Σχεδόν καθημερινά πλέον και τονίζοντας ιδιαίτερα την ισχύ της, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παρουσιάζουν ειδήσεις για την Τουρκία και τις επιδιώξεις της, δημιουργώντας κλίμα ανησυχίας στο εσωτερικό της χώρας μας. Ενδιαφέρον επομένως εμφανίζουν οι πληροφορίες που αφορούν κοινωνικοοικονομικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες τόσο της Ελλάδας όσο και του γειτονικού κράτους. Όλα τα δεδομένα που αναφέρονται παρακάτω αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Τράπεζας, αφορούν την περίοδο 2005-2024 και είναι διαθέσιμα από τον υπογράφοντα.
Αρχικά, για το 2024 ο πληθυσμός της χώρας μας καταγράφεται στα 10.390.000 άτομα και της Τουρκίας στα 85.520.000 αντίστοιχα. Αν και η Ελλάδα διατηρεί σταθερά επίπεδα πληθυσμού τα τελευταία είκοσι χρόνια (μέσος όρος 10.833.000 κάτοικοι), η Τουρκία την ίδια περίοδο σημειώνει αύξηση του πληθυσμού κατά 16 εκατομμύρια κατοίκους (69.330.000 κάτοικοι το 2005). Παρόμοια τάση παρατηρείται και στην πυκνότητα πληθυσμού, όπου το 2022 στην Ελλάδα κατοικούν 81 άνθρωποι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (με μέσο όρο 84) και στην Τουρκία 110, σημειώνοντας διαρκή αυξητική τάση από το 2005, όταν και κατοικούσαν 90 άνθρωποι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
Αναφορικά με το εισόδημα (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν – ΑΕΠ ανά κάτοικο), σε σταθερές τιμές δολαρίων ΗΠΑ με έτος βάσης το 2015, το 2024 στην Ελλάδα αντιστοιχούν 21.650$ ανά κάτοικο ενώ στην Τουρκία 15.150$. Παρόλα αυτά, παρατηρώντας την εξέλιξη των τιμών εντός της τελευταίας εικοσαετίας, η χώρα μας υπολείπεται κατά 2.500$ περίπου από το κατά κεφαλήν εισόδημα έτους 2007 (24.000$) ενώ η Τουρκία σημειώνει συνεχόμενη αυξητική τάση, καθώς το 2005 το εισόδημα ανά κάτοικο ανερχόταν σε 7.580$.
Αντίστοιχα συμπεράσματα προκύπτουν και από τα δεδομένα που αφορούν το ρυθμό αύξησης του εισοδήματος, όπου το 2024 η χώρα μας σημείωσε αύξηση κατά 2,44% σε σχέση με το προηγούμενο έτος ενώ η Τουρκία 2,95% αντίστοιχα. Ωστόσο, μόνο τρεις χρονιές (2008, 2009 και 2019) το γειτονικό κράτος σημείωσε μείωση στα εισοδήματα συγκρινόμενο με την Ελλάδα, στην οποία, λόγω της επιβολής μνημονίων δημοσιονομικής προσαρμογής, η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή των εισοδημάτων κατέγραψε σωρευτική μείωση κατά 30% από το 2008 έως το 2013 και το 2020 (-9%) λόγω της πανδημίας του κορονοϊού.
Όσον αφορά την ανεργία των δύο κρατών το 2024, στην Ελλάδα ανέρχεται σε 10,13% και στην Τουρκία 8,45%. Και οι δύο χώρες μειώνουν διαρκώς τα ποσοστά τους, δεδομένου ότι η χώρα μας σημείωσε ραγδαία αύξηση το 2013 (28%) ενώ η Τουρκία κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό το 2009 (14%). Επιπλέον, αξιοσημείωτη είναι και η μελέτη περί εισοδηματικής κατανομής και συνακόλουθης εισοδηματικής ανισότητας. Στην επιστημονική βιβλιογραφία η μέτρηση αυτού του μεγέθους ερμηνεύεται από τις τιμές του δείκτη Gini (Corrado Gini, Ιταλός στατιστικολόγος) και παίρνει τιμές από 0 (τέλεια ισότητα) έως 100 (τέλεια ανισότητα). Στην Ελλάδα ο δείκτης Gini ανέρχεται σε 33,4 το 2024 και στην Τουρκία 44,5 αντίστοιχα. Η χώρα μας κυμαίνεται πλησίον της μέσης τιμής περιόδου 2005-2024 (34,4) ενώ η Τουρκία σημειώνει ανοδική τάση στις εισοδηματικές ανισότητες από το 2007, όπου η τιμή του δείκτη Gini ήταν 38,4.
Τέλος, ο διασημότερος δείκτης περιγραφής περιβαλλοντικής υποβάθμισης είναι οι μετρημένες σε τόνους ανά κάτοικο εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Το 2023 η Ελλάδα εκπέμπει 4,97 και η Τουρκία 5,14 τόνους CO2 ανά κάτοικο αντίστοιχα. Η χώρα μας μειώνει σταδιακά τις συγκεκριμένες εκπομπές (9,59 τόνοι το 2007) λόγω κατανάλωσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και εφαρμογής φιλικότερων προς το περιβάλλον μοντέλων παραγωγής, υιοθετώντας παράλληλα ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αντίθετα, η Τουρκία σημειώνει ήπια ανοδική τάση περιβαλλοντικής υποβάθμισης, καθώς αύξησε κατά 2 τόνους ανά κάτοικο τις εκπομπές CO2 από το 2005 (3,55) έως το 2021 (5,47), κυρίως λόγω της εντατικής βιομηχανικής της παραγωγής.
Καταλήγοντας, τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία παρουσιάζουν διαφορές τόσο κοινωνικές όσο και οικονομικές. Η Τουρκία λόγω μεγαλύτερης γεωγραφικής έκτασης φιλοξενεί πολύ περισσότερους κατοίκους, οι οποίοι, όπως και στην Ελλάδα, συγκεντρώνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Παρόλα αυτά, μέσα στις ίδιες περίπου περιβαλλοντικές συνθήκες, το γειτονικό κράτος αναπτύσσεται ταχύτερα από τη χώρα μας, αυξάνοντας το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών του και μειώνοντας τα ποσοστά ανεργίας του, διατηρώντας, όμως, σε υψηλά επίπεδα τις κοινωνικές του ανισότητες.
Τηρώντας επομένως τη ρήση ότι μία εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις, παραθέτω τις παρακάτω εικόνες για καλύτερη και ευκολότερη κατανόηση των παραπάνω πληροφοριών.
*Ιωάννης Κ. Μανδάλας
Οικονομολόγος (MSc, PhDc)