλλη. Η Εκκλησιά ξαναστήνεται και το 1855 συνίσταται επισήμως Ενορία Παναγίας Τρουλωτής, για να πάρει την σημερινή της μορφή το 1954.
Εκτός του Ναού βεβαίως κυρίαρχο στοιχείο είναι η ίδια, δεσπόζουσα, στρατηγική σημασία του ίδιου του λόφου, από όπου βλέπει κανείς το «Κολέγιο» το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου Φρουρίου και τον Κουλέ, τον Πύργο του Κάστρου, όπως επισημαίνει ο συνταξιούχος καθηγητής και ερευνητής Ιάκωβος Μπριλής, θυμίζοντας ότι σε ένα από τα κελιά της Μονής, έζησε ο μεγάλος Χιώτης Πανεπιστημιακός, Βυζαντινολόγος, Ακαδημαϊκός και υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Άμαντος, όπως μαρτυρά και σχετική πινακίδα που βρίσκεται δίπλα στο κελί.
Ο Ιερέας μας φιλοξενεί στον Ιερό Ναό, που είναι μικρός σε μέγεθος, με σπάνιες εικόνες ακόμα και του 1827, ενώ η Αγιογράφηση του έγινε από τον Μιχάλη Δουνεζάκη το 1984.
Από την Νότια πλευρά του ναού και μετά το κελί ξεχωρίζει ένα μπαλκόνι με θέα… κάτι που συμβολικά… βλέπουν όσοι βρίσκονται εδώ στην τελευταία τους κατοικία, αφού στην Παναγία Τουρλωτή λειτουργεί ένα από τα νεκροταφεία της πόλης, που σε περίοπτη θέση μέχρι πρότινος, υπήρχε σε αυτό, ο τάφος του Στρατηγού Βορριά.
Η οδός συνεχίζεται κατηφορικά τώρα, από την άλλη πλευρά του λόφου, που οδηγεί στην πόλη, με δεσπόζουσα θέα προς το Λιμάνι.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Τζούμας
Κάμερα - Φωτογραφίες: Κωστής Αναγνώστου
Επεξεργασία εικόνας: Νέλο Μέσι
