Είναι νωπές ακόμη οι μνήμες από τον εορτασμό του Αγίου Νικολάου προστάτη των ναυτικών και της ναυτοσύνης που με ιδιαίτερη λαμπρότητα τιμήθηκε τόσο στις Οινούσσες όσο και στη Χίο. Δράττοντας της ευκαιρίας αρμόδιοι φορείς ναυτικής εκπαίδευσης προσπάθησαν να αναδείξουν τόσο το έργο τους όσο και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά την εφαρμογή του.
Θέλω να πιστεύω ότι εισακούστηκαν με προσοχή, παρόλο που συνοπτικά τα αιτήματα αλλά και τα προβλήματα που παρουσιάζονται ανακυκλώνονται στην ίδια βάση εδώ και χρόνια.(Κτηριακές υποδομές και έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού κατά κύριο λόγο.) Εσπευσμένες δηλώσεις εκ των υστέρων ότι τα πράγματα είναι υπό έλεγχο και ότι πιθανώς είναι θέμα χρόνου η υλοποίηση ορισμένων ή εν μέρη αιτημάτων δεν έλειψαν από εκπροσώπους των ακαδημιών.
Μήπως όμως όλα αυτά τα χρόνια αιτήματα είναι απλά ετεροχρονισμένα ; Μήπως βλέποντας τις δικιές μας ανάγκες (στην προκειμένη περίπτωση τις ειδικότερες ανάγκες των ακαδημιών) εθελοτυφλούμε σε αυτό το οποίο διαδραματίζεται στην παγκόσμια εμπορική ναυτιλία. Είναι γεγονός ότι στελέχη ναυτιλιακών εταιριών και ναυτιλιακοί κύκλοι κρίνοντας εκ του αποτελέσματος
(τους απόφοιτους των σχολών) θεωρούν ότι η παρεχόμενη εκπαίδευση είναι «μιας άλλης εποχής» όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν σε σχέση πάντοτε με τις υπάρχουσες αλλά και τις αυξανόμενες απαιτήσεις της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Χαρακτηριστική αντίδραση των μεγάλων ναυτιλιακών εταιριών ως προς τις απαιτήσεις της αγοράς είναι η ίδρυση ιδιωτικών κέντρων εκπαίδευσης τα οποία εσωκλείονται σε ιδιόκτητους χώρους.
Το ελληνικό σύστημα ναυτικής εκπαίδευσης εθελοτυφλεί βασισμένο σε ένα σύστημα εκπαίδευσης το οποίο σχεδιάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και εφαρμόστηκε το 1989 για πρώτη φορά με την ευρωπαϊκή ονομασία Davinchi ή Sandwich course όπως είναι ευρύτερα γνωστό. Εκτοτε αρκείται στην επιμέρους αλλαγή διδακτικών κειμένων και αυτό υπό τις απαιτήσεις και τις υποδείξεις των διεθνών ναυτιλιακών προτύπων εκπαίδευσης (STCW’95 & STCW’10). H πολυπόθητη αναβάθμιση για την Ελληνική ναυτική εκπαίδευση επήλθε με τον Ν.3450 του 3/2006 όπου μεταξύ άλλων χαρακτηριστικά αναφέρει : Άρθρο 1 §3 «Το χορηγούμενο από τις Α.Ε.Ν. πτυχίο Πλοιάρχου ή Μηχανικού Γ’ τάξης αντίστοιχα, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών, αποτελεί απαραίτητο τυπικό προσόν εξέλιξης του κατόχου..» .Δυστυχώς ή ευτυχώς η μεγαλύτερη εμπορική ναυτιλία στον κόσμο βασίζεται σε απόφοιτούς που είναι κάτοχοι ενός «τυπικού προσόντος» χωρίς ίχνος αναγνωρισιμότητας και ισοτιμίας. Με αυτά και με άλλα πολλά το εθνικό σύστημα ναυτικής εκπαίδευσης έχει γυρίσει χαρακτηριστικά σε ένα σύστημα εσωστρέφειας και εσωτερικών διαξιφισμών χωρίς διόλου να κοιτά τι συμβαίνει στην διεθνή ναυτιλιακή σκηνή. Αντ’αυτού επιχειρηματικά σκεπτόμενοι οι Έλληνες εφοπλιστές και προκειμένου επάξια να κερδίσουν την αξιοπιστία των διεθνών αγορών έχουν στραφεί στη δομημένη και εξειδικευμένη κατάρτιση των στελεχών τους, την οποία δυστυχώς δεν μπορεί επ’ ουδενί να καλύψει η ελληνική δημόσια ναυτική εκπαίδευση.
Κάθε επονομαζόμενο εκπαιδευτικό ίδρυμα με τον τίτλο «Ακαδημία» αν μη τι άλλο, αυτό το οποίο θα έπρεπε να αναδεικνύει είναι την συνεισφορά του στην ανάπτυξη της γνώσης και της τεχνογνωσίας ως προς το σύνολο του ευρύτερου ναυτιλιακού κόσμου και ειδικότερα ως προς το σύνολο των ναυτιλιακών εταιριών που απλόχερα, πολλά χρόνια τώρα τις στηρίζουν. . Σίγουρα στις παραπάνω γραμμές ο αντίλογος περί μη μόνιμου εκπαιδευτικού προσωπικού είναι προφανής. Γνωρίζουμε όλοι μας όμως ότι η διεθνής πραγματικότητα όπως αυτή σκιαγραφείται στο χώρο της εκπαίδευσης από πανεπιστήμια μέχρι κολέγια καταδεικνύει ότι πλέον το καθεστώς ¨μονιμότητας¨ δεν υφίσταται παρά μόνο με την μορφή ετήσιων ανανεώσιμων συμβάσεων. Η ¨μονιμότητα¨ επέρχεται ως επιβράβευση μέσα από συνεχή προσπάθεια και ανάδειξη του έργου του εκπαιδευτικού προσωπικού. Απεναντίας η καταξίωση ενός Ακαδημαϊκού ιδρύματος επέρχεται με το σύνολο των εφαρμογών, των καινοτομιών αλλά και της προβολής του, τόσο σε Εθνικό όσο και σε Διεθνές επίπεδο.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν μια σύντομη περιγραφή ενός γενικευμένου φαινομένου που εσωκλείεται σε δυο λέξεις «Ναυτική Εκπαίδευση». Κάτι τόσο αυτονόητο αλλά και τόσο παραμελημένο στη χώρα που έτσι απλά κατέχει το 16,3% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου.
Δρ. Βασιλάκης Παναγιώτης
Email : vasilakis_p@yahoo.gr