Είναι γνωστό ότι όλα τα σύγχρονα μουσεία διοργανώνουν θεματικές περιοδικές εκθέσεις. Με αυτές έχουν πολλαπλές στοχεύσεις, όπως να φέρουν σε επαφή το κοινό με εκθέματα από τόπους που είναι δύσκολο να επισκεφθεί ή και να το ενθαρρύνουν να επισκεφθεί τους τόπους προέλευσης. Από την άλλη, οι περιοδικές εκθέσεις δρουν ως πόλος έλξης για τα ίδια τα μουσεία, τα οποία έτσι δεν παραμένουν στατικά μόνο με τις μόνιμες εκθέσεις τους. Τα Γιάννινα και η Ήπειρος έχουν την τιμητική τους αυτόν τον καιρό στην Αθήνα, με την έκθεση «Δωδώνη – το μαντείο των ήχων» που φιλοξενεί από 20/06/2016 μέχρι 10/01/2017 το Μουσείο Ακρόπολης. Βρέθηκα πρόσφατα στην Αθήνα και είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ αυτήν τη καινοτόμο έκθεση. Η έκθεση πραγματοποιείται σε συνεργασία του Μουσείου Ακρόπολης με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ενώ τα εκθέματα προέρχονται από το Μουσείο Ιωαννίνων και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Συλλογή Καραπάνου).
Κεντρικό ρόλο στη μαντική διαδικασία στη Δωδώνη κατείχε η ιερή βαλανιδιά, στις ρίζες της οποίας κατοικούσε ο Ζευς με τη Διώνη, σύντροφό του στη Δωδώνη, και γύρω της ζούσαν οι Σελλοί ή Ελλοί, οι ιερείς με το κληρονομικό προνόμιο της μαντείας. Τον λόγο του Διός μετέφεραν το θρόισμα των φύλλων της βαλανιδιάς, το πέταγμα και οι κρωγμοί των περιστεριών που φώλιαζαν στο φύλλωμά της, οι ήχοι κρεμασμένων από τα κλαδιά της αντικειμένων και το κελάρυσμα του νερού της ιερής πηγής που ανέβλυζε στις πηγές της. Οι ιερείς ερμήνευαν τα μηνύματα για τους ερωτώντες επισκέπτες.
H έκθεση χρησιμοποιεί πολλούς καινοτομίες (εικαστικές και ψηφιακές εφαρμογές). Η μαντική βελανιδιά «ζωντανεύει» στην έκθεση, με τη μετατροπή ενός από τα υποστυλώματα της αίθουσας σε τεχνητό δέντρο με οκτώ χιλιάδες φύλλα βελανιδιάς, ενώ ένα εξαιρετικό βίντεο που προβάλλεται σε μεγάλη οθόνη παρουσιάζει εικόνες από τον αρχαιολογικό χώρο και το μοναδικό φυσικό περιβάλλον του και συνοδεύεται από τους ήχους των φύλλων της βαλανιδιάς και τους άλλους ήχους. Μεγάλο μέρος των εκθεμάτων αποτελούν αφιερώματα-δώρα στους θεούς που έφερναν επισκέπτες όλων των κοινωνικών στρωμάτων από όλον τον ελληνικό κόσμο, ενώ εκτιθέμενα νομίσματα δείχνουν τη σχέση του Μαντείου με τον βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου. Ιδιαίτερη ενότητα της έκθεσης κατέχουν μεγάλος αριθμός μολύβδινων ελασμάτων στα οποία είναι χαραγμένα ερωτήματα των επισκεπτών του ιερού που αφορούν την υγεία, τον γάμο, την προίκα, την απόκτηση παιδιών, το εμπόριο, τα περιουσιακά κ.λπ. (Η τελευταία ενότητα συνοδεύεται και από προβολή σχετικού ντοκιμαντέρ.) Τέλος, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις θεματικές παρουσιάσεις «Δωδώνη: το μαντείο των ήχων», «Ο Δίας των αρχαίων», «Οι αρχαίοι και το μέλλον» και «Ιερά της αρχαιότητας».
Αξιοσημείωτη τέλος είναι η σύνδεση της Αθήνας με το Μαντείο της Δωδώνης. Έτσι, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, όταν έχανε η Αθήνα την επιρροή της στο Μαντείο των Δελφών, στρεφόταν στη Δωδώνη, ζητώντας μαντικές απαντήσεις σε θέματα, όπως π.χ. την εκστρατεία στη Σικελία στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. Την ίδια περίπου εποχή ιδρύθηκε στην Ακρόπολη βωμός αφιερωμένος στη λατρεία της Διώνης. Περαιτέρω, μετά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., η Αθήνα αναζήτησε πολιτική στήριξη στη Δωδώνη στον αγώνα της εναντίον των Μακεδόνων. Η έκθεση περιλαμβάνει και δύο σχετικά ευρήματα από την Ακρόπολη των Αθηνών, αμφότερα του 4ου αιώνα π.Χ.: τμήμα ψηφισματικού αναγλύφου με αναφορά στον Δία Νάιο και στη Διώνη και μαρμάρινος θρόνος αφιερωμένος στη Διώνη.
Για τη διοργάνωση της έκθεσης, συγχαρητήρια αξίζουν ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων κ. Κωνσταντίνος Σουέρεφ και οι συνεργάτες του, αλλά και το Μουσείο Ακρόπολης. Αξίζει πραγματικά οι Χιώτες που διαμένουν στην Αθήνα ή θα βρεθούν εκεί κατά το διάστημα της έκθεσης να την επισκεφθούν. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα: 8:00 π.μ. - 4:00 μ.μ. / Τρίτη έως Πέμπτη: 8:00 π.μ. - 8:00 μ.μ. / Παρασκευή: 8:00 π.μ. - 10:00 μ.μ. / Σάββατο και Κυριακή: 8:00 π.μ. - 8:00 μ.μ. Η έκθεση συνοδεύεται από επιστημονικό κατάλογο των εκθεμάτων, διαθέσιμο στα πωλητήρια του μουσείου, όπου διατίθενται και αναμνηστικά προϊόντα της έκθεσης. Εξάλλου, στο εστιατόριο του μουσείου προσφέρονται γιαννιώτικα εδέσματα σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης.
Το εισιτήριο για την έκθεση κοστίζει 3 ευρώ, ενώ το κανονικό εισιτήριο του μουσείου των 5 ευρώ δίνει τη δυνατότητα να επισκεφθεί κανείς ταυτόχρονα και τη μόνιμη έκθεση, η οποία έχει εμπλουτιστεί με ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για τις περιπέτειες του μνημείου και των γλυπτών με τη βίαιη απόσπασή τους από τον Λόρδο Έλγιν και αρκετούς άλλους ασεβείς προς την ιστορία «επιδρομείς». Ακόμη μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει επιχρωματισμένα αντίγραφα τμημάτων και ολόκληρων αγαλμάτων (ιδίως τις κόρες) που είναι τοποθετημένα δίπλα στα πρωτότυπα, ενώ ταυτόχρονα αναφέρονται και εκτίθενται και οι χρησιμοποιηθείσες φυσικές χρωστικές. Στα πρωτότυπα έργα είναι φανερά υπολείμματα των χρωμάτων. Τέλος, υπάρχει και η δυνατότητα ο επισκέπτης να ανακαλύψει τις ποικίλες πτυχές των εκθεμάτων μέσα από θεματικές παρουσιάσεις-συζητήσεις με τους αρχαιολόγους-φροντιστές.
ΠΗΓΕΣ: Περιγραφές των εκθεμάτων της έκθεσης και πληροφορίες από εφημερίδες και το διαδίκτυο. (Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Πρωινός Λόγος» των Ιωαννίνων την 1η Νοεμβρίου 2016. Εδώ αναδημοσιεύεται με μερικές προσθήκες και κατάλληλη προσαρμογή.)
