Του Δημήτρη Τσάκα
10ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. 11 Η Γιορτή των Ελληνικών Γραμμάτων που διοργανώθηκε το βράδυ της Κυριακής στο Αρχιεπισκοπικό Κέντρο στην Αστόρια διέφερε από όλες τις άλλες που διοργανώθηκαν στην τριπολιτειακή περιοχή, διότι ήταν αφιερωμένη σε τρεις σκαπανείς των Ελληνικών Γραμμάτων και συγκεκριμένα στον εκδότη Λέανδρο Παπαθανασίου, στην λογοτέχνιδα Ελένη Φλωράτου - Παϊδούση και στον παλαίμαχο δημοσιογράφο του “Εθνικού Κήρυκα” Γιάννη Μιχαλάκη.
^12Η γιορτή διοργανώθηκε από τη Χιακή Ομοσπονδία, την Ιόνιο Πολιτιστική Ομοσπονδία, τη Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία, την Παμμακεδονική Ένωση, την Ομοσπονδία Κεφαλλήνων και Ιθακησίων, την Ελληνική Εταιρεία Λογοτεχνών, το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού, τον Σύλλογο Αθηναίων, τον Σύλλογο Νομού Μαγνησίας “Αργοναύτες”, τον Σύλλογο Αθηναίων και τον Σύλλογο Αρκάδων “Γέρος του Μοριά”.
Η γιορτή αυτή, όπως επεσήμανε και κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας ομιλίας του ο πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας Γιώργος Ανδριώτης, είναι η τέταρτη που διοργανώνουν από κοινού οι προαναφερόμενοι φορείς, διότι “τα Ελληνικά Γράμματα αποτελούν την κορωνίδα της ταυτότητάς”.
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στην ιστορία των εθνικοτοπικών συλλόγων και τόνισε ότι ανελλιπώς για έναν και πλέον αιώνα προσφέρουν τεράστιο εθνικό έργο και ότι το έργο τους είναι το ευεργετικότερο για την ελληνική γλώσσα.
“Διαφωνούμε ριζικά με όσους προσπαθούν να προσδιορίσουν την ημερομηνία λήξης των συλλόγων και διαλαλούμε ότι οι Σύλλογοι υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν και ότι θα συνεχίσουν να στηρίζουν και να προωθούν τα Ελληνικά Γράμματα”, επεσήμανε ο κ. Ανδριώτης, ο οποίος ανέλαβε και τον ρόλο του συντονιστή της εκδήλωσης.
Ο καθηγητής και ιστοριοδίφης Δρ. Αλέξανδρος Κιτροέφ, ο οποίος παρουσίασε το έργο του Λέανδρου Παπαθανασίου υπογράμμισε ότι “προσέφερε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στην Ομογένεια για περισσότερα από πενήντα χρόνια.
“Η διαδρομή του Λέανδρου Παπαθανασίου είναι ταυτισμένη με την παραγωγή του πολιτισμού”, τόνισε ο καθηγητής, υπενθυμίζοντας ότι γνωρίστηκαν το 1978 και με την πάροδο του χρόνου έγιναν φίλοι.
Ο Λέανδρος Παπαθανασίου γεννήθηκε στην Καστοριά και το 1952 ήρθε σε ηλικία 16 ετών στη Νέα Υόρκη, όπου ασχολήθηκε με διάφορα επαγγέλματα έως ότου έμαθε το επάγγελμα του λινοτύπη. Το 1962 αγόρασε μερικές λινοτυπικές μηχανές και δημιούργησε το “Athens Printing” στο οποίο τυπώνονταν αφιλοκερδώς οι προκηρύξεις και τα ενημερωτικά φυλλάδια κατά της χούντας.
Με την πάροδο του χρόνου ίδρυσε τον εκδοτικό οίκο “Pella Publishing” και απέκτησε και τα ιδιόκτητα γραφεία στο Μανχάταν επί της 36ης Οδού.
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στη συνεργασία του Λέανδρου Παπαθανασίου με το Κέντρο Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών και την έκδοση πολλών βιβλίων ομογενών, καθώς επίσης και των δύο πλούσιων περιοδικών εκδόσεων και συγκεκριμένα του Journal of Hellenic Diaspora και “The Chariotteer”.
“O Λέανδρος αφήνει πίσω του μια τεράστια παρακαταθήκη, την οποία οφείλουμε να αξιοποιήσουμε”, κατέληξε ο Δρ. Κιτροέφ.
Ο πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Τάσος Μουζάκης αναφέρθηκε στη ζωή και στο έργο της Ελένης Φλωράτου – Παϊδούση, στην προσφορά της στο Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού και επικεντρώθηκε στο συγγραφικό της έργο.
Παράλληλα, αναφέρθηκε στη φιλία του με την Ελένη και τόνισε ότι τη Δευτέρα που πέρασε επισκέφθηκε την Ελένη στο Ίδρυμα που φιλοξενείται και ήταν η πρώτη φορά που η Ελένη “δεν μιλούσε και δεν άκουγε”.
Ο γενικός γραμματέας της Χιακής Ομοσπονδίας, Νίκος Παπαγιαννάκης, παρουσίασε το έργο του Γιάννη Μιχαλάκη και μεταξύ άλλων τόνισε:
“Ο Γιάννης Μιχαλάκης γεννήθηκε το 1937 στο χωριό Κουρούνια της Βορειοδυτικής Χίου. Μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο Αρρένων της Χίου, πήγε στην Αθήνα αναζητώντας την τύχη του. Δούλεψε ως εργάτης σε ξυλουργικό εργοστάσιο, τυπογράφος και δημοσιογράφος. Από το Νοέμβριο του 1969 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1973 εξέδιδε την τοπική εφημερίδα «Χιακοί Αντίλαλοι». Το 1974 μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη, όπου τα πρώτα τρία χρόνια έκανε ντόνατς. Από το 1978 και για 31 χρόνια, εργάζεται ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Εθνικός Κήρυκας» της Νέας Υόρκης. Παράλληλα με τις βιοποριστικές του ασχολίες, έγραψε διηγήματα και αφηγήματα εμπνευσμένα από τις συνθήκες ζωής και τους ανθρώπους που γνώρισε”.
“Αυτό είναι το σεμνό βιογραφικό σημείωμα του Γιάννη Μιχαλάκη από το βιβλίο του «Αποδήμων Οδύσσεια»”, τόνισε ο κ. Παπαγιαννάκης. Και συνέχισε: “Εμείς όμως που τον γνωρίσαμε και τον ζήσαμε, πιστεύουμε ότι το σημείωμα αυτό τον αδικεί.
Τον Γιάννη Μιχαλάκη τον γνώρισα στις αρχές του 1979. Η Χιακή Ομοσπονδία μόλις είχε αγοράσει το κτίριο στη γωνία των σαράντα-τεσσάρων δρόμων και Broadway στην Αστόρια. Ο Γιάννης και η οικογένειά του κατοικούσαν σε ένα διαμέρισμα στον επάνω όροφο του Χιώτικου Σπιτιού. Εγώ μόλις είχα αναλάβει γραμματέας της νεοσύστατης Νεολαίας της Χιακής Ομοσπονδίας. Οι πολύωρες, συχνές συνεδριάσεις του Τμήματός μας κατέληγαν σε συζητήσεις μιας μικρής ομάδας η οποία συμπεριλάμβανε και τον Γιάννη σε διάφορα και ποικίλα θέματα. Συζητήσεις για το μέλλον τις Ομογένειας, λογοτεχνικά, φιλοσοφικά, θρησκευτικά, πολιτικά (στον Γιάννη οφείλω τον προοδευτικό μου προσανατολισμό). Κανένα θέμα δεν ήταν εκτός συζήτησης. Και δεν ήταν και λίγα τα θέματα τα οποία κατέληγαν την επομένη μέρα στη στήλη «Πρακτορικά» του «Εθνικού Κήρυκα», της οποίας ο Γιάννης είχε την επιμέλεια. Προσωπικά, οι συζητήσεις αυτές με τον Γιάννη, με προέτρεψαν να ανοίξω τα μάτια μου, να διαβάσω, να ξεπεράσω το «πίστευε και μη ερεύνα». Θεωρώ τον Γιάννη δάσκαλό μου, ο οποίος με έβγαλε από την παιδική μου αφέλεια και από τον οποίο έμαθα περισσότερα από ό,τι μια ζωή στα θρανία. Με προέτρεψε να ανακαλύψω και να αγαπήσω την ελληνική λογοτεχνία και την ελληνική γλώσσα μας.
Η πρόσφορα του Γιάννη στον ομογενειακό Τύπο είναι γνωστή σε όλους όσοι διάβαζαν τα κείμενά του στον «Εθνικό Κήρυκα».
Στο τέλος της δεκαετίας του ‘70 και αρχές ‘80, υπεύθυνος του ομογενειακού τμήματος, ο Γιάννης αναβάθμισε την εφημερίδα με τα κείμενά του για τις ομογενειακές οργανώσεις, ιστορίες μεταναστών, τα διηγήματά του, τη στήλη του «Πρακτορικού» στην οποία καυτηρίαζε τα κακώς κείμενα της παροικίας μας. Όταν επέστρεψε πίσω στην πατρίδα, η θεματολογία του άλλαξε, αλλά τα χρονογραφήματά του με την απλή, λυρική δημοτική η οποία πάντα μου θύμιζε Καζαντζάκη, μας κρατούσαν ενήμερους.
“Η αγάπη του για τους μεροκαματιάρηδες μετανάστες, τις δυσκολίες και τους αγώνες τους απορρέει μέσα από τα διηγήματά του τα οποία έχει εκδώσει σε αρκετά βιβλία. Τα πρώτα διηγήματα τα οποία αποτελούν το βιβλίο του «Τα Μπρουκλιώτικα» πρωτοεκδόθηκαν στον «Εθνικό Κήρυκα». Θυμάμαι να αγοράζω τον «Εθνικό Κήρυκα» και με λαχτάρα να γυρνάω στις ομογενειακές σελίδες για να διαβάσω το τελευταίο λογοτεχνικό εγχείρημα του αγαπητού Γιάννη.
Επίσης, θυμάμαι τα ατελείωτα βράδια της σελιδοποίησης του βιβλίου, την οποία έκανε ο ίδιος, στον δεύτερο όροφο της Χιακής Ομοσπονδίας σε μια αποθήκη την οποία ο Γιάννης μαζί με τον Κώστα Σταμούλη είχαν μεταμορφώσει σε ένα σύγχρονο τυπογραφείο για τις ανάγκες του Περιοδικού «Chios», το οποίο εξέδιδε τα χρόνια εκείνα η Χιακή Ομοσπονδία. Δεν θα υπήρχαν ιστορικά στοιχεία για τα πρώτα δέκα χρόνια της Χιακής Ομοσπονδίας χωρίς τις φωτογραφίες του Κώστα Σταμούλη και τα κείμενα του Γιάννη Μιχαλάκη. Η Χιακή Ομοσπονδία είναι και στους δυο ευγνώμων.
Η προσφορά του Γιάννη στα Ελληνικά Γράμματα δεν περιορίζεται στα κείμενα τα οποία δημοσίευσε τα τριάντα ένα χρόνια τα οποία υπηρέτησε ως δημοσιογράφος και συντάκτης του «Εθνικού Κήρυκα». Για αρκετά χρόνια ήταν ο συντάκτης του περιοδικού «Chios» της Χιακής Ομοσπονδίας, καθώς και του περιοδικού «Πελινναίο» του συλλόγου Βορειοχωριτών Χίου «Πελινναίο», στα οποία εκτός των νέων των Συλλόγων, δημοσίευσε και αρκετά ιστορικά κείμενα σχετικά με τη Χίο και διηγήματα με ιστορίες και καταστάσεις από τα χώρια της βορειοδυτικής Χίου περασμένων εποχών.
Η προσφορά του στη χιακή παροικία δεν περιορίστηκε στην έκδοση των δυο περιοδικών. Ήταν η κινητήριος δύναμη της ίδρυσης του Πολιτιστικού Τμήματος της Χιακής Ομοσπονδίας, το οποίο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αναβάθμιση της οργάνωσης με αρκετές εκδηλώσεις διαφορετικές από τις συνηθισμένες χοροεσπερίδες. Εκδηλώσεις οι οποίες διεύρυναν τους πνευματικούς ορίζοντες σε πολλά μέλη της Ομογένειας. Εκτός των ετησίων εκδηλώσεων για την απελευθέρωση της Χίου στις οποίες είχε την ευθύνη, πάντα είχε και στοιχεία έως τότε άγνωστα στο ευρύ κοινό.
“Θα αναφέρω και δυο άλλες εκδηλώσεις που διοργάνωσε ο Γιάννης: η πρώτη στάθηκε αφορμή να ανακαλύψω την ποίηση του Φώτη Αγγουλέ. Τους λίγους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση –γιατί δεν είναι και εύκολο να προσελκύσεις και πολύ κόσμο, και περισσότερο τους συντηρητικούς Χιώτες, σε μια εκδήλωση για έναν αριστερό ποιητή– μας αντάμειψε το άψογο κείμενο του Γιάννη αλλά και η μαρτυρία ενός συντρόφου του Φώτη Αγγουλέ, που είχε ανακαλύψει ο Γιάννης, με τον οποίο ο Αγγουλές μέσα σε ένα στεγνό πηγάδι, τύπωναν παράνομη εφημερίδα την Κατοχή. Η δεύτερη ήταν μια εκδήλωση για τα εκατό χρόνια από τον φονικό σεισμό του 1881 στη Χίο. Ο Γιάννης είχε ανακαλύψει άγνωστες μέχρι τότες φωτογραφίες από τον μεγάλο χαλασμό όπως αποκαλούν τον σεισμό αυτό οι Χιώτες.
Το βιβλίο «Αποδήμων Οδύσσεια» είναι το δεύτερο μετά «Τα Μπρουκλιώτικα». Το μυθιστόρημα «Αποδήμων Οδύσσεια» δημοσιεύθηκε σε 20 συνέχειες στον «Εθνικό Κήρυκα», μεταξύ Μάρτη και Σεπτέμβρη του 1980. Η συγγραφέας Θεανώ Παπάζογλου - Μάργαρη θα γράψει στον Γιάννη για το μυθιστόρημα: «Στον εξαίρετο Λογοτέχνη, Γιάννη Μιχαλάκη. Σ’ ευχαριστώ πολύ που με βεβαίωσες πως δεν πέθανε η καρδιά μου, αφού με κάνεις να κλαίω σε πολλά σημεία των «Αποδήμων Οδύσσεια». Δεν χρειάζεται τώρα να σου γράψω περισσότερα. Μόνο πως έχεις αδρό ταλέντο και πως ο Ελληνισμός Αμερικής έχει αποκτήσει συγγραφέα με βάθος, με πλάτος, με λόγο κρουστό, με λέξεις γεμάτες ψυχή και δύναμη».
“Το βιβλίο απέσπασε θετικές κριτικές όταν εκδόθηκε στην Ελλάδα το 2005. Μια μάλιστα χαρακτήρισε την περίπτωση του Γιάννη Μιχαλάκη ιδιαίτερη, αφού είναι από τους λίγους συγγραφείς που έχουν ασχοληθεί με το θέμα της μετανάστευσης και των μεταναστών. Τον αποκάλεσε «κορυφαίο συγγραφέα» σε ό,τι έχει σχέση με θέματα αποδήμων.
Η ιστορία δύο νέων που ξεκινούν για να αναζητήσουν την τύχη τους έξω από τα σύνορα της Ελλάδας και βιώνουν τη σκληρότητα των «ίσων ευκαιριών» που δίνει η Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ‘50. Οι συνέπειες του Εμφυλίου πολέμου στη ζωή των νέων ανθρώπων, η αναζήτηση διεξόδου με το μπαρκάρισμα σε εμπορικά καράβια, το αποφασιστικό «πήδημα» στην Αμερική και η αγωνία του λαθραίου μετανάστη περιγράφονται στο μυθιστόρημα αυτό. Κι ακόμη, η επιτυχία του αδίστακτου, που εκμεταλλεύεται την ανάγκη και τις αδυναμίες των γύρων του, η καχυποψία των παλιών μεταναστών προς τους νέους και η δύσκολη πορεία εκείνου που επιμένει να διατηρήσει τις ανθρώπινες αρετές και αξίες. Η προσωρινή επιστροφή στην πατρίδα και ο κεραυνός που έρχεται απροειδοποίητα, κλείνουν το μυθιστόρημα.
“Για το «Αποδήμων Οδύσσεια» ο ίδιος ο συγγραφέας θα γράψει: «Θα ‘πρεπε να περιμένω, να γίνω 37 χρονών, να μεταναστεύσω ο ίδιος στην Αμερική για να μου φύγει η απορία, γιατί κανένας δεν έγραφε τις ιστορίες των Ελλήνων μεταναστών. Για να γράψει κανείς την ιστορία των Ελλήνων της Αμερικής χρειάζεται ικανότητες ομηρικές, γιατί πρόκειται για μια πραγματική «Οδύσσεια».» (φωτο αρχείου)
