Η πλατεία Φρουρίου αποτελούσε ανέκαθεν την κεντρική πλατεία του Κάστρου της Χίου, τουλάχιστον από τους γενουατικούς χρόνους μέχρι και σήμερα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν σχέδια για το πώς ήταν η εμφάνιση της τότε και ποιες αλλαγές συντελέστηκαν κατά τους επόμενους αιώνες.
Ωστόσο, κανείς μπορεί να ανατρέξει στα στοιχεία που υπάρχουν αναφορικά με τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στην πλατεία από τον περασμένο αιώνα έως σήμερα. Αυτό είναι εφικτό γιατί μετά την απελευθέρωση, η πλατεία ήταν ένα σημείο του Κάστρου που φωτογραφήθηκε από επισκέπτες και μη, τουλάχιστον μέχρι το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
Αρκετές φωτογραφίες που διασώθηκαν παρουσιάζουν, λοιπόν, την όψη της πλατείας. Σε αρκετές από αυτές και μέχρι τη δεκαετία του 1950, φαίνεται να υπάρχει στεγασμένη κυκλική βρύση, ενώ δρομάκια με μπαβέδες (η συνέχεια αυτών που ξεκινούν από την εσωτερική πύλη της Πόρτα Μαγγιόρε) στα δεξιά και αριστερά της βρύσης οδηγούσαν στον υπόλοιπο οικισμό. Ταυτόχρονα, στις φωτογραφίες αυτές εικονίζονται μεγάλα δέντρα τα οποία έδιναν σκιά και δροσιά. Η όμορφη αυτή εικόνα της πλατείας ολοκληρωνόταν από τα διάφορα μαγαζάκια που υπήρχαν, αλλά και τα καφενεία του οικισμού. Τόσο η ύπαρξη της βρύσης, όσο και οι μαρτυρίες κατοίκων για την ύπαρξη πηγαδιού (η οπή του οποίου σήμερα είναι καλυμμένη από μεταλλικό κάλυμμα), αλλά και η παρουσία ψηλών δέντρων στις φωτογραφίες, φανερώνουν την αυτόνομη υπόγεια ύδρευση του οικισμού.
Δυστυχώς, η όμορφη αυτή η εικόνα τις επόμενες δεκαετίες άλλαξε ριζικά λόγω της καταστροφής της βρύσης, την ασφαλτόστρωση της πλατείας και άρα της επικάλυψης ή καταστροφής των μπαβέδων, την κοπή των δέντρων και την αντικατάσταση των καφενείων και μαγαζιών με συνεργεία αυτοκινήτων.
Μόλις το 2007, ο Δήμος Χίου προχώρησε σε ανάπλαση της πλατείας και του ιστορικού κτηρίου Ξενοδοχείο Απόλλων. Ο χώρος πια έπαιρνε μία νέα πνοή. Τα αμέσως επόμενα χρόνια τα συνεργεία έφυγαν, νέοι χώροι κοινωνικής αναψυχής άνοιξαν και ο κόσμος άρχισε να επισκέπτεται και πάλι την πλατεία η οποία πλέον έγινε επισκέψιμη όχι μόνο από τους κατοίκους του οικισμού, αλλά και ευρύτερα εκτός αυτού.
Δυστυχώς, το σχετικά πρόσφατο σχέδιο ανάπλασης δεν προνοούσε αποκατάσταση της βρύσης, της οποίας μόνο τα θεμέλια/απομεινάρια της αναδείχθηκαν. Εν τούτοις, σημαντική παρέμβαση ήταν η τοποθέτηση πινακίδας η οποία παρουσιάζει την ιστορική αναδρομή του χώρου. Στην άλλοτε καταπράσινη πλατεία σήμερα μόνο ένας ευκάλυπτος σώζεται (ενώ ακόμα και ένας μεγάλος φοίνικας που κοσμούσε το οθωμανικό νεκροταφείο για χρόνια, αφέθηκε και αυτός να καταστραφεί από τα σκαθάρια), προσφέροντας κάποια δροσιά στους επισκέπτες. Τέλος, προστέθηκε ένα ορθογώνιο και ξένο προς τη φυσιογνωμία του χώρου συντριβάνι το οποίο όμως αφέθηκε και αυτό να περάσει στην αχρηστία.
Αντικρίζοντας την εικόνα λοιπόν αυτή και γνωρίζοντας συνάμμα πως ήταν η πλατεία πριν μερικές δεκατίες, δεν μπορεί κανείς να μην τη συγκρίνει με το παρελθόν. Εύλογα αναρρωτιέται κανείς εαν θα μπορούσε να αποκατασταθεί η άλλοτε εντυπωσιακή βρύση, η οποία θα αποτελούσε σίγουρα σημείο αναφοράς τόσο για την πλατεία, όσο και για τον οικισμό. Επίσης, είναι απορίας άξιο γιατί δεν παρέχεται η πρόνοια για τη φύτευση περισσότερων δέντρων, όπου αυτό είναι εφικτό. Κατά την άποψη μας, στοχευμένες παραμβάσεις που σέβονται την παρακαταθήκη του παρελθόντος, παρέχουν το στίγμα για μια εξελικτική πορεία προς το μέλλον που όμως σέβεται την ταυτότητα και την ιστορία καίριων σημείων της ζωής ενός τόπου.
Συντάχθηκε από τους Λ. Γλύπτη και Μ. Δάντη, μέλη της Ε.Ο.Δ Το Κάστρο της Χίου ένας Χαμένος Παράδεισος.
