Μουσική πανδαισία επί τοις Χριστουγέννοις αγίας Μαρίνης Χίου

Δευ, 28/12/2015 - 18:09

"Ο χορός ψαλτών Χίου" διοργάνωσε εκδήλωση – συναυλία βυζαντινής Μουσικής με χριστουγεννιάτικους ύμνους στον ιερό ναό αγίας Μαρίνης Χίου υπό την διεύθυνση του χοράρχου - διευθυντή κ. Ηρακλή Μαλανδρίνου. Στον χορό συμμετείχαν φίλοι και μαθητές. Αναμφίβολα επρόκειτο για μια μυσταγωγική εκδήλωση που σε χειραγωγούσε να αναχθείς στα ψαλλόμενα κομμάτια, ήτοι στα σημαινόμενα της εορτής. Ο πρόεδρος της νεοϊδρυθείσης χορωδίας είναι ο ιατρός και πρωτοψάλτης κ. Νίκος Βουρνούς.

Ο Ναός είναι ο τόπος που εναποθέτουμε τα πολυτιμότερα πράγματα στη ζωή μας. Όλα συντείνουν σε αυτό: Ο εσωτερικός διάκοσμος, οι δύο χοροί, η εκπληκτική αρχιτεκτονική με θόλους, τόξα κ.ο.κ., η συναρπαστική ποίηση, όλα αυτά δημιουργημένα όχι από κάποια θεσμική αρχή, αλλά από το λαϊκή βάση, τη λαϊκή ευσέβεια, κορυφώματα πολιτισμού, συνεπώς όλη αυτή η πανδαισία σε ανάγει σε ένα άλλο τρόπο υπάρξεως και σκέψης μακριά από φθηνούς εντυπωσιασμούς και κάθε λογής βαρβαρότητες. Μόνο εντός της εκκλησιαστικής εμπειρίας εντοπίζεται το όλως άλλο, αυτός ο έτερος τρόπος ύπαρξης και βιοτής. Αυτόματα ο νους του καθενός ανάγεται στην αρχαία Ελλάδα όπου τόπος συνάντησης των Ελλήνων ήτο η εκκλησία του δήμου, η αγορά, στη μετά Χριστόν Ελλάδα βρίσκεται πλέον ο Ναός ως συνέχεια της εκκλησίας του δήμου.

Ο τόπος συνάντησης που έλαβε χώρα στις 22.12.2015. στην αγία Μαρίνα Χίου έδωσε την δυνατότητα στην τοπική εκκλησία να δώσει άλλη νότα στην καθημερινότητα μιας και ήκουσε επίκαιρους χριστιανικούς ύμνους. Οι ύμνοι κομίζουν έναν μείζονα θεολογικό λόγο που αφορά τη ζωή μας, αρκεί να ψάλλονται έξω από καλλιτεχνικές σκοπιμότητες. Όσο για τούτο το βεβαιοί ο έγκριτος χοράρχης Ηρακλής Μαλανδρίνος ως παθών και μαθών στο αναλόγιο το ήθος που διαλαλεί η εκκλησιαστική μουσική, ήθος ένθεων υπάρξεων. Είναι η προσωπικότητα του Λυκούργου που ενέπνευσε τον Ηρακλή, είναι τα ερωτήματα δημιουργικής στάσης έναντι της εν γένει λατρείας και εκκλησιαστικής τάξης που τα δημιούργησε ο ίδιος και ήλθαν ως απάντηση και στον Ηρακλή. Για να είναι κανείς δίπλα σε δάσκαλο χρειάζεται παιδεία, δουλειά και συν τω χρόνω γεννιέται αυτό και τότε σου ανοίγεται ένα άλλο πεδίο γνώσης που σίγουρα όσο μαθαίνεις τόσο λες ότι δεν ξέρεις τίποτε και όλο ανοίγεσαι στη σπουδή και μαθητεία.

Αυτή η μαστοριά της σεμνότητας του μουσικού τόνου εκφράζει το αναλόγιο της αγίας Μαρίνης Χίου. Το μέγεθος της φωνής δεν έγκειται στην οξύτητα της φωνής, αλλά στην ανακούφιση και εισέρχεται τοιουτοτρόπως στην λατρεία, ως εκ τούτου ο ψάλτης δεν είναι ο απόμακρος καλλιτέχνης που τον θαυμάζουν για τις επιτηδευμένες φωνητικές οξύτητες και κινήσεις χεριών, αλλά ο μετέχων και συμπροσευχόμενος. Το μέλος είναι η επίβαση της θεολογίας χωρίς απαίτηση του ψάλτου για αισθητική απόλαυση, έτσι και οι ύμνοι που απέδωσε ο χορός ψαλτών Χίου στην ως άνω εκδήλωση είχε εκείνα τα εκκλησιαστικά χαρακτηριστικά που κομίζει στη Χίο ο Ηρακλής.

Με τρόπο αυστηρό ίσταται στο ψαλτήρι με τους μαθητές του. Γνωρίζει να προφέρει σωστά τα διπλά σύμφωνα, τις διφθόγγους, τους διπλούς τονισμούς, τα εγκλιτικά, τα πάθη των φωνηέντων, να δίδει έμφαση στους ρηματικούς τύπους, που είναι ο κορμός μιας πρότασης, και όχι να τονίζει συνδέσμους και αντωνυμίες και τοιουτοτρόπως να υποσκάπτεται ο ρηματικός τύπος. Διδάσκει σε μαθητές του το νόημα των κειμένων και είτα τον μουσικό τονισμό. Έτσι, η απόδοση των ύμνων είχε αυτή τη σεμνότητα και μας βοήθησε μέσω των ψαλλομένων να ψηλαφήσουμε το νόημα των κειμένων, σπάνια εκδήλωση που να επικεντρωθεί όχι σε τραγούδια, αλλά στην υμνολογική θεώρηση της εορτής των Χριστουγέννων.

Κοντολογίς, ο Χορός ψαλτών Χίου λειτουργεί ως σχολή ψαλτών με γλωσσική παιδεία, προάγει τους μαθητευομένους, συμπλέει η θεωρία με την πράξη στο αναλόγιο. Τούτο όμως είναι απόρροια τριβής, να έχεις μεράκι για έναν υπέρτερο έρωτα και όχι να είσαι δέσμιος μιας άλογης πραγματικότητας που σε εκθέτει. Το μόνο που είναι στο χέρι μας, γράφει η σπουδαία ψυχαναλύτρια και γερόντισσα του ονείρου μας στην ψυχική μας αναδόμηση, έτσι την νιώθω, Μάρω Βαμβουνάκη, είναι ο εγωισμός μας, κάτι που ανθεί στους χώρους μας με πολλές επικαλύψεις.

Η εκδήλωση αυτή για την εορτή των Χριστουγέννων μας υπομιμνήσκει τούτο: «Tα Χριστούγεννα είναι Γιορτή, έκρηξη χαράς μέσα στους αιώνες, για όσους στο βρέφος της Bηθλεέμ βλέπουν την ελευθερία του μανικού έρωτα να γίνεται «νόημα» (αιτία και σκοπός) της ύπαρξης. Πίσω από την παντοδαπή καταστροφή σήμερα της ελληνώνυμης κοινωνίας μας χαίνει αβυσσαλέο το κενό «νοήματος» του βίου και της συμβίωσης: η αλλοτρίωση της Εκκλησίας σε «επικρατούσα θρησκεία», ατομοκεντρική. Γι’ αυτό και τα Χριστούγεννα φτηνή φιοριτούρα, να μασκαρευτεί το κενό[1]».

Βασιλείος Π. Γούλας, Θεολόγος κάτοχος Master


[1] Χ. Γιανναρά, επιφυλλίδα 22-12-12

 

Άλλες απόψεις: Του Βασιλείου Π. Γούλα