Η ομιλία του Μητροπολίτη κ. Μάρκου ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, στην επέτειο μνήμης των Σφαγών του 1822

Κυρ, 30/04/2017 - 19:19

Ἐξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, κατά τίς μεγάλες καί φοβερές ὧρες τῆς ἐπίγειας ζωῆς Του, τίς ὧρες πρό τῆς Σταυρικῆς θυσίας τοῦ Γολγοθᾶ, ὅταν Αὐτός ὑπῆρχε ὁ θύων καί ὁ θυόμενος, τό θῦμα καί ἱερεῖον, τό Ἀρνίον τό ἐσφαγμένον πρό τῆς καταβολῆς τοῦ κόσμου καί τοῦ χρόνου, ἐπάρας τούς ὀφθαλμούς πρός τόν ἐν Οὐρανοῖς Συνάναρχον καί Συναΐδιον Θεόν - Πατέρα, εἶπεν: «Πάτερ Ἅγιε, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, δόξασόν Σου τό Υἱόν ἵνα καί ὁ Υἱός Σου δοξάσῃ Σε». Εἰς τήν Ὀρθόδοξον θεολογίαν ἡ θυσία ἀποτελεῖ τήν μήτραν ἐντός τῆς ὁποίας κυοφορεῖται ἡ δόξα. «Τόν Βασιλέα τῆς δόξης ἐσταύρωσαν». Ἡ μυστική αὕτη ξυνωρίς θυσίας καί δόξης, ἐπίσης, συνιστᾶ τόν ἀκλόνητον στῦλον καί τό ἀπερίσειστον θεμέλιον ἐπί τῶν ὁποίων ἑδράζεται ἡ ἐπί θρόνου ὑψηλοῦ καί ἐπηρμένου ἐλευθερία, «ἧ Χριστός ἡμᾶς ἠλευθέρωσεν» κατά τήν ἀξιωματικήν διαβεβαίωσιν τοῦ οὐρανοβάμονος καί μυστιπόλου Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν.

Θυσία - Δόξα - Ἐλευθερία. Εἰς τήν ἀπ' αἰώνων ὑφισταμένην πνευματικήν αὐτήν τριάδα τῆς θυσίας τῆς ἑκουσίου θείας κενώσεως, τῆς δόξης τῆς πανσοφίας καί τῆς παντοδυναμίας τοῦ Τρισμακαρίστου καί Πανσεβασμίου ἀηττήτου καί ἀκαταλύτου Σταυροῦ καί τῆς ἐλευθερίας τῆς δωρηθείσης ὑπό τῆς πεποικιλμένης μέ τό ἀνέσπερον φῶς λαμπροφόρου κλητῆς καί ἁγίας ἡμέρας, εὑρῆκεν καί τό θεοφρούρητον καί φιλόχριστον Ἔθνος ἡμῶν τήν ἀντανάκλασιν τῶν λαμπηδόνων τῆς Τρισηλίου Θεότητος εἰς τήν ἀείρροον οἰκουμενικήν ἀποστολήν καί πορείαν του μεταξύ τῶν λαῶν τῆς ἀνθρωπότητος.

Ὑπάρχουν χρόνοι πού τό Ἔθνος ὑψώνεται εἰς τήν κορυφήν, παρουσιάζονται στιγμές πού φαίνεται νά κάμπτει πρός τό χάος. Καί εἶναι οἱ πρῶτοι ὄχι μόνον ἐκεῖνοι τῆς ὑλικῆς εὐημερίας ἤ τῆς πολιτικῆς εὐδαιμονίας, ἀλλά κυρίως ἐκεῖνοι τῆς χριστομίμητης θυσιαστικῆς ὀδύνης. Χρόνοι ἱεροί, οἱ ὁποῖοι ὑπερβαίνουν τήν τριττήν διάκρισιν τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρόντος καί τοῦ μέλλοντος, καί εἰσάγονται εἰς τήν διάστασιν τοῦ αἰωνίου, τοῦ ἐγγίζοντος μέ τήν ἀξιόθεον εὐτολμίαν τῆς ἀριστείας τοῦ Εὐσχήμονος τά κράσπεδα τοῦ θρόνου τῆς θείας ἀϊδιότητος.

«Ἐξαιρέτως», κατά τόν λειτουργικόν λόγον, καί ὑπερόχως, κεῖται τό ἱστορικόν γεγονός τῆς Σφαγῆς τῆς Χίου τοῦ 1822 ἀπό τά «λυσσῶντα τέκνα τῆς Ἄγαρ», ὅταν «τά γιασεμιά κοκκίνισαν στό χρόνο τῆς Σφαγῆς της, πίνοντας αἷμα ἀντί νερό στήν ματωμένη γῆ της». Τό ἱστορικόν γεγονός τῆς ἐθνικῆς αὐτῆς θυσίας, ὅπως ἀπεικονίσθηκε ἀπό τόν χρωστῆρα τοῦ Ντελακρουά, ὅπως ἐψάλη ἀπό τή φιλελληνική Μοῦσα τοῦ Βίκτωρος Οὐγκώ, ὅπως ἀποτυπώθηκε στό δάπεδον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Μηνᾶ, ὅπως φωσφορίζει εἰς «τά χιλιάδες κόκαλα, τά ἐδῶ κι' ἐκεῖ σπαρμένα», τήν πρωτότυπη καί αὐθεντική ἔμπνευση τοῦ Σολωμικοῦ ὁρισμοῦ τῆς ἐλευθερίας: «ἀπ' τά κόκαλα βγαλμένη τῶν Ἑλλήνων τά ἱερά». Ἱστορικό γεγονός πού ἀποτελεῖ γιά ὅλους τούς ἐπιγόνους τῶν θυμάτων καί τῶν ἱερείων, ὀλβοφόρον μάθησιν, κάλλιστον εὕρημα, magistra vitae (δάσκαλον ζωῆς).

Γιά τίς δεκάδες χιλιάδες τῶν μαρτυρικῷ θανάτῳ σφαγιασθέντων Χίων, Κληρικῶν, Προκρίτων, Ἀγωνιστῶν, Γυναικῶν, Νηπίων, ἡ θυσία τους ὡς πράξη ἱστορική ἀποκτᾶ ἠθικό νόημα συγκεκριμένο,  ἀποβαίνοντας τό σύμβολο τῆς καθολικῆς προσφορᾶς τῆς ὑπάρξεως στήν ἀκεραιότητά της, μιά ἀκεραιότητα πού χρωματίζεται ἀπό τήν συνειδητή προσκόληση τῆς ὑπάρξεως αὐτῆς πρός ἕνα συγκεκριμένο ἠθικό αἴτημα. Μέ γεγονότα ὑψηλοῦ ἤθους, ὅπως εἶναι ἡ ἱστορικῆς τάξεως θυσία, πού σημαδεύουν τήν πορεία της, ὁ ἱστός τῆς ἱστορίας τῆς ἀνθρωπότητος ἀποβαίνει παραβλητός πρός τό μαθηματικό πρότυπο πού ἐκφράζει τήν ἀντίληψη τοῦ Einstein περί τοῦ χωροχρονικοῦ συνεχοῦς, καί τοῦ ὁποίου οἱ τοπικές καμπυλότητες, ὀφειλόμενες σέ ὑψηλές τιμές τῆς βαρύτητος, στήν περίπτωση τῆς ἱστορίας, ἀντιστοιχοῦν πρός ὑψηλῆς τιμῆς πεπραγμένα. Παρομοίων πεπραγμένων ἡ ἔννοια τῆς ἀξίας δέν εἶναι ὅρος ἀναφορᾶς, ἀλλά περιεχόμενο, καί μάλιστα αὐτούσιο, πού ἀναδεικνύεται σέ αὐταξία. Μέ τήν θυσία αὐτή τά θύματα τῆς Σφαγῆς τῆς Χίου γεύονται τήν μέθεξη τῆς δόξας, καί στεφανοῦνται μέ τήν δοξαστική μυρσίνη τοῦ Ἀρχιπελαγίτη ποιητή. Ἡ δόξα τους ἀποτελεῖ ὑπέρβαση τῆς διάρκειας τῆς ζωῆς τους, ἄφιξη στό τέλος στόν ὥριμο καρπό τοῦ ἡρωϊκοῦ θανάτου. Ἡ θυσία τους στεφανώνει δοξαστικά τήν δράση καί τήν ὁρμή αὐτῆς τῆς γοργότητας, πού ἀποκαλύπτουν ὅτι κτίζουν ἐλεύθερα καί δυνατά τό εἶναι τους πάνω ἀπό τό μηδέν. Ἐνῶ οἱ βιομεριμνώδεις ἄνθρωποι συγκεντρώνουν τήν προσοχή τους στήν ἐπιβράδυνση τῆς ἀνθίσεως, οἱ ἥρωες τῆς χιακῆς σφαγῆς ὑπερνικοῦν τήν παραπλάνησή της καί ὁρμοῦν ἀκάθεκτοι στό μόνο ἔργο: τήν ὁλοκλήρωση τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου. Αὐτοί εἶναι τό ἐπώνυμο, ὅλο ὁρμή ρεῦμα πού ὁρίζεται ἀπό τήν δύναμη. Ἀνήκουν στά ἐλάχιστα ἐκεῖνα πλάσματα πού ὠθοῦνται ἐσωτερικά ἀπό μιά τέτοια ἀνάγκη δράσεως, ὥστε δέν ἔχουν ἄλλη δυνατότητα, γιά νά ἀπαντήσουν στήν πλημμύρα τῆς καρδιᾶς τους, ἀπό τήν αὐτοανάλωση μέχρις ἐσχάτων. Προηγοῦνται τοῦ ἑαυτοῦ τους, χωρίς νά θεωροῦν μαρτυρική τήν ἀτόφια προσφορά τοῦ εἶναι τους. Δέν ἐνδιαφέρονται νά διαρκέσουν, ἀλλά νά ἐντατικοποιήσουν τήν ὕπαρξή τους στίς στιγμές τοῦ ἀνωτάτου κινδύνου, ὁπότε ὁ χρόνος συμπυκνώνεται μετέωρος καί ἡ ζωή ἀντλεῖ ἀπ' τόν θάνατο, ἀφοῦ τό παρόν ἀμετάκλητα ἀπορροφᾶ τό μέλλον. Ἀποκρυπτογραφοῦν τό μυστικό τῆς πορείας τους γιά νά φωτίσουν τό μυστικό τοῦ κόσμου, γιατί ἡ δόξα τῆς θυσίας τους εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἀθανασία, τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος κάθε ἐποχῆς ἐπεθύμησε, ἀναζητώντας νά ἀποκαλύψει τά μυστικά της· εἶναι ἡ ὑπέρβαση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία συνίσταται ἀκριβῶς στό νά ξεπεράσει τήν γαιώδη κατάστασή του ὡς θνητοῦ ὄντος καί νά τείνει πρός τήν ἀθανασία.

Μέ τήν δόξα τους ἐδημιούργησαν τίς συνθῆκες ἑνός θαύματος! Ἐκείνου τῆς ἐκπληρώσεως τοῦ προσώπου τήν ἴδια στιγμή πού ὅλα ἀφαιροῦνται. Στήν μικρή ἤ μεγάλη διάρκεια τῆς ζωῆς τους ἀγωνίσθηκαν νά ἐνσαρκώσουν τήν ἐλευθερία. Εἶναι οἱ ὑπάρξεις πού ἀγγίζουν τόν Αἰῶνα ὀντοποιούμενες διαρκῶς στό ἐσωτερικό ἑνός ἀνεστραμμένου γίγνεσθαι ὅπου ὁ θυσιαστικός θάνατος εἶναι παρόν καί ἡ ἐν-δόξῃ ζωή μέλλον.

Ἀπό τίς ρίζες αὐτῆς τῆς ἐν-θυσίᾳ καί ἐν-δόξῃ ζωῆς φύεται τό ἀειθαλέστατον δένδρον τῆς ἐλευθερίας.Βλαστάνει, ὑλοχαρεῖ, ἀνθοφορεῖ καί καρποφορεῖ, ἐντός τοῦ λειμῶνος τῆς ῥωμαίικης παραδόσεως, στήν ὁποία ἡ ἐλευθερία κατέχει κεντρική θέση, ὥστε ὁ ἀγώνας γιά τήν ἀπόκτησή της νά φθάνει τά ὅρια τῆς θυσίας. Στήν παράδοση αὐτή ἐλευθερία καί θυσία ἀλληλοπεριχωροῦνται, ὡς δύο ἀδιαχώριστα μεγέθη. Στήν παράδοση αὐτή τό Εἶναι προϋποθέτει τήν μεταστοιχείωση τοῦ ἐγωκεντρικοῦ ἀτόμου σέ πρόσωπο, κινούμενο στά ὅρια τῆς ἁγιοτριαδικῆς Ἐλευθερίας. Ἐλευθερία στήν παράδοση τῆς Ρωμηοσύνης σημαίνει δυνατότητα ἀπρόσκοπτης σταυρικῆς κοινωνίας, κατακόρυφα μέ τόν Θεό, ὁριζόντια μέ τούς συνανθρώπους. Ἡ ἐλευθερία αὐτή βιώνεται στή σταυρική μορφή της πρώτα ὡς ἐσωτερική, «καρδιακή», καί κατόπιν ὡς ἐξωτερική, ἀτομική, ἐθνική, κοινωνική. Ὡς ἀπελευθέρωση τῆς καρδιᾶς ἀπό τήν τυραννία παθῶν καί δυνατότητα αὐτοορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου στά ὅρια τῆς ἀγαπητικῆς διαπροσωπικῆς συνυπάρξεως. Ἡ μαρτυρική σφαγή τῆς Χίου ἐνσαρκώνει περαιτέρω τή θυσία γιά τήν ἐλευθερία τῆς καρδιᾶς ὡς προϋπόθεση καί τῆς ἐξωτερικῆς, τῆς ἐθνικῆς ἐλευθερίας. Ἡ καταξίωση τοῦ ἀνθρώπου σέ πρόσωπο μέσα στόν δοξασμό τῆς ἁγιοτριαδικῆς Χάριτος σημαίνει τήν ἀπελευθέρωση τῆς φύσεως ἀπό τήν δουλεία τῆς ἀναγκαιότητος, ἡ ὁποία συνιστᾶ ὑποταγή στή φθορά καί τό θάνατο. Γι' αὐτό οἱ Πρωτομάρτυρες τῆς Σφαγῆς τῆς Χίου ἦταν οἱ Κληρικοί τῆς Ἐκκλησίας, γι' αὐτό ὁ κατ' ἐξοχήν χῶρος τῆς Σφαγῆς ἦταν οἱ Ἱεροί Ναοί καί τά Μοναστήρια μας. Αὐτή ἡ ἐλευθερία στήν παράδοσή μας εἶναι ὁ βασικός τόνος, πού τόν κρατάει διά μέσου ὅλης τῆς ἱστορίας ἡ Ὀρθοδοξία καί ὁ Ἑλληνισμός· εἶναι ἡ ἱστορική μας ἰδιοτυπία, ὁ ἐσωτερικός ρυθμός, ὁ ἱστορικός νόμος, πού σέ ὅλους τούς τομεῖς τῆς ζωῆς μας ζητάει θέση καί ὄχι ἄρνηση, δημιουργία καί ὄχι ἀνατροπή, λόγο καί ὄχι πάθος, μεσότητα καί ὄχι ἀκρότητα, μέτρο καί ὄχι ρομαντική παραφορά. Ἀλλά καί κάτι περισσότερο: ἀφοῦ ὡς Ἕλληνες μόνον ἕνα εἰδικό τύπο πολιτισμοῦ δυνάμεθα νά ἐνσαρκώσουμε, τόν τύπο τοῦ πολιτισμοῦ πού σχηματίσθηκε στό ἴδιο φυσικό καί κοινωνικό περιβάλλον ὅπου οἱ ἴδιοι ζοῦμε, γιά νά ὑπάρξουμε ὡς δημιουργοί, πρέπει νά ὑπάρχει καί ὁ γύρω κόσμος, ἡ κοινωνία καί ἡ πολιτεία. Χρειάζεται ἡ περιφρούρηση τοῦ κόσμου μας, ἡ προφύλαξή του ἀπό κάθε βίαιη καί ἄκαιρη, κάθε ἀνατρεπτική διείσδυση τύπων καί τρόπων ζωῆς, πού ταιριάζουν καί ἀνήκουν σέ ἀλλοτρίους κόσμους (Κ. Τσάτσος). Τήν περιφρούρηση καί προφύλαξη αὐτή τήν παρέχει μόνον ἡ αὐτονομία μιᾶς πολιτείας. Μόνο ἡ ἐθνική ἐλευθερία κατοχυρώνει τήν πνευματική καί τήν ἠθική ἐλευθερία τῶν λαῶν. Ἡ πολιτεία τήν ἐθνική ἐλευθερία, τήν ἀτομική της ὑπόσταση μέσα στήν κοινωνία τῶν ἐθνῶν, τήν χρειάζεται γιά νά ἐκπληρώσει τόν ἠθικό καί δημιουργικό της προορισμό, ὥστε καί ὁ ἄνθρωπος, ὁ δημιουργικός πυρήνας τὴς ζωῆς, νά μπορεῖ νά ρυθμίζει ἐλεύθερα καί τήν πνευματική δημιουργικότητά Του.

Ἐξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας.

Ἡ πνευματική αὐτή τριάς θυσίας - δόξης - ἐλευθερίας  πού ταυτοποιεῖ τήν Σφαγήν τῆς Χίου μᾶς ἐπιβάλλει νά ἀναστηλώσουμε τήν πνευματική ὑπεροχή τήν ὁποία εἴχαμε στήν ἱστορία μας. Αὐτό ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἱκανότητά μας νά συνθέσουμε ὅλα τά δεδομένα τῆς ἱστορικῆς μας ταυτότητος κατά τό ἐπεῖγον αἴτημα τῆς ἱστορικῆς στιγμῆς. Οἱ θυσίες χάνονται ἤ δικαιώνονται ἀπό τήν γρηγοροῦσα ἤ μή συνείδησή μας νά δώσουμε τό παρόν μας στήν καίρια ἐκείνη στιγμή. Ἔτσι θ' ἀντισταθοῦμε κατά τῶν δυνάμεων ἐκείνων πού ἀπεργάζονται τόν εὐτελισμό τῶν θεσμῶν καί ἀξιῶν, κυρίως  ἐπειδή ἐπιδιώκουν νά κοπεῖ ὁ ὀμφάλιος λῶρος πού συνέχει τήν τρισχιλιετῆ πνευματική πορεία τοῦ Ἔθνους καί τό θέλουν νά ἐκδιωχθεῖ ἀπό τήν πολιτισμένη καί προοδευτική Εὐρώπη. Ἄν, σήμερα, παρατηρῆται κρίση στίς συνεκτικές δυνάμεις τοῦ Ἔθνους, τοῦτο ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι ἀγνοοῦμε πώς τό σύνολο τῶν ἀξιῶν τῆς ζωῆς ἀνήκει κυρίως στή μεταφυσική πλευρά τοῦ ἀνθρώπου πού παλεύει μεταξύ τοῦ χρονικοῦ καί τοῦ αἰωνίου. Γι' αὐτό ἀπαιτεῖται ὁ ἐπανεξοπλισμός του στό μέτρο τῶν εὐρωπαϊκῶν προδιαγραφῶν, προκειμένου νά συμπορευθῇ μέ τά ἄλλα Ἔθνη στήν ἱστορική του πορεία. Παράλληλα, ἐπιβάλλεται ἡ συνεχής ἐπαγρύπνηση γιατί κάθε παρέκκλιση ἀπό τήν ὀρθή πολιτική εἶναι ἀνεπίτρεπτη πολυτέλεια, πού μέ μαθηματική ἀκρίβεια θά ἐπισσωρεύσει δεινά στόν ἤδη ἀκρωτηριασμένο ἑλλαδικό χῶρο, ἀφοῦ εἶναι γνωστό πώς ποτέ ἄλλοτε ὁ ἑλληνισμός δέν εἶχε περιορισθῆ ἀσφυκτικά στή μιά μόνο ὄχθη τοῦ Αἰγαίου. Πρός τοῦτο εἶναι ἀνάγκη νά περισυλλέξουμε τόν ἑαυτό μας, νά συγκεντρώσουμε τόν νοῦ μας καί νά ἀντιληφθοῦμε ὅτι τό δικό μας θρησκευτικό, ἐθνικό, πολιτικό καί κοινωνικό ἦθος καί ἡ ἑνότητα τῶν συνειδήσεών μας εἶναι τό ἀκαταμάχητο ὅπλο τοῦ ἑλληνισμοῦ, ἕνα ὅπλο τοῦ ὁποίου ἡ χρήση διδάσκεται στό μεγάλο σχολεῖο τῆς πολιτείας ἀπό τούς φιλοσοφοῦντες ἐκείνους πού ποτέ δέν ὑπέκυψαν σέ πιέσεις καί δέν νόθευσαν, γιά χάρη σκοπιμοτήτων καί ἰδιοτελῶν συμφερόντων τήν συνειδησιακή καθαρότητά τους. Στοιχούμενος σέ αὐτή τήν πεποίθηση θά ἤθελα ἀπό τό μυροβόλο ἁγιοτόκο νησί μου, ἀπό τά ἀνατολικά θαλάσσια σύνορα τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Εὐρώπης, νά ἀπευθύνω πρός ὅλους τούς ἑταίρους τῆς Πατρίδος μου τά λόγια τοῦ Ἀνδρέα Κάλβου στόν Στρατηγό Lafayette: «Στρατηγέ, γιά τόν ἴδιο σκοπό κι ἐμεῖς πολεμοῦμε... . Πολύ φτωχοί γιά νά μπορέσουμε νά συντηρήσουμε τό στρατό καί τό στόλο μας, χωρίς κανένα θεσμό γιά νά περισώσουμε τήν ἐλευθερία μας, χωρίς ὅπλα γιά νά ὀχυρώσουμε τά βράχια μας, παλεύοντας ἐνάντια σ' ἕνα ἐχθρό πού ὅλο νικιέται κι ὅλο ξαναζωντανεύει, τριγυρισμένοι ἀπό παγίδες πού στήνουν οἱ χριστιανικές κυβερνήσεις πού ἔγιναν οἱ σύμμαχοι τῶν ἐχθρῶν τοῦ Εὐαγγελίου, ἔχοντας νά ἀντιμετωπίσουμε τίς δόλιες προσφορές μιᾶς προστασίας, πού ὁ λαός μας δέν τήν ζήτησε· θά ὑποκύψουμε; Ὄχι στρατηγέ! Ὁ Θεός καί ἡ ἀπελπισία μας μᾶς στηρίζουν. Ἕνα Ἔθνος πού, ὁλόκληρο, ἀντικρύζει τούς ἐχθρούς του μέ καταφρόνια, τόν τάφο του μέ ἀδιαφορία, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΝΙΚΗΘΕΙ». 

 

Σχετικά Άρθρα