«Η ναυτεργατική Χίος γυρνούσε την πλάτη τις τελευταίες δεκαετίες στον αγροτικό πολιτισμό της Νότιας Χίου. Πολύ πρόσφατα, στο σχολικό πρόγραμμα ανάπτυξης οικολογικών δεξιοτήτων, φιλοδοξούμε να συμβάλλουμε στην αναστροφή αυτής της κοινωνικής στάσης, δεδομένου ότι οι αυριανοί/ες ενεργοί πολίτες του νησιού θα διαπιστώσουν ότι η κληρονομιά βιοποικιλότητας του νησιού είναι πολύ μεγάλη για να τη σηκώσουν μόνες τους οι γηράσκουσες αγροτικές κοινότητες, έστω και με τη ραγδαία προσέλευση αλλοδαπών εργατών γης» αναφέρει στο ενημερωτικό της κείμενο προς την "Αλήθεια" η δασκάλα Άρτεμις Πίττα, με αφορμή ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα οικολογικών δεξιοτήτων του 1ου Δημοτικού Βροντάδου, στο κείμενο σημειώνεται:
«Οι λόγοι είναι σύνθετοι και η μέχρι τώρα στάση της αστικής/ναυτεργατικής Χίου κυμαίνεται από αδιαφορία μέχρι επίκριση για τον μαυραγορητισμό που άνθησε στη Νότια Χίο την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής -ίσως και υπεροψία μπροστά στην έλλειψη εκσυγχρονιστικών προταγμάτων για την ελληνική αγροτική ύπαιθρο- εδώ ευλογημένη με την αγαθή τύχη να είναι ο θώκος του μαστιχόδεντρου.
Στο Βροντάδο βεβαίως υπάρχει μια πλούσια παράδοση ερασιτεχνικής δραστηριότητας που αφορά τις γεωργικές καλλιέργειες, περιορισμένες όμως στην ιδιοκατανάλωση λίγων κηπουρικών και την εξασφάλιση λίγων λίτρων αγνού ελαιόλαδου. Τα παιδιά-μαθητές μας πάντως ανήκουν στους τυχερούς/ες της Ελληνικής Περιφέρειας εντός μιας μερικώς τροφοσυλλεκτικής κοινωνίας.
Έχουμε παρατηρήσει ότι αρκετά παιδιά σήμερα στο Βροντάδο είναι μάρτυρες καλών πρακτικών καθώς οι ναυτεργατικές οικογένειες, προκειμένου να έχουν την εύφημο μνεία ενός habitus (πολιτισμικής δραστηριότητας που προσδίδει αίγλη σε όσους επιδίδονται σε αυτήν) δεν κάνουν χρήση ζιζανιοκτόνων και μη αειφόρων γεωργικών πρακτικών.
Η Α’ Δημοτικού του 1ου Δημοτικού Βροντάδου τον πρώτο μήνα του 2022 μόχθησε να κατανοήσει τον αγροτικό πολιτισμό των Μαστιχοχωρίων.
Οι μαθήτριες και οι μαθητές ενός ναυτεργατικού συνοικισμού, του Βροντάδου, ιχνηλάτησαν τον άλλο πυλώνα αυτοπεποίθησης της Χίου, εξίσου κοσμοπολίτικο, αφού η μαστίχα ταξιδεύει πια ως πολύτιμο φάρμακο στα πέρατα της οικουμένης.
Το ζητούμενο ήταν η περιδιάβαση και η κατάδυση των μαθητριών/των σε έναν πολιτισμό που είναι πολύ κοντά τους αλλά αντιμετωπίζεται με οριενταλιστικούς φακούς.
Ειδικά όμως σήμερα, υπάρχει μια πλούσια επιχειρηματολογία που υποστηρίζει ότι σε αβέβαιους καιρούς κλιματικής αλλαγής και επιδημιών επείγει μια εννοιολογική αλλαγή (conceptual change) που θα εφοδιάσει τα παιδιά με νοερές αναπαραστάσεις για το ελάχιστο αποτύπωμα άνθρακα, την εννοιολόγηση της νησιωτικότητας ως χώρου οικονομικής πολυσθένειας, την υπεράσπιση της βιοποικιλότητας στη Χίο η οποία απειλείται από την επέλαση των διασυστηματικών ζιζανιοκτόνων.
Αναμένεται τελικά, μετά την καλλιέργεια των σύνθετων δεξιοτήτων, οι μαθητές/τριες να είναι ενεργητικοί κτίστες της ψυχοκοινωνικής ανθεκτικότητάς τους.
Παρούσες στις δαιδαλώδεις εξερευνήσεις των μικρών παιδιών, μέντορες της προσπάθειας εμβάπτισης (“immersion” όπως λένε οι κοινωνικοί ανθρωπολόγοι) ήταν η Βρονταδούσενα δασκάλα της τάξης Άρτεμις Πίττα που είναι υπεύθυνη για το παρακάτω κείμενο/σενάριο που αναρτήθηκε στο youtube και η καθηγήτρια Θεατρικής Αγωγής Μαρία Τζήκα που συνέβαλε στην θεατρική δραματοποίηση σκηνών του αγροτικού βίου στη Νότια Χίο.
Ο πολιτισμός των Μαστιχοχωρίων είναι εξίσου πολύμοχθος, εξίσου προσανατολισμένος στην αποφυγή της οκνηρίας με τον Ναυτεργατικό. Ο Ένας πολιτισμός χρειάζεται τον Άλλον! Για την ευεξία της Μυροβόλου Χίου!
Το σημαντικότερο χωριό σε παραγωγή μαστίχας είναι το Πυργί. Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α΄ Δημοτικού αναπαράστησαν εικαστικά αυτό το χωριό-ανοιχτό μουσείο, χάρη στην ιδιαίτερη διακόσμηση των σπιτιών με ασπρόμαυρα γεωμετρικά σχήματα που ονομάζονται «ξυστά».
Εμβυθίστηκαν στο γλωσσικό ιδίωμα της Νότιας Χίου ακούγοντας την ανάγνωση του βιβλίου «Χιώτικα Παραμύθια» του αλησμόνητου ζωγράφου και λογοτέχνη Νίκου Γιαλούρη.
Το Μαστιχόδεντρο και η αρωματική, θεραπευτική ρητίνη του είναι ένα θαύμα της φύσης. Αλλά η επίμοχθη κατεργασία της, κουφέτο-κουφέτο, είναι ένας ύμνος στην ανθρώπινη υπομονή και εργατικότητα.
Τα παιδιά της Α΄ τάξης με παντομίμα μιμήθηκαν τους/τις άοκνους/ες μαστιχοπαραγωγούς. Που φυτεύουν νέα μαστιχόδεντρα σε επικλινή, ορεινά εδάφη , ευάλωτα από δασικές πυρκαγιές , τα κλαδεύουν με πριόνι ή αλυσοπρίονα, φροκαλίζουν και ξύνουν, διαμορφώνοντας την τράπεζα απόθεσης ρητίνης γύρω από τον κορμό ώστε να είναι καθαρή από φύλλα και πέτρες, ασπροχωματίζουν, κεντούν με κεντητήρι, κατεβάζουν το φλισκάρι από το μαστιχόδεντρο, καθαρίζουν τις πίτες και ταχταρίζουν το ψιλό μαστιχάκι. Μια πανάρχαια τέχνη, μνημείο άυλης κληρονομιάς!
Οι μαθήτριες & μαθητές μυήθηκαν στις προσωπικές βιογραφίες των άγνωστων ηρωίδων που σηκώνουν στους ώμους τους αυτήν την πανάρχαια τέχνη που επιτελείται σε ολόφωτα δωμάτια από ομάδες γυναικών, συντροφικά, στο κοινό τραπέζι! Τα παιδιά αναγνώρισαν ότι κάποτε, το εισόδημα που βγαίνει με τόσο κόπο απειλείται από τους μαστιχοκλέφτες. Η βέλτιστη αντιμετώπιση, σύμφωνα με ορισμένους μαθητές, χρειάζεται και την αρωγή της Αστυνομίας . Τα περιπολικά, πάντα άγρυπνα, ζωγραφίστηκαν δίπλα στους αειθαλείς μαστιχοφόρους σχίνους και τα πυξάρια.
Η υπεράσπιση της βιοποικιλότητας, η διατήρηση αυτού του έξοχου πολιτισμού που ανθεί στα Μαστιχοχώρια, είναι μια υπόσχεση που δώσαμε για το μέλλον. Σε ένα τόπο που λάτρεψαν οι τροφοσυλλέκτες ναυτικοί παππούδες του Βροντάδου: για τα εδώδιμα χόρτα, τα σαλιγκάρια, τις πέρδικες και τους λαγούς, τους αμανίτες και τις μωβ ανεμώνες του Φλεβάρη. Ένας παράδεισος που δεν πρέπει να απωλέσουμε».
Το βίντεο στον σύνδεσμο https://www.youtube.com/watch?v=39x2wP0xXt0&ab_channel=ArtemisPitta
