Xρόνια στο ναυτικό επάγγελμα όλοι εμείς οι παλιοί ναυτικοι κληρονομήσαμε και εμπεδώσαμε τις αρχές και τις αξίες, που επι δεκαετίες συμβάλλουν στην εξασφάλιση της συνέχειας, της ελληνικής μας ναυτικής συνείδησης.Ολα αυτα τα χρόνια στο σκληρό σχολειό της θάλασσινής ζωής σφυρηλατηθηκαν και καθιερώθηκαν δομές, θεσμοί, αλλά και άγραφτοι νόμοι, τους οποίους συμμερισθήκαμε και κατα κανόνα ποτέ δεν καταστρατηγήσαμε.Αγκαλιάσαμε με το συναίσθημα, το πολύ σκληρό, μα και πολλές φορές αχαριστο επάγγελμά μας, και το αγαπήσαμε.Η ναυτική μας κληρονομιά πάντα μάς καθόριζε σαν ναυτικό λαό.Και με βάση αυτή την ναυτική μας κληρονομιά καταξιωθήκαμε μεταξύ των καλυτέρων ναυτικών στον κόσμο.Με το πέρασμα των χρόνων η εξέλιξη του ναυτ. επαγγελματος και διαφορες μεταβολές στις κοινωνικες αντιληψεις, επιβάλανε αλλαγές στις δομές της ναυτικής εκπαίδευσης . Το νέο σύστημα που τελικά καθιερώθηκε, θέλει τον σπουδαστη μέλλοντα αξιωματικό άμεσα εκκολαπτόμενο με το πλοίο. Τον μπαρκάρει, τον στέλνει μέσα στο πλοίο να θητευσει και να μαθητευσει βιωματικά, στο ναυτικό επαγγελμα. Η σχολικη προετοιμασία και εκπαιδευση είναι προκατακτική της εκπαιδευτικης υπηρεσίας στο πλοίο.Μετατρέπει δηλαδη με ένα λόγο το πλοίο σε σχολείο, και εμπειρικό και κανονικό.Επομένως τον πλοίαρχο και τους αξιωματικούς του πλοίου σε εκπαιδευτές (δασκάλους εμψυχωτές ).Όμως παρόλο που τα παραπάνω σχετικά με το νέο σύστημα της ναυτικής εκπαίδευσης ακούγονται μια χαρά και σαν σύστημα, είναι μια χαρά, στην πράξη τα πράγματα εξελίχθηκαν και εξελίσονται διαφορετικά. Τα προερχόμενα από τα λύκεια παιδιά, επιλέγουν κατά κανόνα το ναυτικό επάγγελμα γιατί δεν πέτυχαν σε καποια άλλη σχολή.Πλήττονται από πολλά αδιέξοδα, αφου η επαγγελματική τους αποκατάσταση είναι από ρευστή και έως αόρατη (δεν βλέπουν φως). Αρα και η αυτονομία τους δεν είναι ξεκάθαρη ( δηλ. εξαρτώνται οικονομικά απο τους γονείς τους).Η επιλογή τους επομένως να γίνουν ναυτικοί (σαν επιλογή) είναι τραβηγμένη κατά κανόνα απο τα μαλλιάΛειτουργεί σαν προσωρινή λύση. Ως να βρεθεί κάτι άλλο. Δεν υπάρχει μέσα στο μυαλό τους, στόχος η όραμα να γίνουν αξιωματικοί με την πραγματική έννοια της λέξης (άτομα δηλαδή με εσωτερική πειθαρχία και υπεύθυνα, όπως απαιτεί το σκληρό ναυτικό επάγγελμα).Είναι παιδιά εξουθενωμένα στην πλειοψηφία τους από το βαρύ και χωρίς συναισθηματικό αντίκρυσμα σχολικό προγραμμα, όπου έπρεπε να διαβάζει, όχι γιατί του αρέσει, αλλά για να περάσει την τάξη στη συνέχεια να μπεί στο άλφα πανεπιστήμιο η στη βήτα σχολή κ.λ.π.Αυτά λοιπόν τα νέα παιδιά καλούνται να πάρουν την σκυτάλη από μάς και να μας υποκαταστήσουν στο μέλλον, συνεχίζοντας την ναυτική μας παράδοση.Και βέβαια σε αυτά βλέπουμε την συνέχεια της ελληνικής ναυτοσύνης αλλά και της παλιάς ναυτικής μας συνείδησης.Οταν όμως αυτά τα νέα παιδιά έρχονται στο πλοίο ως δόκιμοι τι συναντούν;Πιθανόν κάποιους ευσυνείδητους πλοιάρχους και αξιωματικούς οι οποίοι τους εμψυχώνουν και τους κοινωνούν με τα μυστικά της ναυτικής τέχνης και ναυτοσύνης.Πιθανόν κάποιους αδιάφορους πλοιάρχους και αξιωματικούς οι οποίοι τους αφήνουν στην τύχη τους χωρίς να τους προσφέρουν καμμιά γνώση και καμμιά βοήθεια.Κατά κανόνα όμως οι δόκιμοι αντιμετωπίζονται ψυχρά μόνο σαν εργατικά χέρια για καθαρισμούς αποσκοριάσεις βαψίματα και τίποτά άλλο. Από την άλλη μεριά οι εταιρείες αλλά και η πολιτεία δεν έχουν κάποια γραμμή, που να εξασφαλίζει την εκπαίδευση των δοκίμων και κάποια κίνητρα (ηθικά και γιατί όχι οικονομικά) για τους εκπαιδευτές αξιωματικους. Συμπέρασμα, το ζήτημα έχει μείνει μετέωρο και εξαρτάται μόνο από την καλή θέληση κάποιων ευσυνείδητων πλοιάρχων και αξιωματικών. Στις περισσότερες περιπτωσεις τελικά οι μόνες εμπειρίες που αποκομίζουν οι δόκιμοι ειναι η διεκπεραίωση καθαρισμων και αποσκοριάσεων.Αν λάβομε υπόψη μας και το γεγονός ότι ήδη τα παιδιά αυτά είναι εξουθενωμένα από τις μέχρι τώρα σχολικες τους προσπάθειες, (μερικά μάλιστα καλομαθημένα «άβγαλτα» ή και κακομαθημένα) αποφεύγουν κατά κανόνα να ενδιαφέρονται για κατι περισσότερο. Μετά από την καθημερινη εξαντλητική δουλειά καταφεύγουν στο βίντεο στην τηλεόραση και στα διάφορα παιχνίδια με υπολογιστές, σκοτώνοντας έτσι τον ελεύθερο ζωτικό χρόνο τους.Αν λοιπόν δεν υπάρξει γραμμή σύμπραξης και συνεργασίας των ναυτιλιακων εταιρειών και της ναυτικής εκπαίδευσης (πολιτείας ) θα χαθεί και η τελευταία ίσως ευκαιρία.Δεν θα εξασφαλισθεί η συνέχεια του καλού έλληνα ναυτικού και θα κοπεί το νήμα .
Σε αυτό το σημειο αξίζει τον κόπο να δούμε πως λειτουργούσαν οι παλιοί καταξιωμένοι καραβοκύρηδες και γιατί όχι, να διδαχθούμε.Οι παλιοί καραβοκύρηδες δεν προχωρούσαν στην αγορά και επάνδρωση πλοίου αν δεν είχαν διαθέσιμους δικούς τους έμπειρους και ικανούς ναυτικούς σε θέσεις κλειδιά . Φρόντιζαν προσωπικά οι ίδιοι ποιός και πού θα πάει. Πολύ συχνά επενέβαιναν με χρηματικά φιλοδωρήματα και επαινετικά λόγια (ηθικές αμοιβές). Με αυτές τις ενέργειες, που είχαν καθοριστική πρακτική αξία, κατάφερναν να δέσουν συναισθηματικά τους ναυτικούς τους με το πλοίο και γενικά με την ναυτιλακή εταιρεία και να πετύχουν την μεγαλύτερη δυνατή απόδοση, αλλά και σε πάρα πολλές περιπτώσεις πετύχαιναν πραγματικά θαύματα.Δηλαδή απέναντι στο οικονομικό κεφάλαιο της επένδυσης, αντιστοιχούσαν το κεφάλαιο του κατάλληλου έμψυχου υλικού, (του εργατικού δυναμικού).Μα και σήμερα αν διαβάσουμε τις μοντέρνες υπαρχουσες και εφαρμοζόμενες λογικές περι αμοιβής και απόδοσης του εργατικού δυναμικού θα εντοπίσουμε τα ίδια πράγματα, την ίδια φιλοσοφία.Μαλιστα η «ηθική αμοιβή» θεωρείται το πιο αποτελεσματικό εργαλείο, για την αύξηση της απόδοσης και σπουδαιότερο κίνητρο, από την κανονική (τακτή ) αμοιβή.(Ηθική αμοιβή είναι έκτακτη χρηματική αμοιβη μαζί με έπαινο για την καλή απόδοση)Σήμερα όταν μια εταιρεία θελήσει τα επεκταθεί με την αγορά και άλλων πλοίων σε τι έμψυχο υλικό θα αντιστοιχήσει αυτή την εξέλιξή της;Ποιό είναι το φυτώριο που θα παράγει και θα εξασφαλίζει για το σύγχρονο πλοίο τον καλό παραδοσιακό έλληνα ναυτικό;Είναι πολύ δύσκολη μια ολοκληρωμένη απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Σε αυτό το ερώτημα υπάρχει όμως μια απλή και ειλικρινής απάντηση.Οτι πρέπει όλοι μας να εμπνευστούμε από την επιθυμία να δώσουμε ένα όραμα γεμάτο ελπίδα, στα νέα παιδιά όχι μόνο με ωραία λόγια, αλλά έμπρακτα.Να τους πούμε πως το σκληρό αυτό επάγγελμα μπορεί να να τους χαρίσει την ικανοποίηση της αυτονομίας, της αυτοπεποίθησης, της ξεχωριστής εμπειρίας.Να τους πούμε πως μια πληρέστερη ζωή, θέλει υπομονή επιμονή αλλά κύρια θέλει μεράκι.Ακόμα και το καρεκλοπόδαρο που φτιάχνει ο γύφτος, είναι όμορφο μόνο αν εχει φτιαχτεί με μεράκι.Να τους πούμε για τη σημασία της λέξης ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ πόσο συνθετη είναι και πόσο καθοριστική για την προσωπική τους ευτυχία. Την ίδια στιγμή όμως να σταθούμε κοντά τους με αίσθημα ευθύνης και υποχρέωσης (επαγγελματικής και κοινωνικής).Και ο καθένας απο τον χώρο του να συμβάλει με ειλικρίνεια στην καλύτερη εξέλιξή τους.Αυτό μας συμφέρει όλους αδιακρίτως. Aς μη ξεχνάμε την νεανική ανεργία που πλήττει την χώρα μας Την έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού. Τις πολύ λιγες επιλογές που προσφέρονται για επαγγελματική αποκατάσταση.Και τέλος ας μη ξεχνάμε τον καθοριστικό για την οικονομία μας τεράστιο (παλαιότερα) άδηλο πόρο του ναυτιλιακού συναλλάγματος.Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι τραγική κατάντια να σπουδάζει ο νέος μια τέχνη ή μια επιστήμη για να βρεί δουλειά σε κάτι εντελως άσχετο ή και ασύμβατο με αυτό που σπούδασε η με αυτό που θα του άρεσε να κάνει. Είναι γνωστό οτι την εποχή, που ξεκινούσαμε την καριέρα μας εμείς οι παλαιότεροι, μπορεί να μην είχαμε τις πολλές επιλογές για επαγγελματική αποκατάσταση, είχαμε όμως τον στόχο από την αρχή να γίνουμε αξιωματικοί του Ε.Ν.Και αυτός κατά κάποιο τρόπο ο μονόδρομος, στέριωσε την απόφασή μας να προχωρήσουμε μπροστά αταλάντευτοι και να αγαπήσουμε τη δουλειά μας.Πολλοί από μάς είμαστε εγγονοί ναυτικών. Βιώσαμε όλες τις πίκρες και τις απουσίες κοινωνικές και οικογενειακές των γονιών μας, αλλά και τις δικές μας.Όμως μέσα από αυτό το σκληρό επάγγελμα μεγαλώσαμε, θρέψαμε τα παιδιά μας κτίσαμε τα σπίτια μας και γιατί όχι θεμελιώσαμε αξίες ναυτικές και κοινωνικές, με ένα λόγο καταξιωθήκαμε.Αυτή την καταξίωση την τόσο σημαντική για όλους μας μήπως πρέπει πάσει θυσία να την εξασφαλίσουμε και για τα παιδια μας;