Ο μήνας Οκτώβριος έχει θεσμοθετηθεί διεθνώς ως «Μήνας Πρόληψης και Ενημέρωσης για τον καρκίνο του μαστού» με στόχο την έγκαιρη αντιμετώπιση της πάθησης.
Στα πλαίσια της Πρωτοβουλίας ΣΤΗΡΙΖΩ της Νέας Δημοκρατίας (Δράσεις Κοινωνικής Αλληλεγγύης)η ΝΟ.Δ.Ε Χίου θα διοργανώσει ενημερωτική εκδήλωση, το Σάββατο 1η Νοεμβρίου στις 6.30 μ.μ. στο Ίδρυμα «Μαρία Τσάκος», με ομιλητές τους κυρίους Κουμπή Χρυσοβαλάντη (Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαιευτήρας Γυναικολόγος) και Βερνίκο Φραγκίσκο (Γενικός Χειρουργός – Μαστολόγος).
Ακολουθεί ενημερωτικό υλικό για τον καρκίνο του μαστού:
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί με διαφορά, τη συχνότερη κακοήθεια που αφορά τις γυναίκες στο αναπτυγμένο και αναπτυσσόμενο κόσμο και είναι η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους πληθυσμούς αυτούς ακολουθώντας τον καρκίνο του πνεύμονα. Σύμφωνα με στοιχεία της WHO εκτιμάται ότι το 2008 διαγνώσθηκαν παγκοσμίως περί τις 1.380.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου μαστού (23% όλων των καρκίνων) και η νόσος τοποθετείται ως η 2η συχνότερη κακοήθεια (10,9% όλων των καρκίνων) στο γενικό πληθυσμό και των δύο φύλων
Η επίπτωση στην Δυτική Ευρώπη είναι 89.7 ανά 100.000 γυναίκες, παρόλο που η θνησιμότητα είναι πολύ μικρότερη, της τάξης του 6-19 ανά 100.000, αφού η επιβίωση από καρκίνο του μαστού στις αναπτυγμένες χώρες είναι ιδιαίτερα ενθαρυντική. Έτσι το έτος 2011 εκτιμάται ότι διαγνώσθηκαν 230.480 νέες περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου μαστού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και άλλες 57.650 περιπτώσεις in situ καρκινώματος, ενώ 39.520 ασθενείς πέθαναν από τη νόσο. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ποσοστό μικρότερο απο το 1% αφορά άνδρες με καρκίνο μαστού αφού αποτελεί μια κατά κυρίαρχο λόγο γυναικεία ασθένεια.
Από την μέχρι σήμερα έρευνα δεν στάθηκε δυνατόν να απομονωθεί κάποιος αιτιολογικός παράγοντας ο οποίος και μόνο θα μπορούσε να σχετισθεί με την εμφάνιση καρκίνου μαστού ή που να μπορεί να εξηγήσει το σύνολο των περιστατικών. Πολλοί παράγοντες φαίνεται να συμβάλλουν με διαφορετική κάθε φορά σημασία και να διαμορφώνουν τελικά κάποιο βαθμό κινδύνου στο να αναπτύξει μια γυναίκα τη νόσο. Η αναγνώριση κάποιου παράγοντα κινδύνου σε κάποια γυναίκα δεν σημαίνει ότι ο καρκίνος μαστού είναι αναπόφευκτος. Μερικές γυναίκες με παράγοντες κινδύνου δεν θα αναπτύξουν ποτέ καρκίνο μαστού, όπως αντίθετα και θα εμφανίσουν καρκίνο μαστού γυναίκες χωρίς αναγνωρισμένους παράγοντες κινδύνου. Τελικά μόνο οι μισές περίπου από τις περιπτώσεις καρκίνου του μαστού μπορούν να αποδοθούν σε γνωστούς παράγοντες κινδύνου, και είναι σημαντικό να ξεκαθαρισθεί ότι στους περισσότερους από τους παράγοντες όπως η ηλικία, δεν υπάρχει δυνατότητα παρέμβασης, ενώ άλλοι, όπως το σωματικό Βάρος, μπορεί να διαμορφωθούν από τις επιλογές της.
Οι κυριοτεροι παράγοντες κινδυνου είναι οι ακολουθοι:
Το φύλο : Ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται εκατό φορές πιο συχνά στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Η ηλικία : Στις ηλικίες κάτω των 30 ετών είναι εξαιρετικά σπάνιος ενώ αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης ειδικά μετά την ηλικία των 45 ετών. Η κληρονομικότητα : Ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού είναι σπάνιος και αφορά μόνο στο 5-10% των περιπτώσεων. Αντίθετα στο 90% των περιπτώσεων είναι τυχαίος (σποραδικός ή οικογενής). Ο συνολικός κίνδυνος κληρονομικότητας εξαρτάται από: - τον αριθμό συγγενών με καρκίνο μαστού - το βαθμό συγγένειας με τις ασθενείς - τη νεαρή ηλικία διάγνωσης - την εμφάνιση της νόσου στον ένα ή και στους δύο μαστούς. Καλοήθη νοσήματα όπως αδένωση, ιναδενώματα, εκτασία πόρων, απλή υπερπλασία και ινοκυστικές αλλαγές του μαστού δεν αυξάνουν τον κίνδυνο. - Υπερπλαστικές παθήσεις μαστού αυξάνουν τον κίνδυνο. Η άτυπη υπερπλασία πόρων ή λοβιδίων : 4-5 φορές Το λοβιακό in situ Ca: 8-10 φορές - Προϋπάρχων καρκίνος στον ένα μαστό αυξάνει πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης και στον άλλο μαστό.
Η εμμηναρχή και κανονική έμμηνη ρύση σε ηλικία μικρότερη των 13 ετών αυξάνει τον κίνδυνο. Η καθυστερημνένη εμμηνόπαυση και συνολική διάρκεια αναπαραγωγικής ηλικίας μεγαλύτερη των 30 ετών αυξάνουν τον κίνδυνο. Όσο νεότερη είναι μια γυναίκα κατά την πρώτη τελειόμηνη κύηση, τόσο λιγότερο εκτεθειμένη είναι σε κίνδυνο σχετιζόμενο με την κύηση για καρκίνο μαστού. Γυναίκες με πρώτο τοκετό γύρω στα 30 τους χρόνια έχουν αυξημένο κίνδυνο, όμοιο με τις άτοκες νόσο. Σε γυναίκες με πρώτο τοκετό μετά τα 35 τους χρόνια, ο κίνδυνος είναι διπλάσιος από αυτό των γυναικών που γέννησαν πριν την ηλικία των 20 ετών. Επιπλέον οι πολύτοκες γυναίκες έχουν μικρότερο κίνδυνο συγκριτικά με τις άτοκες. Δεν έχει αποδειχθεί συσχέτιση ιστορικού αποβολών ή τεχνητών διακοπών κύησης με τον κίνδυνο για καρκίνο μαστού [43] Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης (HRT) στην κλιμακτήριο και τα αντισυλληπτικά πάνω από δέκα χρόνια αυξάνουν τον κίνδυνο. Ακτινοθεραπεία για νεοπλάσματα (π.χ. για θεραπεία N. Hodgkin), ιδίως πριν την ηλικία των 30 ετών, αυξάνει τον κίνδυνο. Η παχυσαρκία πριν την εμμηνόπαυση φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο ενώ η παχυσαρκία μετά την εμμηνόπαυση φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο. Το αλκοόλ φαίνεται να αυξάνει λίγο τον κίνδυνο χωρίς να συσχετίζεται με την ηλικία.
Οι ψηλές γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο μαστού από τις κοντές. Το βάρος παίζει ρόλο επίσης, πιθανώς γιατί το σωματικό λίπος αυξάνει τον μεταβολισμό των οιστρογόνων σε μια γυναίκα. Οι παχύσαρκες γυναίκες και κυρίως γυναίκες με κεντρική εναπόθεση λίπους είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν καρκίνο μαστού σε σχέση με τις αδύνατες Η Κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, πιθανώς μέσω αυξημένων επιπέδων οιστρογόνων
Προστατευτικοι παράγωντες για τον καρκίνο του μαστού είναι:
Η προληπτική αφαίρεση των ωοθηκών αν πραγματοποιηθεί σε ηλικια πρίν τα 35 έτη ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού σε μεταγενέστερη ηλικία μειώνεται Όμως, η αφαίρεση των ωοθηκών τοποθετεί τις γυναίκες αυτές σε κίνδυνο για πιο συνήθεις νόσους όπως η στεφανιαία νόσος, η οστεοπόρωση και έτσι, δεν συνιστάται ωοθηκεκτομή για προστασία από καρκίνο του μαστού στις περισσότερες γυναίκες. Σημαντικο προστατευτικό ρόλο παίζει η σωστή διαμόρφωση του τρόπου ζωής
Έτσι μπορεί να ελλάτωθει ο κίνδυνος για τον καρκίνο του μαστού όταν:
àεπιτευχθεί η ελαχιστοποίηση της χρήσης ορμονών για την εμμηνόπαυση, με χρήση μη οιστρογονικών εναλλακτικών (πχ διφωσφονικά για την θεραπεία της οστεοπόρωσης παρά ορμόνες )
àΟ πρώτος τοκετός να επιτευχθεί σε ηλικία μικρότερη από τα 30, αν και μπορεί κάτι τέτοιο να μην είναι απαραίτητα θέμα επιλογής,
àο θηλασμός για διάστημα μεγαλύτερο του
àΑποφυγή της αύξησης του σωματικού βάρους μετα την εμμηνόπαυση μειώνει τον κίνδυνο για μετεμμηνοπαυσιακό καρκίνο μαστού
àΠεριορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ, ελαττώνει τον κίνδυνο, ενώ για τις γυναίκες που πίνουν χρειάζεται μια δίαιτα εμπλουτισμένη με φυλλικό οξύ
àΤακτική φυσική άσκηση έχει επίσης ευεργετικά αποτελέσματα.
Έχουν αναφέρθει φάρμακα που μειώνουν το κίνδυνο για καρκίνο του μαστου έως και 50% ή και περισσότερο, όπως με τη λήψη ταμοξιφαίνης ή ραλοξιφαίνης για 5 χρόνια. Τα φάρμακα αυτά έχουν πάρει έγκριση από το FDA για χρήση στην προφύλαξη από καρκίνο του μαστού. Οι συνήθεις ανεπιθύμητες ενέργειες της ταμοξιφαίνης δεν είναι σοβαρές (πχ εξάψεις, ανωμαλίες του κύκλου, κολπική υπερέκκριση), αλλά οι μη συνήθεις (πχ θρομβώσεις και εμβολές, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και καρκίνος ενδομητρίου), μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνες για τη ζωή και εμφανίζονται κυρίως μετά την ηλικία των 50 ετών . Η ραλοξιφαίνη φαίνεται να έχει λιγότερες παρενέργειες από την ταμοξιφαίνη, δεν προστατεύει όμως το ίδιο καλά από τα insitu καρκίνώματα του μαστού.
ΟΟ καρκίνος του μαστού είναι μια ασθένεια η οποία είναι απόλυτα θεραπεύσιμη εάν διαγνωσθεί έγκαιρα και έτσι ο προληπτικός έλεγχος (screening) για τον καρκίνο του μαστού είναι απαρραίτητος και πραγματικά σώζει ζωές. Σημαντικο είναι να θυμόμαστε ότι κάθε διαγνωστική εξέταση του μαστου καθώς και η κλινικη εξεταση του μαζί με την αυτοεξέταση του μαστου πρέπει να γίνονται μετα την εμμηνο ρύση και συγκεκριμένα την 8ή με 11ή ημερα από την έναρξη της, Οι γυναίκες ηλικίας 24-39 ετών που δεν ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για καρκίνο μαστού πρέπει να εξέτάζονται κλινικά κάθε 3 χρόνια ένω πρέπει να γίνεται η πρώτη μαστογαρφία από τα 35 έως τα 39 έτη η οποία και λέγεται μαστογραφία αναφοράς.Μετα τα 40 έτη πρέπει να γίνεται ετήσιος έλεγχος με ψηφιακή μαστογραφία( και δυνητικα ανα περίπτωση υπερηχογρφήμα μαστών) καθώς και κλινικη εξέταση μία φόρα το έτος
Η αποτελεσματικότητα της διάγνωσης στη ψηφιακή μαστογραφία φαίνεται να είναι ισάξια με την κλασική σε ηλικίες κάτω από 45 έτών ένω σε γυναίκες ανω των 50 ετών, προ-εμμηνοπαυσιακές ή πέρι-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες και ασθενείς με πυκνούς μαστούς, η ψηφιακή μαστογραφία φαίνεται να έχει κάπως καλύτερα αποτελέσματα.Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ψηφιακή μαστογραφία έχει μικρότερη ακτινοβολία από τη κλασική μαστογραφία.
Σε γυναίκες με πυκνους μαστους ( συνήθως κάτω από 40 ετών ) η μαστογραφία έχει χαμηλή διαγνωστική αξία έτσι χρειάζεται συμπληρωματικός υπερηχογρφικός έλεγχος για καλύτερή διαγνωστική προσεγγιση.Η μαγνητική τομογραφία ή και λήψης βιοψίων προσφέρουν σημαντικη βοήθεια στη δάγνωση σε αυτές τις περιπτώσεις ανάλογα με την.περίπτωση.
Από την ηλικία των 40 και μετά η γυναίκα θα πρέπει μέχρι όποια ηλικία είναι σε καλή υγεία να ελέγχεται κάθε χρόνο με κλινική εξέταση και μαστογραφία.
Εννοείται ότι ο έλεγχος ο οποίος αναφέρουμε είναι ο γενικός έλεγχος(screening). Ανάλογα με τα ευρήματα και την περίπτωση μπορεί επίσης ο ιατρός να συμβουλέψει για την διενέργεια υπερηχογραφήματος, μαγνητικής τομογραφίας ή βιοψίας κτλ.
Για τις γυναίκες με ιστορικό κληρονομικο για καρκίνο του μαστου θα πρέπει να έλεγχονται με ψηιφιακή μαστογραφία νωρίτερα από την ηλικία των 35 έτων ανάλογα με την ηλικία της συγγενούς της που εμφανίστηκε ο καρκίνος του μαστου .Έτσι αν σε μια οικογένεια η θεία νόσησε από καρκίνο του μαστου στα 40 έτη της και η εξαδέλφη της στα 44 έτη της τότε η ενδιαφερόμενη πρέπει να ξεκινήσει τον μαστογαρφικό έλεγχο από το 30 έτη της , ενώ καλό είναι αυτός να συνοδεύεται πάντα από υπερηχογραφικό έλεγχο και ανάλογα τα ευρήματα και από μαγνητική μαστογραφία . Φυσικα η κλινικη εξέταση ανα εξάμηνο θεωρείται απαρραίτητη.Κάλο θα είναι τα θυληκα μέλη της οικογένειας να εξαταστουν για γονιδιακό έλεγχο του καρκίνου του μαστου (BRCA 1 και BRCA 2) ξεκίνωντας αποό τα θυληκα ή αρσενικα μέλη της οικογένειας που έχουν νοσήσει.
Φυσικά δεν πρεπει να ξεχναμε ότι σημαντικο ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση αποτελεί η αυτοεξέταση των μαστων ή οποία πρέπει να γίνεται από όλες τις γυναίκες κάθε ηλικίας ανεξαρτήτου κληρονομικού ιστορικού ή όχι.Η ηλικία έναρξης της αυτοέξετασης είανι τα 18 έτη ένω πρέπει να γίνεται μετα το τέλος της εμμηνου ρύσεως και σε μια συχνοτητα 4-5 φορες το εξαμηνο (σχεδόν κάθε μηνα) ..Φυσικά σημαντική είναι η εκπαίδευση που πρέπει να λαμβανούν όλα τα κοριτσια για τον σωστό τρόπο που πρεπει η αυτοεξτεαση του μαστού να γίνεται.
Θα πρέπει να γίνει κατανοήτο ότι καρκίνος του μαστού είναι μια πολυπαραγοντική συστηματική νόσος ή οποία επηρεάζεται τόσο από την κληρονομική προδιάθεση όσο και από ποικίλους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες ,ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν στην δημιουργία του και οι τυχαίες μεταλλάξεις.Η πρόληψη και η έγκαιρη διαγνωση του απότελει θεμέλιο λίθο για την αποτελεσματικότερη θεραπεια του. Ο καρκίνος του μαστου ΔΕΝ σκοτωνει , σκοτωνει όμως η αμέλεια στο να μην πραγματοποιειται ο σωστός προληπτικός έλεγχος του.
