Στον πάνσεπτο ναό των Αγίων Αποστόλων, δυο μέτρα κυριολεκτικά από το πυργόσπιτο που γενναιόδωρα μου νοικιάζει η αειθαλής καλλονή Ειρήνη Καμπά, σήμανε χθες πανηγυρικός εσπερινός και ακούστηκε μετά τη λιτή το περίφημο απόστιχο, «τα κατά πόλιν δεσμά και τας θλίψεις σου τίς διηγήσεται ένδοξε Απόστολε»
Τι σημαίνει να είσαι «αποστολικός»;
Μια πρώτη ιδέα για το πώς σημαίνεται η «αποστολικότητα» αντικρίζουμε στις περίφημες τοιχογραφίες του Πυργούσικου τοπόσημου. Πρόκειται για την οπτικοποιημένη αφήγηση των κακοπαθειών, των αγώνων, των κόπων που επωμίζονται όσοι στρατεύονται ανιδιοτελώς σε μια αποστολή. Στα ελάχιστα τετραγωνικά του περικαλλούς ναού προλαβαίνει ο ζωγράφος και ιστορεί «τας Πράξεις των Αποστόλων», την θαυματουργή απελευθέρωση από τις αλυσίδες, το ναυάγιο στην Μάλτα αλλά και ό,τι συνέβη μετά: το μαρτύριο του Πέτρου που ζήτησε ανάποδα να σταυρωθεί.
Το μεγαλείο του πνευματικού επιτεύγματος που συνιστά η «αποστολικότητα» πολλές φορές προϋποθέτει το να διακινδυνεύεις να έχεις φίλους ανθρώπους που τα ενδιαφέροντά τους δεν ταυτίζονται απόλυτα με τα δικά σου. Ο Απόστολος Παύλος, ευρυμαθής, κοσμοπολίτης, παιδί της πόλης, ο Απόστολος Πέτρος, Γαλιλαίος αλιέας. Όλοι οι Απόστολοι ήταν διαφορετικές προσωπικότητες!
Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό στους Αποστόλους ήταν η φιλία. Δεδομένου ότι η ιδέα της Αποστολικότητας έμπνευσε ποικίλα πεδία-ας σημειώσουμε τον ιδιότυπο θεσμό του πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, την «Λέσχη των Αποστόλων», «οι Απόστολοι ήταν βασικά αφοσιωμένοι τόσο έντονα σε δύο πράγματα, ώστε είναι πιθανόν σε ένα κακόβουλο μάτι να φάνταζε παράλογο, ενώ σε κάποιο καλόβουλο απολύτως αξιοθαύμαστο. Και αυτό από τη μία ήταν η φιλία και από την άλλη η πνευματική ευθύτητα. Το κριτήριο με βάση το οποίο εκλεγόσουν δεν ήταν ούτε καν η πνευματική σου υπεροχή αλλά “το να είσαι αποστολικός”, οτιδήποτε κι αν σήμαινε αυτό-ένα θέμα που συζητιόταν διεξοδικά ανάμεσα στα μέλη της αδελφότητας», όπως παραθέτει ο Εric Hobsbawm, στην αυτοβιογραφία του «Συναρπαστικά χρόνια».
Το Καίμπριτζ του «Απόστολου» Χόμπσμπάουμ ίσως μοιράζεται κάποια αναλογία με τα Μαστιχοχώρια, για όσους τα αντιμετωπίζουν (κακώς..!) εν είδει ενός αν-ιστορικά δομημένου πολιτισμού:
«Δεν είναι μόνο ότι δε μου άρεσε η ζωή στο χωριό-ακόμη κι αν επρόκειτο για χωριό με καθηγητές-, όπου το φάσμα των κοινωνικών σχέσεων ήταν ταυτόχρονα περιορισμένο και ως ένα βαθμό υποχρεωτικό. Είναι και ότι είμαι, όπως ανέκαθεν ήμουν, άνθρωπος της Μεγαλούπολης, ενώ στο Καίμπριτζ δεν υπήρχε ούτε ανωνυμία ούτε προσωπική ζωή, πέρα ίσως από το δωμάτιό σου πίσω από την κλειστή εξωτερική πόρτα»
Επιζεί η αποστολικότητα στην Ελλάδα του σήμερα; Στο ακριτικό Αιγαίο συγκεκριμένα; Νομίζω πως ναι! Σε αυτό που ονομάζουν οι πολιτικοί επιστήμονες «κοινωνία των πολιτών». Που μπορεί να είναι ένα εθελοντικό κίνημα αλλά παραδοσιακά στην Ελλάδα-ας μην εθελοτυφλούμε- ήταν οι τοπικές οργανώσεις των πολιτικών κομμάτων. Όχι τόσο στην ιδιοτελή περίοδο της αστακομακαρονάδας όσο στο απόκρημνο έδαφος της μεταμνημονιακής εποχής. Ακόμα περισσότερο, όταν γνωρίζεις πώς θα χάσεις, όπως έγραψε χθες ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης. Αυτή κι αν είναι η πιο ευγενής μάχη..!
Είναι δουλειά του ιστορικού να χαρτογραφήσει στο μέλλον τους ασύμμετρους και προ-διαγεγραμμένους όρους της πολιτικής αναμέτρησης στην Χίο. Αλλά ας καταθέσω την μαρτυρία μου για το πώς κάποιοι πολιτικοί άνδρες άφησαν τα σημάδια τους, την σφραγίδα τους, σε εμάς που ζήσαμε εκεί και διαπιστώσαμε την «αποστολικότητα» στον τίμιο, αξιοπρεπή, περήφανο-όπως πρέπει σε Πυργούση, χαρακτήρα τους.
Τώρα σκέπτομαι τον μαστιχοκαλλιεργητή Στέφανο Φυτίλη. Ζυμωμένο με την πείρα της εργατικής τάξης, για πολλά χρόνια ηλεκτρολόγο στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Πειραιά. Με πολλαπλούς αποκλεισμούς της οικογένειας λόγω της ένταξης στον ΕΑΜ της Μέσης Ανατολής του πατέρα του, αείμνηστου, θρυλικού, Αυγουστή Φυτίλη μαζί με τον σύντροφό του Στέφανο Βασίλη. Και τον Θεοτοκά. Κατόρθωσαν, σαν τους τρεις εν καμίνω Παίδας, να μείνουν ζωντανοί στη μετεμφυλιακή Νότια Χίο.
Ένας μοναδικά προοδευτικός κάτοικος των Μαστιχοχωρίων: Πρωτοπόρος ψαράς στη βαθιά καθετή για λυθρίνια, ταυτόχρονα ανθεκτικός, καταφέρνοντας να ξεπερνά το πρόβλημα του οφθαλμικού καταρράκτη, για μια ναυταθλητική δραστηριότητα που θέλει αυτογνωσία.
Πρόσφατα στο Λιβάδι, την κεντρική πλατεία, ρώτησα τον χαλκέντερο δημοκράτη αγωνιστή, πάντα γαλαντόμο στα κεράσματα, «τί του αρέσει στη ζωή».
Η απάντησή του αντίδοτο στο καταθλιπτικό πνεύμα των καιρών:
«Μού αρέσουν ΟΛΑ! Η θάλασσα, η γυναίκα, ο καφενές, η δουλειά έξω, η δουλειά μέσα! Πέρασε να δεις τι όμορφη δουλειά ηλεκτρικών εγκαταστάσεων έκανα σήμερα στα ενοικιαζόμενα του ανιψιού μου. Δωρεάν!»
H ουσία της Αριστεράς είναι ότι συμπεριλαμβάνει απροϋπόθετα! Αυτό συμπυκνώνεται και στη χορευτική επιτέλεση του Στέφανου Φυτίλη. Τον βλέπεις να χορεύει, «μέχρι τελευταίας αναπνοής», αν και έχει καβαντζάρει τα 70, δαιμονιωδώς με ΟΛΕΣ τις γυναίκες, καλλίγραμμες και μη, νεαρές και ηλικιωμένες, πανέμορφες και απλώς όμορφες-οι γυναίκες στο Πυργί είναι πάντα ευειδείς!
Kώστας Προμπονάς
