Σημεία από την τοποθέτηση του Κώστα Τριαντάφυλλου, Ειδικού Αγορητή της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ στη συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή για το σχέδιο νόμου «Ρυθμίσεις Ποινικού και Σωφρονιστικού Δικαίου και άλλες διατάξεις» (Τρίτη, 17 Ιουνίου 2014)
«Να απαντήσουμε αν χρειαζόμαστε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Καλή η ανέξοδη αριστερή ρητορεία, δυστυχώς οι απαντήσεις της είναι πολύ φτωχές»
Πρώτα απ' όλα, πρέπει να απαντήσουμε στο κυρίαρχο ερώτημα που είναι αν χρειαζόμαστε ή όχι φυλακή υψίστης ασφαλείας ή φυλακή τύπου Γ΄, δηλαδή αν η χώρα και η Ελληνική Πολιτεία αισθάνεται ότι είναι επαρκές το σύστημα όπως υπάρχει σήμερα και ότι δεν υπάρχει ανάγκη να φτιαχτεί μια φυλακή υψίστης ασφαλείας. Αν εκτιμάμε ότι το έγκλημα δεν έχει εξελιχθεί και είναι όπως το γνωρίζουμε εδώ και 30 χρόνια, μικροέγκλημα, μικροεγκληματίας ή μεμονωμένη περίπτωση, τότε, δεν χρειάζεται φυλακή υψίστης ασφαλείας ή φυλακή τύπου Γ΄. Θα πρέπει, όμως, να εξηγήσουμε στους εργαζόμενους, στην ελληνική κοινωνία και στους πολίτες, πώς έγινε και υπήρξαν συγκεκριμένες δράσεις, συγκεκριμένες αποδράσεις και συγκεκριμένες εγκληματικές ενέργειες που οδήγησαν σε θανάτους απλών πολιτών. Πρέπει να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, διότι καλή είναι η ανέξοδη αριστερή ρητορεία, αλλά όταν έρχεται να απαντήσει στα κρίσιμα ερωτήματα, με όλους αυτούς που πραγματικά χρησιμοποιούν κάθε μέσο προκειμένου να αντιμετωπίσουν το σύστημα ασφαλείας που έχει η Ελληνική Πολιτεία σήμερα, δυστυχώς οι απαντήσεις της είναι πάρα πολύ φτωχές. Επειδή, όμως, εμείς είμαστε αποφασισμένοι απέναντι στο έγκλημα - ακόμη και αν το ακολουθούμε από πίσω όπως πρέπει να ακολουθεί η κάθε δημοκρατία το έγκλημα – επειδή είμαστε αποφασισμένοι να προστατεύσουμε και την ελληνική κοινωνία και τον Έλληνα εργαζόμενο μέσα ή έξω από τη φυλακή, τιμώντας και τις αθώες ψυχές που θυσιάστηκαν και δεν έχασαν ματαίως τη ζωή τους, έρχεται η Ελληνική Πολιτεία να προστατεύσει, φτιάχνοντας ένα κατάστημα κράτησης το οποίο να ανταποκρίνεται σε δεδομένα υψηλής ασφάλειας.
«Υπάρχει το διεθνές παράδειγμα και μπορούμε πάνω σε αυτό να οικοδομήσουμε για να απαντήσουμε στα τέσσερα βασικά ζητήματα που υπάρχουν»
Κατά την άποψή μου υπάρχουν τέσσερα ζητήματα:
Το πρώτο ζήτημα είναι ποιοι και πόσοι θα κρατούνται στα καταστήματα αυτά. Το δεύτερο ζήτημα είναι για ποιον λόγο αυτοί θα κρατούνται στις συγκεκριμένες φυλακές. Το τρίτο ζήτημα είναι πώς αυτοί θα κρατούνται, δηλαδή ποιες θα είναι οι συνθήκες διαβίωσης. Το τέταρτο ζήτημα είναι πόσο θα διαρκεί ο συγκεκριμένος τύπος κράτησης. Πριν απαντήσω σε αυτά τα τέσσερα ερωτήματα, θα εισφέρω στη συζήτηση της Επιτροπής επτά παραδείγματα ευρωπαϊκών χωρών και θα προσπαθήσω μέσα από αυτά, στο τέλος, να απαντήσω στα τέσσερα ερωτήματα τοποθετούμενος εκ μέρους της κοινοβουλευτικής μας ομάδας.
Το πρώτο παράδειγμα είναι η Νορβηγία, όπου υπάρχουν ειδικές φυλακές υψηλής ασφαλείας, στις οποίες κρατείται κάποιος, με διοικητική απόφαση, για 6 μήνες και ακολουθεί ειδική αξιολόγηση. Το δεύτερο παράδειγμα είναι η Φινλανδία. Εκεί κρατείται κάποιος 3 μήνες και ο λόγος για τον οποίο πάει κανείς σε αυτές τις φυλακές είναι μια απόφαση στηριζόμενη στην επικινδυνότητα, η οποία σχετίζεται με τη φύση του εγκλήματος που έχει διαπράξει κάποιος. Το τρίτο παράδειγμα είναι η Σουηδία. Σε αυτές τις φυλακές ο λόγος για να πάει κάποιος είναι ο κίνδυνος απόδρασης και η εγκληματική δραστηριότητα του συγκεκριμένου ατόμου εντός της φυλακής. Στη Σουηδία η παραμονή σε αυτού του τύπου τη φυλακή επανεξετάζεται κάθε μήνα. Τέταρτο παράδειγμα είναι η Ολλανδία, όπου κάποιος κρατείται σε αυτές τις φυλακές για 6 μήνες για λόγους κινδύνου διαφυγής. Πέμπτο παράδειγμα είναι η Αγγλία και Ουαλία – αυστηρές περιπτώσεις- όπου μπαίνει κάποιος σε φυλακή υψίστης ασφαλείας λόγω κινδύνου διαφυγής και λόγω κινδύνου για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια. Ας αναφερθούμε, όμως, και στη Μεσόγειο, που είναι πιο κοντινοί οι λαοί, πιο κοντινά τα ζητήματα και πιο κοντινή η εγκληματικότητα. Το έκτο παράδειγμα είναι, λοιπόν, η Ισπανία, όπου υπάρχουν καταστήματα ή τμήματα κλειστού καθεστώτος έκτισης ποινής, ο λόγος κράτησης σε αυτά είναι η επικινδυνότητα και η αξιολόγηση γίνεται κάθε 6 μήνες. Τελευταίο, έβδομο παράδειγμα είναι η Ιταλία, όπου υπάρχει εγκληματική οργάνωση δομημένη και σε συγκεκριμένες περιοχές δραστηριοποιείται η μαφία στις διάφορες μορφές της. Στην Ιταλία υπάρχει αναστολή εφαρμογής καθιερωμένων κανόνων μεταχείρισης κρατουμένων για λόγους τάξης και ασφάλειας. Ύστερα από αίτημα του Υπουργού Δημόσιας Τάξης, ο Υπουργός Δικαιοσύνης εκδίδει αιτιολογημένο διάταγμα που αναστέλλει τους συγκεκριμένους κανόνες μεταχείρισης. Λαμβάνονται υπόψη οι αποδείξεις για το αν ο συγκεκριμένος κρατούμενος διατηρεί ή όχι σχέσεις με εγκληματικές, τρομοκρατικές ή ανατρεπτικές ομάδες, το εγκληματικό του προφίλ, η θέση του στην οργάνωση, αν υπάρχει συνέχιση της εγκληματικής δραστηριότητας από τη συγκεκριμένη οργάνωση, αν υπάρχουν νέες κατηγορίες, οι οποίες δεν εκτιμήθηκαν προηγουμένως, τα αποτελέσματα του σωφρονισμού και το βιοτικό επίπεδο της οικογένειάς του. Η απλή πάροδος του χρόνου δεν είναι από μόνη της επαρκής ένδειξη, προκειμένου να φύγει κάποιος από το συγκεκριμένο κατάστημα, που, σε κάθε περίπτωση, είναι 4 συν 2 χρόνια.
Ανέφερα αυτά τα παραδείγματα διότι πιστεύω ότι ο στόχος μιας τέτοιας μεταβολής, την οποία εμείς θεωρούμε σημαντική, δεν πρέπει να είναι να πάμε 500 έγκλειστους και να τους τοποθετήσουμε εκεί. Δεν πρέπει να πάμε, δηλαδή, σε μια φυλακή τρίτου τύπου, η οποία να παραλάβει εκατοντάδες κόσμου. Πρέπει να γνωρίζουμε ποιος είναι ο στόχος της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας. Είναι οι άνθρωποι που, πραγματικά, έχουν επιδείξει σοβαρή εγκληματική δραστηριότητα, είναι επικίνδυνοι και πρέπει να προστατευτεί η ελληνική κοινωνία απέναντί τους. Λίγοι, συγκεκριμένοι και υψηλής επικινδυνότητας. Για εμάς, το κριτήριο της επικινδυνότητας ή του κινδύνου διαφυγής ή διατήρησης σχέσης με εγκληματική οργάνωση που εξακολουθεί να υπάρχει είναι εκ των ων ουκ άνευ. Δεν πρέπει να αποτελεί μόνο η φύση του εγκλήματος τον λόγο, που καθιστά κάποιον αναγκαστικά έγκλειστο στις συγκεκριμένες φυλακές. Πρέπει να δίδεται η δυνατότητα της ατομικής αξιολόγησης για το πως μπορεί κανείς να διαμένει σε αυτές τις φυλακές. Και οι συνθήκες διαβίωσης να διασφαλίζουν, καταρχάς, το ζήτημα της υψίστης ασφάλειας. Εμείς λέμε ότι πρέπει να υπάρχουν επισκεπτήρια και σε αυτό να μην υπάρχουν εξαιρέσεις. Πρέπει, επίσης, να υπάρχει επικοινωνία και προαυλισμός.
«Στις συγκεκριμένες φυλακές πρέπει να υπάρχει τριπλή ασφάλεια, ΕΛΑΣ, εξωτερική φρουρά και σωφρονιστικοί υπάλληλοι»
Ως προς την ασφάλεια, εμείς πιστεύουμε ότι στις συγκεκριμένες φυλακές πρέπει να υπάρχει τριπλή ασφάλεια. Να υπάρχει, δηλαδή, συνεργασία της ΕΛΑΣ, της εξωτερικής φρουράς και των σωφρονιστικών υπαλλήλων ως εξής: περιμετρικά η ΕΛΑΣ, η οποία θα έχει σημείο ελέγχου, εξωτερικά η εξωτερική φρουρά, που θα έχει επίσης σημείο ελέγχου και στο εσωτερικό της φυλακής οι σωφρονιστικοί με δικό τους σημείο ελέγχου αυτών που πάνε για επισκεπτήρια ή οτιδήποτε άλλο.
«Το δικαίωμα στην άδεια θα μπορούσε να συνδυαστεί με το πρόγραμμα ηλεκτρονικής επιτήρησης»
Θα μπορούσαμε να εισφέρουμε ειδικές ρυθμίσεις ώστε αντί να περιοριστεί το δικαίωμα στην άδεια συγκεκριμένων βαρυποινιτών, που δεν θα κρατούνται στα καταστήματα κράτησης τύπου Γ, να συνδυαστεί με το πρόγραμμα ηλεκτρονικής επιτήρησης που ψηφίσαμε πέρυσι το καλοκαίρι και τώρα βρίσκεται στη φάση της εφαρμογής. Έτσι, κάποιος εγκληματίας, ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή και, προφανώς, δεν είναι σε φυλακή ασφαλείας, θα μπορεί, κάνοντας χρήση του ηλεκτρονικού συστήματος επιτήρησης, να βγει από τη φυλακή και να λάβει άδεια χωρίς κάποιους επιπλέον περιορισμούς, αλλά με γνώμονα πάντοτε την προστασία της δημόσιας τάξης και ασφάλειας στη χώρα.
«Όσον αφορά στο μέτρο της αποσυμφόρησης θα μπορούσαμε να πάμε και στα δύο πέμπτα έκτισης ποινής»
Όσον αφορά στο μέτρο της αποσυμφόρησης, επί της αρχής θα λέγαμε ότι θα μπορούσαμε να πάμε και στα δύο πέμπτα έκτισης ποινής. Πιστεύω ότι θα βοηθούσε κατά πάρα πολύ στην αποσυμφόρηση των φυλακών να έχουν εκτιθεί τα 2/5 της ποινής, κατά πολύ περισσότερο απ’ αυτό που θα συμβάλλει με το μισό της έκτισης της ποινής, όπως προβλέπεται με το σχέδιο νόμου.
