Χαιρετίζω απεριόριστα τη νέα καινοτόμο πολιτιστική περίοδο του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου με την προκήρυξη του Πανελληνίου Διαγωνισμού "Αδαμάντιος Κοραής - Λογοτεχνία και Πολιτισμός στη Χίο".
Ο Φιλοτεχνικός, το αρχαιότερο Πολιτιστικό Σωματείο μας, παραμένει το γενέθλιο αγκωνάρι, του καλώς ενοούμενου πολιτισμού στη Χίο, σε λαϊκή βάση. Πολιτισμού που πρέπει να απεγκλωβισθεί από τον ύποπτο εναγκαλισμό της οποιασδήποτε κρατικής εξουσίας που βλέπουμε στις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης και να παραμείνει λαϊκή πηγή, όπως είναι, στηριζόμενος στο μορφωτικό επίπεδο κάθε μικρού ή μεγάλου τόπου που πρέπει να βελτιώνεται.
Οι κατεστημένες εξουσίες πρέπει να βρίσκονται πίσω του, σε απόσταση και σεβασμό για να καλύπτουν τις λειτουργικές του οικονομικές, κοινωνικές και άλλες ανάγκες στην προσπάθειά του να ξεπεράσει το παρόν και να εκτιναχθεί στο μέλλον, που μόνο αυτός το επιτυγχνάνει με την βοήθεια του Κράτους.
Χαίρω, επίσης, γιατί ο Διαγωνισμός αυτός βρίσκεται στη γραμμή της καινοτόμου δραστηριότητας της Εταιρείας Ομηρικών Σπουδών όταν υπό την τριακονταετή και πλέον προεδρία μου με την επανίδρυση της από την μεταπολίτευση και εδώ το (1975) μέχρι το 2004, όταν εθελουσίως σταματήσαμε τις δραστηριότητες της για να υπηρετήσουμε την άμυνά μας από τον αντεθνικό, αντιχιακό σημερινό μικροβηματισμό στον Πολιτισμό, που είναι αντίθετος της υπερβατικής πνευματικότητας της Χίου, στην ιστορική της πορεία, που διατήρησε και στις πιο δύσκολες εποχές, κατά την αντίληψη του Αδαμαντίου Κοραή. Θα μπορούσε και σήμερα με τον Όμηρο να ξεπεράσει με την οικουμενική πνευματικότητα της ακόμα και τη σύγχρονη παγκόσμια και ιδιαίτερα ελληνική χρεωκοπία, που άρχισε να απλώνεται και στον τόπο μας μετά το 2004. Ο παρών Διαγωνισμός κινείται στη γραμμή της υπό τον τίτλο "Ημέρα Ομήρου" ετήσιος διαγωνισμός Ομηρικής έκθεσης στην παιδεία με νομοθετικό υποχρεωτικό τρόπο, με χρηματικά και άλλα βραβεία στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Χίου.
Η "Ημέρα Ομήρου" ίσχυσε υποχρεωτικά επί μια 10ετία περίπου στην προσπάθεια του Νησιού να παγιωθεί η Ομηρική συνείδηση για κοινή σκέψη και δράση στην αναπτυξιακή προσπάθεια του Νησιού.
Η ισχύς της απόφασης του Υπουργείου Παιδείας πρέπει να επανέλθει, ως υποχρεωτικός Διαγωνισμός στην εκπαίδευση με προσπάθεια και του Φιλοτεχνικού Ομίλου, βεβαίως για τον Όμηρο και επίσης για τον Κοραή που είναι ο δεύτερος μεγάλος πυλώνας του χιακού πολιτισμού, στηριζομένου στις ομηρικές και κοραϊκές σπουδές.
Στον υποχρεωτικό Ομηρικό Διαγωνισμό ως μαθητής του Γυμνασίου Βροντάδου, έχει βραβευθεί από την Εταιρεία Ομηρικών Σπουδών, νομίζω δια χειρός υπουργού Στέλιου Παπαθεμελή και ο Σεβαστός μας ποιμενάρχης Χίου Μητροπολίτης κ. Μάρκος, για μια άριστη ομηρική έκθεσή του στο Γυμνάσιο και την αγάπη του για τον Όμηρο, που τιμά ως φιλόλογος και σήμερα περιμένουμε την συμβολή του, για την επανεκκίνηση της διεθνούς Ομηρικής Κίνησης στη Δασκαλόπετρα, χωρίς τις αμαρτίες του παρελθόντος που προκάλεσε η απαλλοτρίωση της περιοχής για την "στέγαση του Ομήρου" και την ανάπτυξη της Χίου, με συμμετοχή του γραφείου Πικιώνη και της αρχιτέκτονος κόρης, του σπουδαίου αυτού Χιώτη κ. Αγνής Πικιώνη. Η απαλλοτρίωση ολοκληρώθηκε εν μέρει, με την καταβολή της αποζημιώσεως στο μεγαλύτερο μέρος από τον αείμνηστο Υπουργό Πολιτισμού της Μεταπολίτευσης Κωνσταντίνο Τρυπάνη, αρωγό της Ομηρικής Ιδέας και εξέχοντα Ομηριστή, που δέχθηκε τις υποσχέσεις, ότι στο μέλλον και το υπόλοιπο απαλλοτριωθέν τμήμα θα ενταχθεί στο σύνολο αρχαιολογικό χώρο της Δασκαλόπετρας για τις ανάγκες της ίδρυσης του Ομηρικού Κέντρου, που δικαστικά κρίθηκαν οριστικά και τελεσίδικα και στον τρίτο βαθμό της Δικαιοσύνης, ο μέγιστος αυτός ιερός σκοπός της απαλλοτρίωσης στο μοναδικό Ομηρικό τόπο του πλανήτη, κατά την έκφραση του κορυφαίου Ελληνιστή στο Καίμπριτς αειμνήστου HUGH LLOYD TJONES Ομηριστή και προέδρου της Χιακής Διεθνούς Εταιρείας Ομηρικών Σπουδών (Hugh Lloyd Jones London Review 19/8/1993, Facine Both Wans και Guardian 9/12/2009, The Telegraph 5/10/2009)
Ας μην ξεχνάμε επίσης τον υπερβατικό λόγο του αειμνήστου αρχιεπισκόπου Αμερικής Κυρού Ιακώβου, αποτυπωμένου στη μεταξύ μας υπάρχουσα αλληλογραφία, ότι "τα ομηρικά έπη είναι η παλαιά διαθήκη του Ελληνισμού".
Η αξιοποίηση της Δασκαλόπετρας που στοχεύεται στο καταστατικό της Εταιρείας Ομηρικών Σπουδών έχει ποικίλες αναπτυξιακές κατευθύνσεις για τη Χίο με την Ίδρυση του μοναδικού Χιακού Διεθνούς Ομηρικού Κέντρου με τις προβλεπόμενες δράσεις και την προβολή των "Ομηρείων" που είναι όρος πρωτογενής στο Καταστατικό της ΕΟΣ που τονίζει την χιακή αυτή διεθνή προσπάθεια που ξεκίνησε το 1965 με μια αναπάντεχη ενότητα όλων των πολιτιστικών και λοιπών δυνάμεων του Νησιού. Συμμετείχε το Κράτος με τον συντονισμό του τελευταίου Νομάρχη της Δημοκρατίας, πριν την Δικτατορία, όλα τα τότε λειτουργούντα πολιτιστικά Σωματεία με κεντρικό πυρήνα τον Φιλοτεχνικό Όμιλο και τον αείμνηστο προεδρο κ. Στέφανο Καββάδα. Αλλά, η διεθνής εκτόξευση των "Ομηρείων" οφείλεται στον χαρισματικό, πολύγλωσσο Αλεξανδρικό, κοσμοπολίτη, αείμνηστο Ελευθέριο Μαμούνα του οποίου η αγάπη για την πατρίδα του Χίο, εκδηλώθηκε με μια πρωτοφανή και διευρυμένη έκφραση, "να στεγάσουμε τον Όμηρο".
Είχα την τύχη να τον γνωρίσω νωρίς, γιατί κάθε καλοκαίρι έμενε στο σπίτι του απέναντι στον Άγιο Γεώργιο Σεκιάρη που ήταν το κελί του ιερέα πατέρα μου στην είσοδο για το Βασιλειώνικο, απ' όπου καταγόταν και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας του οποίο ο αείμνηστος Μαμούνας υπήρξε στενός συνεργάτης και στηλοβάτης στις δύσκολες εποχές που περνούσε ο ελληνισμός στην Αίγυπτο. Έναν τέτοιο Χιώτη χαρισματικό που άστραψε στη Χίο με την πνευματικότητά του, αν δεν τον είχαμε, έπρεπε να τον ανακαλύψουμε. Στις επαφές του στο Λονδίνο με τον Πρόεδρο της Λονδινείου Επιτροπής αείμνηστο Μιχαήλ Ξυλά οφείλεται η ίδρυση και δωρεά του "Ομηρείου" που κοσμεί σήμερα την πόλη μας και αποφασίσθηκε αρχικά για τις ανάγκες του Ομηρικού Κέντρου.
Τα "Ομήρεια" με την ίδρυση της εταιρείας Ομηρικών Σπουδών με πρώτο πρόεδρο τον αείμνηστο Στέφανο Καββάδα και ειδικό γραμματέα την ταπεινότητά μου και πολλούς άλλους θιασώτες της Ιδέας που αναλάβαμε την "λάντζα" της υψίστης αυτής διεθνούς εκτόξευσης με την συμβολή της Ελευθερίας Μαμούνα και σύμπαντος του χιακού λαού, επί σειρά ετών, φάνηκε να επιτυγχάνεται και να παγιώνεται η ιδέα μέχρι να πολεμηθεί αθλίως από τα μικρά και ανυπόληπτα μικροσυμφέροντα και τα γνωστά ελαττώματα μας που κατατρώγουν τον τόπο.
Η Ομηρική προσπάθεια των "Ομηρείων" παραμένει τραυματισμένη από τις επικαλύψεις αγνώστου αριθμού αποτυχημένων καπελωμάτων που επιβεβαιώνουν βέβ αια την σπουδαιότητα της αλλά διασπούν την ενότητα σκέψεως και δράσεως που είναι απαραίτητη για την πολιτιστική και λοιπή ανάπτυξη της Χίου.
Με την θεόσταλτη διοικητική μεταρρύθμιση του ενιαίου Δήμου σ' ολόκληρη τη Χίο, δόθηκε η ευκαιρία να υλοποιηθεί με ολοκληρωμένο τρόπο, η αναγκαιότητα της υπάρξεως του Διεθνούς Ομηρικού Κέντρου όπως το ονειρεύτηκε η Χίος στην Πολιτιστικά μοναδική αυτή στιγμή της 10ετίας του 1960 με τα "Ομήρεια", τα οποία δούλεψαν με επίπονη προσπάθεια στα 60 συνεχή χρόνια, από το 1965 εξαιτίας της ποικιλώνυμης αντίδρασης.
Αυτό το Ομηρικό Κέντρο που μπορεί να "στεγάσει τον Όμηρο" και να υπηρετήσει μια διεθνή εκτόξευση της Χίου μπορεί να συμπεριλάβει σήμερα με κοινή δράση και σκέψη, συνεργαζόμενα στον κοινό σκοπό:
1) Το ιδρυθέν μέσα από την Ομηρική κίνηση εξαιρετικό κεντρικό κτίσμα της δωρεάς του ζεύγους Ξυλά του "Ομηρείου" που αργοπεθαίνει κάτω από την μη πολιτιστική θεσμική, δημοτική εξουσία σαν Δημοτικό παραπαίδι, με όλα τα παραπολιτικά εννοούμενα με ημιτελή αυτοδυναμία, χωρίς ανεξαρτησία και πολιτιστική αυτονόμηση, που είναι μονόδρομος για κάθε πολιτιστική ανάπτυξη.
2) Την υπολειτουργούσα από την ηλεκτρονική καταιγίδα σαν δημόσια υπηρεσία, Βιβλιοθήκη Κοραή το καύχημα της Χιακής πολιτιστικής ιδιαιτερότητας, που προέρχεται από την παραδοσιακή χιακή πνευματικότητα και καθοδήγηση του ίδιου του Αδαμάντιου Κοραή μέσα από την διαχείριση της λαϊκής Δημογεροντίας και στεγάζει μεγάλο πλούτο της Ομηρικής Βιβλιογραφίας και Παράδοσης.
3) Το ατυχές αρχαιολογικό Μουσείο που αδικήθηκε από την γέννηση και την κατασκευή του σαν αρχιτεκτονικός υπηρέτης των γύρω πολυκατοικιών και πρέπει τώρα που συζητείται η ανανένωσή του να διεκδικήσει την αρμόζουσα αρχιτεκτονική μεγαλωσύνη ενός τέτοιου κομβικού ιδρύματος που θα δεσπόσει της περιοχής και θα εξειδικευθεί στην Ομηρική Χιακή Κληρονομιά με κορυφαία την επιβεβαιωμένη κεφαλή Ομήρου ανήκουσα στον 4ο τύπο των Ομηρικών κεφαλών. Να στεγάσει επίσης και την αναπάντεχη Μυκηναϊκή αρχαιολογική κληρονομιά της ημιτελούς ακόμη αρχαιολογικής ανασκαφής στο Αρχοντίκι των Ψαρών που ανήκει πολιτιστικά και διοικητικά στη Χίο για την οποία ακόμη και αυτός ο ίδιος ο Δήμαρχος Ψαρών σιωπά, που απεκάλυψα πριν από πολλά χρόνια (ιδε αναδημοσιευόμενο άρθρο μου στο υπέροχο βιβλίο της αείμνηστης Ειρήνης Τσάκου - Σαρόγλου). Αγνοείται η τύχη της μεγάλης αυτής χιακής κληρονομιάς, διεκδικούμενης και από την Μυτιλήνη που ως γνωστόν διαφοροποιείται από την Χιακή Μυκηναϊκή και Ιωνική Κληρονομιά. Με αυτή την Μυκηναϊκή και Ομηρική αναβάθμιση, το Μουσείο μπορεί να πάρει την αναμενόμενη ανάπτυξη διεθνώς που στερήθηκε από την προβληματική κατασκευή του και σύρεται στη νεωτερική χιακή υπολειτουργικότητα του προορισμού του.
4) Τέλος υπάρχει ανέπαφη και έτοιμη η Ομηρική Δασκαλόπετρα ως παράδοση χωρίς τα παραπλανητικά, δήθεν επιστημονικά παρατράγουδά της, για ιερά, τα οποία δεν είναι δυνατόν να γίνουν δεκτά, χωρίς προηγούμενη ανασκαφή που έχουμε ζητήσει επανειλημένα, αφού όλα τα αρχαίοι τόποι (Δελφοί, Μυκήνες, Διδύμες στη Μίλητο κ.λ.π.) είναι απλωμένα στο χώρο από την φύση τους, σαν τόποι λατρείας, που δεν αποδεικνύεται για τη Χίο. Ενώ τίποτα από αυτά δεν έχει ανακαλυφθεί, παρά μόνο μια αντιπαλότητα με το υπέροχο ομηρικό πνεύμα, το οποίο αγνοεί την Κυβέλη. Ασιατική θεά που ήλθε στην Ελλάδα τον 6ο αιώνα π.χ.
(ιδε ειδικότερα Άρθρα μου λεπτομερέστερα στον Πολίτη 12 και 19/4/2019 με τον τίτλο "Ομηριάδα" και "Ομήρου Κυβελιάδα" που αναφέρονται στην οικοδομημένη από τους ειδικούς Ομηρική Παράδοση της Χίου, στην οποία θα αναφερθούμε και σήμερα στην προσπάθειά μας να στηρίξουμε τη Μεγάλη Ομηρική Κληρονομιά της Παράδοσης που είναι η Βασίλισσα των αποδείξεων κάθε πολιτιστικής αξίας αλλά και πρόδρομος της αληθούς επιστήμης).
Η Ομηρική Δασκαλόπετρα περιμένει πανέτοιμη την Ομηρική ανάπτυξη της με πρώτιστο έργο την κατασκευή του αρχαιοπρεπούς Ομηρικού ανοικτού θεάτρου που θα καλύψει και τις σύγχρονες πολυπληθείς θεατρικές ανάγκες, σε μια ποιοτική συνοχή και έχει δρομολογηθεί δύο φορές να χρηματοδοτηθεί από το Κράτος επί υπουργών πολιτισμού Πλυτά και Τζανή Τσανετάκη και παρά ταύτα, η πίστωση μετακινήθηκε ως μη ωφελές στα Ομηρικά Έργα της (όπου με συναίνεση και χιακών παραγόντων, δυστυχώς.
Η απαλλοτριωθείσα περιοχή, συνολικής εκτάσεως 28.612,23 τ.μ. η οποία οριστικοποιήθηκε με την καταβολή της αποζημίωσης στο μεγαλύτερο μέρος της προσαυξημένη με την υπάρχουσα ιδιοκτησία του Δήμου με άλλα 1.376,76 τ.μ. πέριξ του Μνημείου της Πέτρας με ακτίνα 150μ. που αρχαιολογικά επεξετάθηκε αρχαιολογικά η δέσμευση με νεώτερη απόφαση της αρχαιολογικής υπηρεσίας που εξασφάλισε από την ανοικοδόμηση, την πανέμορφη αυτή ιστορική περιοχή. Η απαλλοτρίωση που με δική μου πρωτοβουλία και την ηθική και θεσμική κάλυψη του τότε Δημάρχου Βροντάδου αειμνήστου καθηγητή μου, Γεωργίου Πιτταούλη έγινε στο όνομα του Δήμου Βροντάδου για να αποφευχθεί η μετάβαση της ιδιοκτησίας στην κεντρική εξουσία του Υπουργείου Πολιτισμού.
Υπηρετήθηκε προσωπικά, δικαστικά και πρακτικά μέχρι την οριστικοποίησή της με την καταβολή της αποζημίωσης από τον χιώτη Υπουργό Κωνσταντίνο Τρυπάνη.
Η αξιοποίηση της Δασκαλόπετρας έχει όπως λέχθηκε ποικίλες αναπτυξιακές κατευθύνσεις σε όλο το φάσμα της χιακής ανάπτυξης και ιδιαίτερα του υψηλού αποδεκτού τουρισμού
Η Δασκαλόπετρα είναι αποκλειστικά Ομηρικός τόπος, δημιούργημα της μεγάλης Παράδοσης της Χίου.
Η σκοπούμενη Παγκόσμια Ομηρική κίνηση μέσω του Οικουμενικού Ομήρου στηρίζεται στην επί αιώνες αναστροφή της Χίου με τον Όμηρο και τα αθάνατα Ομηρικά έπη.
Μπορούμε να ισχυρισθούμε με επιστημονική βεβαιότητα για να αιτιολογήσουμε σήμερα ότι τα "Ομήρεια" σηματοδοτούν την Ομηρική Παράδοση από την αρχαιότητα όπως ο όρος σηματοδοτήθηκε πρωτογενώς στο καταστατικό της Εταιρείας Ομηρικών Σπουδών . Μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι η Ομηρική αποδεδειγμένη πραγματικότητα του γένους των Ομηρίδων στη Χίο (τραγωδών, αοιδών κ.λ.π) που επί αιώνες ανέδειξαν την πιο μεγάλη Ομηρική έξαρση της αρχαιότητας και την εντεύθεν προερχόμενη μέχρι σήμερα χιακή Παράδοση, αποτελούν τα πρώτα "Ομήρεια" της πνευματικής Χίου.
Τα "δεύτερα Ομήρεια" με ανάλογη Ομηρική έξαρση μπορεί να τα τοποθετήσουμε στην ελληνιστική εποχή όταν εκδόθηκε από τον φερόμενο ως ψευδοηρόδοτο το "περί Ομήρου Βοιώτης" βιογραφικό και περιγραφικό σύγγραμμα, που έμμεσα αναφέρεται σε μια ζώσα Ομηρική πραγματικότητα και πνευματική λειτουργία από την οποία αντλεί στη νεώτερη εποχή ο Κοραής την εισήγηση του για μια σύγχρονη εκτίναξη της Ομηρικής Παράδοσης με το υπέροχο λαϊκό "Ομηριστή" "Παπατρέχα" και την "Βολισσίαν" έκδοση της, χαρακτηριστικής χιακής τοποθετήσεως στη σύγχρονη του Χίο και την σύνδεσή της μέσα από την Ομηρική Παράδοση που μας παραδίδει ο Ηρόδοτος.
Η σύλληψη του Κοραή να δέσει το χθες με το σήμερα με τον Όμηρο στη Χίο που απασχόλησε την ταπεινότητά μου στις αποφοιτήτριες εργασίες μου, τόσο στην Πάντειο όσο και στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με παρακολούθηση του αειμνήστου καθηγητή του Ρωμαϊκού Δικαίου Νικολάου Πανταζόπουλου και προηγουμένως του αρμοδιότερου Έλληνα για τις κοραϊκές σπουδές αειμνήστου κ. Θ. Δημαρά που είχα την τύχη να γνωρίσω, περιέχονται αναλυτικότερα στα πρακτικά του Δ' Συνεδρίου στα πλαίσια του προγράμματος Columbus 92 με τίτλο "Αιγαίο ο χώρος πολιτισμού από τον Όμηρο στον Κολόμβο στη σελ. 137 των πρακτικών στην εργασία μου.
(Η συμβολή του Κοραή στο Δίκαιο της "Αναγεννώμενης Ελλάδας" όπου αναπτύσσονται όλες οι ιδέες του Κοραή για την αναγέννηση του Έθνους και ρίπτει τα πρώτα σπέρματα της ιδέας για την ανάπτυξη μιας σύγχρονης διεθνούς Ομηρικής κίνησης στη Χίο που είχε σαν αποτέλεσμα για τρίτη φορά με τα "τρίτα Ομήρεια" να εκτιναχθεί η Ομηρική παράδοση στις μέρες μας από το 1965 και επί 60 συνεχή χρόνια περιμένοντας την μελλοντική ολοκλήρωσή της. Είναι επιστημονικά παραδεκτό ότι ο Κοραής που τιμούμε σήμερα βρίσκεται στο ξεκίνημα της σύγχρονης Ομηρικής Κίνησης.
Τελειώνοντας, συγχαίρω τους βραβευθέντες νέους και τους εύχομαι κάθε πνευματική επιτυχία καθώς και σε όλους που έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό.
Ευχαριστώ επίσης όλους σας για την ανοχή και τον χρόνο σας.
* Πάνος Πιτσάκης
Πρώην Πρόεδρος της Εταιρείας Ομηρικών Σπουδών,
Συντ/χος Δικηγόρος και Πολιτικός Επιστήμων.
Από το χαιρετισμό του στο διαγωνισμό του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου