Σήμερα επιτρέψτε μου μια υπέρβαση.
Αυτά που θα διαβάσετε δεν είναι δικά μου.
Τα υπογράφει ένα λεπτό, ευαίσθητο παιδί, ένα πλάσμα, που όταν το γνώρισα στην 1η Γυμνασίου, κοίταζε γύρω του συνεσταλμένα και περίεργα τον... τεράστιο κόσμο της πόλης, που έφερνε στην τάξη μας τον αέρα των χωριών της Αμανής, με τους απλούς τρόπους, την ντομπροσύνη, το φιλότιμο.
Αυτό το παιδί η ζωή τα έφερε έτσι, που ξενιτεύτηκε, σπούδασε, δούλεψε, έκανε οικογένεια στην Γερμανία, αλλά ποτέ δεν ξέχασε, θυμάται και τιμά τον γενέθλιο τόπο του, τα Λεπτόποδα.
Είναι ο Γεώργιος Ρυμικής, Διπλωματούχος Φυσικός του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης της Γερμανίας και Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Καρλσρούης της Γερμανίας, που μου εμπιστεύτηκε τις παρακάτω σκέψεις.
Σας τις μεταφέρω. Και οι φωτογραφίες είναι δικές του. Η κεντρική είναι του 1968 με τους τελευταίους μαθητές του σχολείου Λεπτοπόδων.
"Φίλοι συμπατριώτες,
δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πληθυσμός του αγαπημένου μας νησιού μειώνεται με ραγδαίο ρυθμό, αρκετά ταχύτερο από κάποιες άλλες περιοχές της πατρίδας μας. Ενώ στην απογραφή του 1940 ο νομός μας είχε 75.853 κατοίκους, φθάνουμε σήμερα, σύμφωνα με την απογραφή του 2021, με το ζόρι τους 51.692 κατοίκους. Και τούτο, βέβαια, παρά τις γνωστές λαθροχειρίες των απογραφών, με τις οποίες συγγενείς και φίλοι από τα αστικά μέρη κατακλύζουν τα χωριά μας, για "να μην κλείσουμε το μαγαζί".
Μερικοί ακόμη αριθμοί που ίσως σας ενδιαφέρουν: 1961 62.223 κάτοικοι, 1971 53.946 κάτοικοι, 1981 49.865 κάτοικοι, 1991 52.184 κάτοικοι, 2001 53.408 κάτοικοι, 2011 52.674 κάτοικοι. Δεν είναι τυχαίο ότι το Euronews στις 13 Σεπτεμβρίου 2024 σε άρθρο του που συνοδεύεται από ένα δεκάλεπτο βίντεο, αναφέρθηκε στη Χίο και ειδικά την Αμανή ως ένα παράδειγμα της ανησυχητικής μείωσης του πληθυσμού στη χώρα μας. "https://www.euronews.com/2024/09/13/demographic-decline-greece-faces-alarming-population-collapse"
Αυτά γίνονται τη στιγμή που οι γείτονες μας „καρσί“ στα μικρασιατικά παράλια, ο Αλλάχ να τους έχει γερούς, αναπτύσσονται και αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς. Γεννημένος το 1959 θυμάμαι τα λιγοστά μόνο φωτάκια που διακρίναμε τότε στην απέναντι χερσόνησο της Ερυθραίας. Ενώ λοιπόν η περιοχή αυτή έχει αναπτυχθεί με μεγάλη ταχύτητα, ώστε να είναι τώρα η βιτρίνα της Τουρκίας στην Ευρώπη, στον τόπο μας κινδυνεύουν να σβήσουν τα φώτα.
Ενώ, επίσης, εμείς ασχολούμαστε με διάφορα θέματα και πειραματισμούς κάθε είδους, όπως, για παράδειγμα, τι θα γίνει με "Της κόρης το γεφύρι", ή αν θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε κάποτε εναλλακτικές ενέργειες, αν, επίσης, θα πιάσει νερό το φράγμα του Κατράρη, με τις βαμβακουργίες, και με πολλά άλλα, κι ενώ η "Ηλεκτρική" μας σκορπάει αφειδώς καυσαέριο μεταξύ του ακόμη υπό επέκταση αεροδρομίου μας και του αδιαφιλονίκητα τουριστικότερου σημείου του νησιού μας, τον Καρφά, οι γείτονες μας μας δείχνουν πως χρησιμοποιείται η αιολική ενέργεια.
Ευτυχώς είχαμε έξυπνους προγόνους, για να μπορούμε τουλάχιστον να καυχιόμαστε ότι η έννοια "Αιολική Ενέργεια" έχει ελληνική ρίζα. Μια μικρή παρενθεσούλα σ΄ αυτό το σημείο: Γνωρίζατε ότι μόνο από την τοποθέτηση των λιγοστών ανεμογεννητριών στην περιοχή της Αμανής υπάρχουν σπιτικά που δεν πληρώνουν καθόλου ρεύμα; Μα πως γίνεται αυτό θα με ρωτήσετε; Το γεγονός οφείλεται στις ανταποδοτικές υποχρεώσεις που εκπληρούν οι εταιρείες που εκμεταλλεύονται αυτές τις εγκαταστάσεις. Εύκολα μπορούν να σας επιβεβαιώσουν επ΄ αυτού οι πάρεδροι των γύρω χωριών.
Αν και η Αμανή, πρακτικά με τα 158.392 στρέμματα της, καλύπτει σχεδόν το 19% του νησιού μας, φιλοξενεί σύμφωνα με την απογραφή του 2021 -θεωρητικά πάντα- 946 κατοίκους, δηλαδή ποσοστό 1,83% του πληθυσμού της Χίου. Μία μικρή σταγόνα ελπίδας γι’ αυτό το ταλαιπωρημένο κομμάτι του νησιού ενδέχεται να είναι o χαρακτηρισμός του αντιμονίου σε κρίσιμο μέταλλο και η κατάταξή του στον αρχικό κατάλογο κρίσιμων μετάλλων, όσο και στην επικαιροποίηση του το 2017.
Από τότε που η πολιτεία ανακοίνωσε το ενδιαφέρον της για τα κοιτάσματα και την επιθυμία της να εξετάσει σοβαρά αυτό το θέμα, εμφανίσθηκαν, όπως πάντα, μερικοί ξερόλες της χιώτικης κοινωνίας που έγιναν γεωλόγοι, μεταλλειολόγοι, υδρολόγοι, χημικοί, γιατροί, νομικοί και κάθε είδους εμπειρογνώμονες. Αυτό όμως που με ανησυχεί περισσότερο είναι, ότι ήδη πριν ακόμη η πολιτεία και οι πραγματογνώμονες αρχίσουν στις 11 Ιουλίου 2024 την παρουσίαση τους στο Ομήρειο σχετικά με μία πιθανή λειτουργία των μεταλλίων Κεράμου, όλοι αυτοί είχαν ήδη βγάλει πόρισμα περί τίνος πρόκειται και που θα καταλήξει, όπως αποδεικνύουν οι δημοσιεύσεις τους και οι αναρτήσεις τους, πριν ακόμη από αυτή την ημερομηνία.
Ήξεραν λοιπόν ακριβώς από που θα μεταφέρεται το μετάλλευμα, από που θα περάσουν οι δρόμοι, που ακριβώς θα γίνουν οι στοές, ποιος έχει πάρει τη δουλειά, ποια νερά θα εξαφανιστούν, τι θα γίνει με τις ιαματικές πηγές των Αγιασμάτων, που ακριβώς θα ξεκινήσουν οι εξορύξεις, από ποιο λιμάνι θα προωθείται το ορυκτό και που θα χρησιμοποιείται.
Αγαπητοί συμπολίτες, στην πολυετή ακαδημαϊκή μου σταδιοδρομία έχω μάθει ότι αυτό που μετράει είναι τα ακριβή στοιχεία, οι σωστοί αριθμοί και οι απόψεις της επιστήμης. Τα υπόλοιπα είναι για να βρισκόμαστε σε κουβέντα. Ο μεγάλος Σωκράτης θεωρούσε ότι σε τέτοια θέματα η γνώμη των πολλών δεν έχει σημασία, αλλά αντίθετα σημαντικότερη είναι η γνώμη των επαϊόντων,(= ειδικών). Απ΄ αυτή λοιπόν την κατηγορία ανθρώπων, των "επαϊόντων", απαιτούνται συγκεκριμένες, επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες, ουσιαστικές λεπτομέρειες και ακριβή στοιχεία αναντίστοιχες, ευτυχώς, προς τα "αποκαλυπτικά" σενάρια, τις δημαγωγικές φλυαρίες και τις ανέξοδες εικασίες, που καθημερινά σπέρνονται στις καφετέριες και στις ταβέρνες του νησιού μας.
Το παράδοξο της ιστορίας είναι ότι από τις συζητήσεις που έχω κάνει μ΄ ανθρώπους της ιδιαίτερης μου πατρίδας, της βόρειας Χίου, πληροφορήθηκα κάτι που επαληθεύτηκε κι΄ από τη σύσκεψη για την εκμετάλλευση των μεταλλείων αντιμονίου στον Κέραμο στις 24.09.2024. (https://www.alithia.gr/koinonia/sta-dyo-i-voreia-hios-gia-antimonio" antimonio). Διαπίστωσα δηλαδή ότι οι άνθρωποι, που είτε ζουν στην περιοχή, είτε έχουν τις ρίζες τους εκεί, ή έχουν, τέλος πάντων, επαγγελματικούς δεσμούς με τον τόπο, είναι στην πλειοψηφία τους θετικοί σε μία υποτιθέμενη μελλοντική εξόρυξη του μεταλλεύματος, υπό αυστηρούς όρους βέβαια, που σέβονται ανθρώπους, φύση και το ευρύτερο περιβάλλον.
Αυτοί όμως που έχουν λύσει τα οικονομικά τους προβλήματα κι "έχουν το γάιδαρο τους δεμένο" - συγγραφείς, διανοούμενοι, άνθρωποι του καναπέ, μη κατοικούντες στην περιοχή, κ.α.,- είναι λίαν αντιδραστικοί. Αυτό μου θυμίζει τον Πάπα, ο οποίος μεριμνά να δίνει οδηγίες και συστάσεις για μία σωστή και αρμονική οικογένεια με παιδιά, χωρίς να έχει ποτέ ο ίδιος δική του. «Όποιος είναι έξω από τον χορό, πολλά τραγούδια ξέρει», όπως έλεγαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας. Εμείς όμως που γεννηθήκαμε σ΄ εκείνα τα μέρη τη δεκαετία του 1950, όταν στα Λεπτόποδα ζούσαν πάνω από 150 ψυχές, εμείς που νιώσαμε τη φτώχεια, την ξυπολησιά και την ανέχεια στο πετσί μας, και είδαμε τα χωριά μας ν΄ αδειάζουν, είμαστε ανοιχτοί σε κάθε ίχνος ελπίδας που θα στηρίξει τον τόπο μας και θα μπορέσει να κρατήσει όρθια αυτά που με αίμα και ιδρώτα δημιούργησαν οι πρόγονοι μας.
Εμείς είμαστε αυτά τα "ακαλλιέργητα, δυστυχισμένα και τραυματισμένα πλάσματα“, όπως μας χαρακτηρίζουν οι αυτοενθρονισμένοι Πατριάρχες του περιβάλλοντος, εννοώ εκείνοι του Επιμελητείου Περιβάλλοντος & Πολιτισμού Χίου - επποχι- και όλοι αυτοί που μετά τις σπουδές τους ή όχι, αφού έλυσαν τα βασικά προβλήματα επιβίωσής τους, ανακάλυψαν ότι υπάρχει και μία Χίος βορείως του Αίπους. Βέβαια, κάλλιο αργά παρά ποτέ, γιατί αν την γνώριζαν πριν το 1959, όταν δηλαδή έφθασε ο χωματόδρομος στα Λεπτόποδα, δεν θα είχαμε ακόμη σύνδεση με την πρωτεύουσα του νησιού μας, λόγω οικολογικών αμφισβητήσεων.
Εμείς οι "ακαλλιέργητοι“, λοιπόν, είμαστε αυτοί που χάσαμε μεν συγγενείς στα μεταλλεία του Κεράμου, αλλά έχουμε γονείς, αδέρφια, παιδιά, ανίψια που αποφάσισαν να ζήσουν εδώ, στον τόπο τους, έχοντας ένα σταθερό εισόδημα στη τσέπη τους. Γιατί τις δεκαετίες που συνόδευσαν εμένα και τους γονείς μου, τις σκληρές δεκαετίες που έκλεισαν τα σχολεία μας και αναγκαστήκαμε να πάμε στη χώρα, είχαμε στο σπίτι μας να φάμε αυτά μόνο που μας έδινε η γη. Εκείνο όμως που μας έλειπε ήταν το ρευστό, για να μπορέσουμε ν΄ αγοράσουμε ένα τετράδιο, ένα ζευγάρι παπούτσια ή ένα καρούλι κλωστή, για να μπαλώσει η μάνα μας τα ρούχα του μεγαλύτερου αδερφιού, για να τα πάρει ο επόμενος. Σαν τώρα θυμάμαι κάτι πακέτα με αποφόρια που έρχονταν από την Αμερική και μοιράζονταν στο σχολείο του χωριού μας. Ακόμη και τώρα δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που διψούν για ένα μεροκάματο στα λουτρά των Αγιασμάτων, στη δακοκτονία των ελιών ή σε άλλες εργασίες που προσφέρουν σταθερά ρευστό χρήμα.
Καλός είναι, φίλοι μου, ο τουρισμός, που είναι εδώ και δεκαετίες η μόνη σταγόνα ελπίδας της περιοχής, κι αν είναι εναλλακτικός ακόμη καλύτερα. Για να φανταστείτε, όμως, πόσο κερδοφόρος είναι μέχρι στιγμής ο τουρισμός των χωριών μας, θα αναφέρω σ΄ αυτό το σημείο, ότι η ταβέρνα των Αγιασμάτων έκλεισε, επειδή η κάτοχος της δεν μπορούσε ν΄ ανταποκριθεί στην μικρή αύξηση του ενοικίου που της υποβλήθηκε. Τα λιγοστά δωμάτια της περιοχής υπολειτουργούν και γεμίζουν μόνο καμιά δεκαπενταριά μέρες τον Αύγουστο, όταν έρχονται οι ομογενείς να περάσουν μερικές μέρες στον τόπο τους. Οι δύο μικρές επιχειρήσεις, που υπάρχουν εκεί, διατηρούν περισσότερο από συναισθηματικούς λόγους τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, που τους άφησαν οι γονείς τους, ξοδεύοντας τα λιγοστά έσοδά τους στη συντήρηση και στις επισκευές της κληρονομιάς τους. Επίσης, το καφενείο της περιοχής κλείνει το χειμώνα, λόγω έλλειψης θαμώνων. Και ενώ μεν στα Λεπτόποδα είχαμε την εφεύρεση του αυτοδιαχειριζόμενου καφενείου, για τους κατοίκους των Κεράμου, Αφροδισίων και Χαλάνδρων, που μπορεί να επιθυμούσαν κι αυτοί σαν άνθρωποι να τους σερβιριστεί ένας καφές ή μια σούμα τέλος πάντων, υπάρχουν δύο επιλογές, τα Κουρούνια ή τα Καμπιά. Αλλά αυτό είναι όχι μόνο από οικολογικής, αλλά και από οικονομικής πλευράς μία παράλογη λύση. Πού είναι εδώ ο εναλλακτικός τουρισμός, που όλοι ποθούμε και ευχόμαστε ότι θα βοηθήσει;
Από την άλλη πλευρά μία υποτιθέμενη επένδυση στην περιοχή θα επέτρεπε, λόγου χάρη, στις ιδιοκτήτριες του καφενείου των Αγιασμάτων να μεταφέρουν κατά τη διάρκεια του διαλείμματος των εργαζομένων καφέ, σάντουιτς ή κάτι άλλο στα, πάντα υποτιθέμενα, ορυχεία και να ετοιμάζουν το βράδυ ένα πιάτο φαγητό. Και όχι μόνον αυτό. Σε περίπτωση που ευρεθεί μία εταιρία ή επιχείρηση – πριν το στάδιο της ανίχνευσης βρισκόμαστε ακόμη- , θα μπορούσαν να εργαστούν σ΄ αυτή όχι μόνο μεταλλωρύχοι, αλλά και γραμματείς, οδηγοί, φύλακες, φορτωτές, καθαριστές κι΄ άνθρωποι διαφόρων άλλων ειδικοτήτων και επαγγελμάτων.
Αγαπητοί φίλοι συμπατριώτες,
δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι απέναντι στον εναλλακτικό, εποικοδομητικό, αγροτικό, θρησκευτικό και κάθε άλλου είδους τουρισμό, μα και όποιας άλλης δραστηριότητας στην περιοχή μας, είμαστε ανοιχτοί, εγκάρδιοι, περιποιητικοί και φιλόξενοι. Όμως, με τον ρυθμό και την συχνότητά που γίνονται αυτές οι ενέργειες δυστυχώς δεν μπορεί να επιβιώσει όχι μόνον άνθρωπος, αλλά ούτε αλεπού στα μέρη μας.
Αφήσετε μας, λοιπόν, να ζήσουμε αρμονικά εμείς και τα παιδιά μας στον τόπο που γεννηθήκαμε, αγαπήσαμε κι΄ αγαπάμε. Ευχαριστούμε πολύ όλους αυτούς που μας θυμήθηκαν, αυτούς που έχουν λύσει τα δικά τους οικονομικά προβλήματα. Τους ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον τους για τον τόπο μας και τους παρακαλούμε να επιτρέψουν και σ ΄εμάς, ίσως δε και στην επόμενη γενιά, να ζήσουμε αξιοπρεπώς, πριν κλείσει και το τελευταίο σπίτι.
Χαιρόμαστε πολύ να βλέπουμε κόσμο να σεργιανίζει στα όμορφα μονοπάτια μας, σ' αυτά τα οποία και εμείς περπατούσαμε, όμως τότε όχι από χόμπι, αλλά από ανάγκη. Με τρύπια παπούτσια προχωρούσαμε μπροστά επιλαλώντας τις αγελάδες μας, φορτωμένοι μ΄ ένα τουρβά και τραβώντας καμιά κατσίκα δεμένη φυσικά στο σχοινί, επειδή η περιοχή μας ήταν αγροτική. Πίναμε τότε δροσερό νεράκι από τις άφθονες πηγές που η κλιματική αλλαγή τις στέρεψε. Δεν είναι όμως οξύμωρο να λέμε ότι είμαστε ενάντια στην κλιματική αλλαγή, αλλά και ενάντια στην αιολική ενέργεια και στα φωτοβολταϊκά , "τα οποία σπέρνουμε ως μονοκαλλιέργεια στους κάμπους της χώρας“, όπως αναφέρει μέγιστος προφήτης στη σελίδα επποχι; Αν επικρατούσε η σημερινή παράλογη λογική στους προηγούμενους αιώνες, δεν θα υπήρχαν ούτε μονοπάτια, ούτε αλώνια, ούτε καλύβια στα βουνά μας, επειδή θα κατέστρεφαν δήθεν τη φύση και σίγουρα θα ταλαιπωρούσαν τα καημένα τα γαϊδούρια και τα μουλάρια, που ήταν το μόνο μέσο μεταφοράς ανθρώπων, υλικών και τροφίμων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κύριος Τραμπ κι ομοϊδεάτες του είναι σχεδόν οι μόνοι που αμφισβητούν, ότι επικρατεί μία τεράστια κλιματική αλλαγή, στον πλανήτη, στον οποίο το σημαντικότερο ρόλο παίζει το διοξείδιο του άνθρακα, που καθημερινά κι απλόχερα όλοι μας σκορπούμε στην ατμόσφαιρα. Το παράδοξο, λοιπόν, είναι ότι αυτοί οι "εραστές" της φύσης της βόρειας Χίου είναι εναντίον της ανεμογεννήτριας και εναντίον των φωτοβολταϊκών. Παραθέτω εδώ την άποψη του επποχι: „ Είναι αναγκαίες οι εξορύξεις αντιμονίου στη Χίο διότι αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την κατασκευή του τζαμιού των φωτοβολταϊκών, τα οποία σπέρνουμε ως μονοκαλλιέργεια σε όλους τους κάμπους της χώρας για να πετύχουμε την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης …“ Η Ευρώπη πάλι μας ξίνισε.
Λοιπόν, αγαπητοί φίλοι, νερό για υδροηλεκτρικά έργα δεν έχουμε ούτε για δείγμα, βιομάζα με τα μέσα της Χίου είναι αδύνατη, έντονη παλίρροια δεν προσφέρει η θάλασσα μας. Τι μας έμεινε, λοιπόν; Η πυρηνική ενέργεια. Θέλουμε ένα πυρηνικό εργοστάσιο στη νησί μας ή στην ευρύτερη περιοχή; Φυσικά όχι! Αιολική ενέργεια δεν θέλουμε, τα φωτοβολταϊκα πιάνουν χώρο και γι’ αυτό, σύμφωνα με το επποχι, τα φασόλια έγιναν απλησίαστα. Τότε πια, με ποιο τρόπο θα παράγουμε την ενέργεια που χρειαζόμαστε;
Αν προσδοκούμε να δημιουργήσει το νησί μας θέσεις εργασίας μόνο από την παραγωγή φασολιών και σιτηρών, τότε θα δυστυχήσουμε αφού ούτε νερά, ούτε τις ανάλογες εκτάσεις διαθέτουμε. Μήπως η ερήμωση των βορειοχώρων δεν οφείλεται στο γεγονός ότι η γεωργία δεν μπόρεσε να κρατήσει στα άγονα αυτά μέρη τους ανθρώπους της; Είναι παντελώς αδιανόητο να αγοράζει και να καίει πετρέλαιο μια χώρα σαν τη δική μας, με τόσο ήλιο και αέρα.
Μια μικρή παρένθεση γι’ αυτούς που δεν γνωρίζουν κάτι. Η καταπράσινη περιοχή του Κεράμου, των Λεπτοπόδων και των Αγιασμάτων, εκεί που τώρα υπερτερούν οι πεύκοι, οι σπάρτοι, οι αστιφίδες και οι θάμνοι, ήταν θεόγυμνη από δένδρα. Γιατί; Επειδή κάθε πιθαμή, ακόμη κι΄ εκεί που τώρα είναι τα όμορφα δάση μας, όπως στους Ρωσιάδες, στον Αγριελιά, στον Αμπελίτη, κ.α., σπερνόταν, για να ταΐσουν τα εδάφη τον κόσμο. Κάτω από κάθε θάμνο, δένδρο και πεζούλα κρύβονται ο ιδρώτας και το αίμα των προγόνων μας, που κατάφεραν και δάμασαν αυτό το άγονο κομμάτι της Χίου για να επιβιώσουν και να θρέψουν τα παιδιά τους!
Όλες οι ανεπτυγμένες χώρες, όσες έχω τουλάχιστον έχω γνωρίσει, κάνουν τεράστιες προσπάθειες και καμπάνιες για να προσελκύσουν επενδυτές, που θ΄ απασχολήσουν κόσμο και θα στηρίξουν την οικονομία. Μόνον εμείς τους διώχνουμε!
Φίλοι μου αναγνώστες,
η Νορβηγία, η Δανία και η Φιλανδία, για παράδειγμα, δεν οφείλουν την ανάπτυξη τους στα φασόλια και στα βλίτα. Αναθέτουν σε άλλους την καλλιέργειά τους για δικό τους λογαριασμό. Η θεά Τύχη είχε σπουδαία θέση στο θρησκευτική αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων. Μία απεικόνιση της την παρουσιάζει με μακριά μαλλιά στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού της, αλλά τελείως ξυρισμένη στο πίσω μέρος. Είναι μία χαρακτηριστική συμβολική σκηνή, που προτρέπει τον παρατηρητή να πιάσει την τύχη από τα μαλλιά ακριβώς τη στιγμή που περνάει από μπροστά του. Αν καθυστερήσει και η θεά τον προσπεράσει, έχασε αυτή την πολύτιμη ευκαιρία που του δόθηκε. Ας μην κλοτσάμε, λοιπόν, τις ευκαιρίες που μας δίνονται, πριν ακόμα καν τις μελετήσουμε.
Μας κατατρύχουν τα μεγαλύτερα παράδοξα: Θέλουμε τα κινητά μας, τα κομπιούτερ μας, τα μοντέρνα αυτοκίνητα μας, αλλά όχι τη εξόρυξη των "σπανών γαιών". Θέλουμε να έχουμε παντού σήμα αλλά χωρίς κεραίες στα βουνά μας. Είμαστε "εναντίον των κερδών των πολυεθνικών εταιριών“, αλλά χρησιμοποιούμε Facebook, Messenger, google, Microsoft, Amazon, WhatsApp. Αυτές οι πολυεθνικές έχουν σήμερα μία χρηματιστηριακή αξία περίπου 9,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και είναι η καρδιά κι ο νωτιαίος μυελός όχι μόνο του αμερικάνικου, αλλά και του παγκόσμιου καπιταλισμού. Ας συνέλθουμε λίγο! Ας σταματήσουμε τη χρήση όλων αυτών των πραγμάτων, αν επιλέγουμε επικρίσεις και αφορισμούς εναντίον τους. Όσο για τον αντίλογο ότι όλα τα παραπάνω είναι δωρεάν, ας μην πλανόμαστε: Η δωρεά κοστίζει, και δεν αντισταθμίζεται με αυτό που τους χαρίζουμε καθημερινά και απλόχερα. Αυτό είναι ό,τι πολυτιμότερο έχουμε: τα προσωπικά μας δεδομένα.
Αλλά η αλυσίδα των παραδόξων συνεχίζεται. Θέλουμε τουρισμό, αλλά όχι επέκταση του αεροδρομίου. Αν είναι κι΄ εναλλακτικός ακόμη καλύτερα, αλλά –παρακαλώ!- χωρίς τη βελτίωση του λιμανιού. Επιθυμούμε αποσυμφόρηση της χώρας από τα αυτοκίνητα, αλλά χωρίς περιφερειακούς δρόμους. Παραδοξότητες χωρίς τέλος. Ας σοβαρευτούμε, λοιπόν, φίλοι μου. Ξέρουμε, νομίζω, τι δεν θέλουμε, αλλά είναι αβέβαιο αν ξέρουμε, επί τέλους, τι θέλουμε.
Ειδικές συμφωνίες και συναλλαγές, όπως αυτές της, υποτιθέμενης, επένδυσης γίνονται με αυστηρούς όρους. Ακόμη και στην πρώτη εταιρία εκμετάλλευσης αντιμονίου το 1871 από την Société Anonyme des Mines de Keramos, όταν η Χίος τελούσε υπό οθωμανική κατοχή, είχαν τεθεί όροι, όπως, π.χ., η πρόσληψη κατοίκων για κάλυψη θέσεων εργασίας από την περιοχή. Σημειωτέον ότι ακόμα και ο Μποδοσάκης, με τα „ταπεινά“ τεχνικά μέσα τις δεκαετίας του 1950, σεβάστηκε το περιβάλλον και δεν κατέστρεψε την περιοχή, αν και μπορούσε να χρησιμοποιήσει δυναμίτες. Γιατί εμείς οι καχύποπτοι έχουμε ήδη προδιαγράψει ότι με τα νέα μέσα τεχνολογίας - γεωτρύπανα, τυφλοπόντικες, υπολογιστές, Monitoring, κλπ. - θα χαλάσει ο κόσμος; Σε τι δεδομένα βασίζουμε τα λεγόμενα μας;
- πολλούς εμπειρογνώμονες προστέθηκε τελευταία και ένας γνωστός, κατά τα άλλα συμπαθέστατος, πατριώτης μας καλλιτέχνης, ο οποίος διαμαρτύρεται γι’ αυτά που πρόκειται να γίνουν στο „νησί του“. Εμείς δηλαδή είμαστε μόνον επισκέπτες της Χίου; Ο υπόψη κύριος προσθέτει μάλιστα ότι, σύμφωνα με ειδικούς - ονόματα και ιδιότητες δεν παραθέτει - , με το νοτιά η σκόνη θα φθάσει στη Μυτιλήνη, μην υπολογίζοντας βέβαια το γεγονός ότι πάνω από το 95% των ανέμων στην περιοχή μας είναι οι βοριάδες. Εδώ ταιριάζει να θυμόμαστε προς αποφυγή παρανοήσεων το γνωστό „ Έκαστος στο είδος του και ο Λουμίδης στους καφέδες". Γιατί όχι και το γνωστό στη Χίο “Ο καθένας τη δουλειά του και ο Κοράκης τα γλυκά του“. Ο γνωστός καλλιτέχνης θα ωφελούσε εάν περιοριζόταν στο άσμα του μεγάλου Στέλιου Καζαντζίδη που διαλαλεί „Με το βοριά σ΄ αναζητώ, με το νοτιά σε χάνω“.
Εκτός αυτών, όλα εξαρτώνται από τα αντισταθμιστικά οφέλη που θα είναι υποχρεωμένη να εκτελέσει η ανάδοχος εταιρεία σε περίπτωση που αναγκαστεί να κόψει, π.χ., δένδρα. Στο τμήμα, λόγου χάρη, μεταξύ Βολισσού και Ποταμιάς, το οποίο είναι κρανίου τόπος, ή σε άλλο ενδεικνυόμενο μέρος, θα μπορούσαν να φυτευτούν για κάθε αφαιρούμενο δένδρο τρία νέα, με την υποχρέωση της φροντίδας τους για ένα προσυμφωνημένο διάστημα χρόνου.
Προς αποφυγή παρεξήγησης και λανθασμένης εντύπωσης ότι δήθεν ο υποφαινόμενος είναι κάποιος λάτρης της θεωρίας, του γραφείου, του υπολογιστή, της πολυθρόνας ή της καφετέριας, θέλω να αναφέρω σ΄ αυτό το σημείο κάποια στοιχεία γι΄ αυτόν. Είπαμε ήδη, επιβάλλεται να μιλάμε μόνο με αριθμούς και στοιχεία! Είναι, λοιπόν, μέλος της Greenpeace (ZB-Nr: 998763949), έχει αναρριχηθεί στην ψηλότερη κορυφή της Γερμανίας (Zugspitze, 2.962 m, βαθμός δυσκολίας 5), είναι φανατικός περιπατητής και κολυμβητής, φίλος της ομάδας μονοπατιών, αντιπρόεδρος του ΔΣ της εθελοντικής πυροσβεστικής ομάδας Αγιάσματα και έχει περπατήσει σε μονοπάτια εκτός από αυτά της Ευρώπης και σε πολλά άλλα στην Ιορδανία, Αιθιοπία, Αμερική και Ιαπωνία.
Ας σταματήσουμε επί τέλους να φωνασκούμε, να κλαιγόμαστε και να κατηγορούμε τους άλλους, ας πάρουμε το μέλλον στα χέρια μας. Η κοινωνία, με την παγκοσμιοποίηση, ψηφιοποίηση, την τεχνολογία, τις επιστήμες, την τεχνητή νοημοσύνη, είτε το θέλουμε είτε όχι, έχει αλλάξει! Ας πάρουμε κι εμείς απόφαση ότι δεν μπορούμε να μείνουμε οι ίδιοι, για να αντιμετωπίσουμε τα τεράστια προβλήματα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση, η ερήμωση των νησιών μας και η διατήρηση της ειρήνης.
Βρήκαμε τώρα τον Μποδοσάκη, ως ένα αρνητικό παράδειγμα εκμετάλλευσης, για να ισχυριστούμε ότι όλα θα επαναληφθούν. Εδώ ταιριάζει η παροιμία: „Ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τον εβγάλαμε“. Πρέπει, λοιπόν, να επικεντρωθούμε στο διάλογο, στην ευρεία και ειλικρινή ενημέρωση, στη αμοιβαιότητα, στην αντικειμενική πληροφόρηση και στην επιστημονική ειδημοσύνη. Προέχουν ο σεβασμός στον άνθρωπο, στη φύση και στους δημοκρατικούς θεσμούς και όχι στις φωνές, στις οχλαγωγίες και στις ψευδείς πληροφορίες που «μας μετέφερε η θεία μας η Τούλα“. Επειδή ο παππούς μου ο Κωσταντής Κατσαρός φορούσε όλη του τη ζωή βράκες, δεν σημαίνει ότι όλοι οι Λεπτοποδούσοι φορούν ακόμη βράκες. Το κεφάλι είναι στρογγυλό, για να μπορούν οι σκέψεις ν΄ αλλάζουν κατεύθυνση. Αυτό ήταν που έκανε και τους προγόνους μας μεγάλους. Αλώνιζαν τη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, ποτάμια σαν τον Νείλο. Θυμίζω τον Ομηρικό στίχο: „πολλῶν δ᾿ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω“. Γνώρισαν κάθε λογιών ανθρώπους, φρόντιζαν μ΄ ανοιχτά πάντα τα μάτια και το μυαλό να αποκομίσουν γνώσεις, εμπειρίες, τρόπους και μεθόδους, από διαφορετικές χώρες και από σπάνιους ανθρώπους, με άλλες συνήθειες. Δεν διακατέχονταν από προκαταλήψεις, δεν είχαν αρνητικές προδιαθέσεις.
Εδώ θα σας παραθέσω ένα διάλογο που είχα με εκλεκτό φίλο φυσιολάτρη, τον οποίο εκτιμώ. Επειδή τον τελευταίο καιρό βρισκόταν εκτός Χίου, με ρώτησε τον Αύγουστο περί τίνος πρόκειται. Δηλαδή, ποιος ήταν ο λόγος της τότε συζήτησης για το αντιμόνιο: Για την ανάδειξη των υπαρχόντων ιστορικών εγκαταστάσεων ή για την εξόρυξη; Του απάντησα λακωνικά ότι, σύμφωνα φυσικά με τις πληροφορίες μου, το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Μου έγραψε τότε τα εξής: „Εδώ πρέπει να γίνει πάλι χαμός, να ξεσηκωθούμε, όπως έγινε τότε με το Ρόκα και τις ανεμογεννήτριες …“ . Η λακωνική απάντησή μου ήταν ότι προτιμώ τη συζήτηση και τον διάλογο.
Ενδιαφέρουσα είναι και η εξής δημοσίευση σε τοπική online εφημερίδα:
« Άνθρωποι που εδώ και δεκαετίες, από μικρά παιδιά παραθέριζαν στην περιοχή των Αγιασμάτων και έχουν γνώση της άριστης ποιότητες του νερού της Λευκάντριας, σήμερα σημειώνουν με νόημα: Το νερό αυτό επιμολύνθηκε (για το αντιμόνιο πρόκειται πάλι!) και κατέστη επικίνδυνο χωρίς να διαταραχθεί με εξορύξεις η περιοχή, μόνον με φυσικές διεργασίες στο υπέδαφος. Τι θα συμβεί στον υδροφόρο ορίζοντα, όταν θα αρχίσει η εκμετάλλευση, η διάνοιξη γαλαριών ή ενδεχομένως και η επιφανειακή εξόρυξη του αντιμονίου της περιοχής;».
Δηλαδή, «οι επιστήμονες» του εν λόγω μέσου μαζικής ενημέρωσης έχουν προβεί σε άμεση επιστημονική διάγνωση για το συμβάν. Πήγαινα, όταν ήμουν μικρό παιδάκι, μ΄ ένα μπούρμπουλα για να φέρω νερό στο σπίτι μας από την εν λόγω πηγή και μπορώ να σας πω τα εξής: Μέχρι τουλάχιστον το τέλος της δεκαετίας του 70, δεν γνωρίζαμε τι ακριβώς πίναμε από τη συγκεκριμένη πηγή, όπως και από κάθε πηγή της περιοχής. Αργότερα γίνονταν μετρήσεις, οι οποίες ήταν συμβατές με τα τότε επιτρεπόμενα όρια. Επειδή, και πολύ σωστά, τα μέτρα έγιναν αυστηρότερα, σύμφωνα με νέες μετρήσεις, προσαρμοσμένες στους νέους αυστηρότερους κανόνες, το νερό αυτό είναι ακατάλληλο για πόση. Κι εδώ επιστρέφουμε πάλι λίγο στην επιστήμη. Το εν λόγω μέσον θα με έπειθε, αν είχε δημοσιεύσει τα αναγκαία στοιχεία, όπως, π.χ., ένα διάγραμμα με μετρήσεις από τη δεκαετία του 60, όταν ήμασταν „μικρά παιδιά„, μέχρι σήμερα, το οποίο θα συνιστούσε μία ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά. Στη συνέχεια παίρνει τη σκυτάλη η επιστήμη, η οποία επιβεβαιώνει τα στοιχεία και από την ένδειξη φθάνει στην απόδειξη.
Όπως είπαμε, αγαπητοί συμπατριώτες, αριθμοί και στοιχεία θεμελιώνουν την αλήθεια. Μόνο δειγματοληπτικά σας παραθέτω ορισμένα στοιχεία από εργασία του τεχνικού επιμελητηρίου Ελλάδας -Τμήμα Ανατολικής Στερεάς με θέμα «ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΟΥ Τ.Ε.Ε./ ΤΜ. ΑΝΑΤ. ΣΤΕΡΕΑΣ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»
Εξόρυξη βωξίτη και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Για το βωξιτικό μεταλλευτικό κλάδο και την Περιφερειακή Ανάπτυξη έχουν πραγματοποιηθεί και καταγράφονται τα εξής:
- Τα τελευταία 10 χρόνια ο κλάδος βωξίτη διατηρεί σταθερά περί τις 800 θέσεις εργασίας στην εξόρυξη βωξίτη.
- Εισρέουν στην περιφέρεια 45.000.000 € ετησίως υπό μορφή μισθών, πληρωμών, αγορών και πάσης φύσεως τοπικών δαπανών.
- Μέσα σε 50 περίπου χρόνια έχουν συνταξιοδοτηθεί από τα μεταλλεία περί τους 6.000 εργαζομένους.
- Συμβολή και συμμετοχή στην πυροπροστασία και την πυρόσβεση των εκτεταμένων δασικών εκτάσεων των νομών Φωκίδας και Φθιώτιδας.
- Ενεργή στήριξη αγροτών και κτηνοτρόφων με τεχνική βοήθεια, μεταφορά υλικών και νερού και δημιουργία αισθήματος ασφάλειας και συντροφικότητας πέριξ των εργοταξίων….
Και δεν είναι μόνον αυτά. Η αρμονική συνύπαρξη μεταλλευτικής εκμετάλλευσης και άλλων δραστηριοτήτων είναι εφικτή, όπως αναφέρει η ομάδα της εργασίας αυτής:
Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου στην περιοχή των μεταλλευτικών εργασιών υπάρχουν άλλες δραστηριότητες (π.χ. γεωργία, κτηνοτροφία, κλπ.), είναι εφικτή η συνύπαρξη, εφόσον η μεταλλευτική δραστηριότητα ασκείται σύμφωνα με τους υφιστάμενους νόμους και τηρούνται οι
εγκεκριμένοι Περιβαλλοντικοί Όροι. Το ίδιο ισχύει και για τη συνύπαρξη μεταλλείων – τουρισμού, υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις όπου τα μεταλλεία μπορούν να δημιουργήσουν τουριστικό ενδιαφέρον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το μουσείο μεταλλευτικής
ιστορίας «Βαγονέτο», που προσελκύει κόσμο στην περιοχή και αποτελεί ένα σημαντικό αξιοθέατο για μικρούς και μεγάλους.
Γενικότερα, η αρμονική συνύπαρξη μεταλλευτικής και τουριστικής δραστηριότητας έχει επιτευχθεί σε περιοχές όπως η Μήλος και η Αράχοβα. Η εμπειρία αυτή θα πρέπει να αποτελέσει οδηγό και για άλλες ανάλογες περιπτώσεις.
Η εργασία μπορεί να μελετηθεί στο https://www.teetas.gr/sites/default/files/omadesergasias/ergasia_teliki.pdf
Εκτός αυτού, σύμφωνα με την εισήγηση της ANKO Δυτικής Μακεδονίας- A.E, Αναπτυξιακός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο της ημερίδας για τη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας, αναφέρεται το εξής: „Για κάθε μια μόνιμη θέση στα ορυχεία και τους σταθμούς παραγωγής δημιουργούνται και συντηρούνται 3,5 - 4 θέσεις στην τοπική αγορά εργασίας“. Για να αποφύγω παρεξηγήσεις, θέλω εδώ να επισημάνω, ότι πρόκειται για άλλο είδος ορυχείων. Αν υποθέσουμε συντηρητικά ότι ο συντελεστής στη δική μας περίπτωση είναι μόνο 1 προς 3,5 και σε μία, πάντα υποτιθέμενη, επένδυση δημιουργηθούν 250 θέσεις εργασίες, θα είχαμε επιπλέον 875 περίπου νέες θέσεις εργασίας στην περιοχή, αφού θα δημιουργούνταν κάποιες επιχειρήσεις, όπως, π.χ., εστιατόρια, καφενεία, σούπερ μάρκετ κ.α Θα υπήρχαν προς κάλυψη και νέες ανάγκες εργαζομένων, για παράδειγμα, σε μουσειακές εγκαταστάσεις, και σε θέσεις ξεναγών, κ.α. Συνολικά όλες αυτές οι θέσεις εργασίας θα ήταν όσοι περίπου είναι σήμερα οι κάτοικοι όλης της Αμανής!
- κατανοήσουν οι νεοεραστές της περιοχής μας, ότι δεν επιθυμούμε να κλείσει και το τελευταίο σπίτι των χωρίων μας. Και, εκτός αυτού, ότι κι΄ οι λιγοστοί κάτοικοί μας, θέλουν κι΄ εκείνοι να έχουν την πολυτέλεια ν΄ ακούσουν εκτός από τη φωνή της καρακάξας, της αλεπούς και της κουκουβάγιας, το γέλιο και την κουβέντα ενός νέου ανθρώπου.
Αγαπητοί φίλοι, αγαπητοί συμπατριώτες, αγαπητοί Χιώτες,
πιστέψτε μας: Γεννημένοι και μεγαλωμένοι στα μέρη των Αγιασμάτων σε μια δύσκολη περίοδο, όντας άνθρωποι που έτυχε να χάσουν συγγενείς τους, έστω αν αυτοί ήταν εξ αγχιστείας, στα μεταλλεία του Κεράμου και ως λάτρεις του τόπου, στον οποίο γνωρίσαμε τον κόσμο, παρακολουθούμε με ιδιαίτερη προσοχή τις εξελίξεις. Θα εμβαθύνουμε στο θέμα, θα το μελετήσουμε και θα το συζητήσουμε με όλους και όλες, πριν αρχίσουμε να διανέμουμε εικασίες και ατομικές θεωρίες, όπως αυτή τη στιγμή γίνεται.
Σεβαστοί φίλοι, αυτή τη στιγμή εκτός από την ενημέρωση τα σημαντικότερα είναι η σωστή επικοινωνία και η συνεργασία, ο ειλικρινής διάλογος και όχι οι κραυγές. Προέχουν, ο έλεγχος και η σωστή λειτουργία των θεσμών και της δικαιοσύνης. Αν αγαπάμε τον τόπο μας, την Ελλαδίτσα μας, ας συγκεντρώσουμε την ενέργεια μας και το μεράκι μας, ώστε να λειτουργήσουν όλα αυτά τα πράγματα σωστά και εν τέλει να βελτιωθούν. Γιατί αυτά θα μας συνοδεύουν καθημερινά στη ζωή μας πριν και μετά το αντιμόνιο!!!
Σε μία περίπτωση πιθανής επαναλειτουργίας των μεταλλείων θα μπορούσε και επιβάλλεται να λειτουργήσει μια επιτροπή, η οποία θα ελέγχει όλη την κατάσταση. Μια επιτροπή που θα θέτει όρους και θα φροντίζει για την τήρηση τους. Αυτό θα μπορούσε να ανατεθεί, π.χ.,στο Πολυτεχνείο, το οποίο εκπαιδεύει μηχανικούς, τοπογράφους, μεταλλειολόγους, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι διαθέτει και επιστήμονες εξειδικευμένους σε περιβαλλοντικά θέματα. Λύσεις υπάρχουν. Με τις φωνές και στείρες αντιπαραθέσεις δεν λύνονται τα προβλήματα.
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη τα πολιτεύματα είναι ορθά μόνον, όταν αποβλέπουν στο κοινό συμφέρον, διαφορετικά αποτελούν παρεκβάσεις από τη Δημοκρατία. Μία παρέκβαση της είναι η οχλοκρατία! Ας μην παρασυρόμαστε, λοιπόν, από δημαγωγούς, ξερόλες και θορυβώδεις πολυπράγμονες. Ας επιλέξουμε την ήρεμη διαδικασία, το διάλογο και την αντικειμενική ενημέρωση. Αυτή τη στιγμή μόνον ένα πράγμα είναι σίγουρο: Ότι πρόκειται να γίνει διεθνής διαγωνισμός για την αξιολόγηση του κοιτάσματος και, σε περίπτωση που συμφέρει την ανάδοχο εταιρεία, να γίνει η υπό όρους εξόρυξη και εκμετάλλευσή του. Τα υπόλοιπα είναι αερολογίες και πομφόλυγες.
Κλείνοντας τις παρατηρήσεις μου, θα ήθελα να τονίσω και πάλι, ότι σε τέτοιες περιπτώσεις τέσσερα πράγματα έχουν ακλόνητη ισχύ, οι αριθμοί, τα δεδομένα, τα στοιχεία και οι αποδείξεις! Θα χαιρόμουν πολύ αν κάποιος ήθελε να κουβεντιάσει μαζί μου απ΄ ευθείας εκθέτοντάς μου τα επιχειρήματά του με στοιχεία, σε μία ήρεμη ατμόσφαιρα, όπως π.χ .αυτής του αυτοδιαχιεριζόμενου καφενείου των Λεποτοπόδων. Σ΄ εκείνα τα όμορφα μέρη, τα οποία καλό είναι να μείνουν όμορφα, θα βρίσκομαι μαζεύοντας ελιές.
Γεώργιος Ρυμικής
Διπλωματούχος Φυσικός Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης, Γερμανίας
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Καρλσρούης, Γερμανίας
ΥΓ. „Το Ελληνικό γένος, αν σώθηκε ως τα σήμερα, αν επέζησε ύστερα από τόσους εχτρούς – εξωτερικούς κι εσωτερικούς, προπάντων εσωτερικούς – ύστερα από τόσους αιώνες κακομοιριά, σκλαβιά και πείνα, το χρωστάει όχι στη λογική -θυμηθείτε τους τρείς εμποράκους που ίδρυσαν τη Φιλική Εταιρεία, θυμηθείτε το ΄21- το χρωστάει στο θάμα. Στην ακοίμητη σπίθα που καίει μέσα στα σωθικά της Ελλάδας.„
Απόσπασμα από τον πρόλογο του βιβλίου «Καπετάν Μιχάλης» του Νίκου Καζαντζάκη
