Δεύτερο μέρος αποσπασμάτων από την εισήγηση του πανεπιστημιακού - ιστορικού Ευγένιου Μιχαήλ, για το βιβλίο «Χίος οι πρόσφυγες της Κατοχής»:
«Σε ένα επίπεδο η ιστορία είναι γνωστή: πόλεμος, πείνα, προσφυγιά, εμφύλιος. Ιδιαίτερα ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, που είναι το πλαίσιο που καθορίζει τις κινήσεις όλων των πρωταγωνιστών του βιβλίου, είναι η πλέον γνωστή ιστορία του 20ού αιώνα. Και η κοινή συλλογική μνήμη του Β’ ΠΠ είναι γεμάτη μύθους και λεζάντες.
Δεν ξέρω αν στόχος του ήταν να σπάσει ή τουλάχιστον να περιπλέξει αυτούς τους μύθους. Η αγάπη του Φρεζούλη για τις μικρές λεπτομέρειες των ανθρώπινων διαδρομών είναι αυτό ακριβώς που μας δίνει: μια ιστορία που νομίζαμε ότι ξέρουμε αλλά τελικά ανακαλύπτουμε πόσα λίγα ξέραμε γι' αυτή.
Σας προσκαλώ να διαβάσετε το βιβλίο, έτοιμοι να χαθείτε στις περιπέτειές του, αλλά και έτοιμοι να δείτε τις αφηγήσεις με μια δεύτερη, κριτική ματιά, που θα σας φέρει μπροστά σε πολλές εκπλήξεις.
Το βιβλίο δεν είναι η ιστορία όλης της κατοχικής Χίου. Είναι ένα κομμάτι της. Είναι η ιστορία αυτών που το έσκασαν και που επέζησαν στο ταξίδι. Δεν σηκώνεσαι να φύγεις από το σπίτι σου εύκολα. Και δεν επιβιώνεις σε τέτοιο ταξίδι εύκολα, ιδιαίτερα σε συνθήκες πολέμου. Πολλοί έφυγαν από τη Χίο. Αλλά περισσότεροι έμειναν.
Το βιβλίο έχει πολλές ιστορίες αγάπης, συντροφικότητας και απόλυτης πίστης. Στο υπόβαθρό του όμως υπάρχει μια μακρά σκιά από προδοσίες στη Χίο και από εγκαταλείψεις κατά τη διαδρομή προς τις απέναντι ακτές. Είναι πολύ ενδιαφέρον πώς οι αφηγητές διαχειρίζονται αυτές τις άβολες αλλά κομβικές στιγμές της ιστορίας τους. Ή, δείτε πώς διαχειρίζονται οι αφηγητές το μεγαλύτερο αναποδογύρισμα, το θάνατο των αγαπημένων τους στη προσφυγική τους διαδρομή. Τραγικές φιγούρες που βλέπουν φίλους και παιδιά να χάνονται, και είτε κυκλώνονται από τύψεις και αμφιβολίες για τη σοφία των επιλογών τους, είτε μαζεύουν όλη αυτή την τραγωδία σε δύο κουβέντες, ορμώμενοι από την ανάγκη της δικής τους επιβίωσης.
Διαβάστε τις αφηγήσεις τους και προσπαθήστε να μαζέψετε τα στοιχεία που σας δίνουν οι ίδιοι οι αφηγητές για το τι τους έκανε τόσο ξεχωριστούς.
Θα μπορούσα να πω πολλά άλλα για αυτές τις δραματικές ανατροπές, και πώς τις διαχειρίζονται οι αφηγητές.
Θα σωπάσω όμως, και απλά θα σας καλέσω να πάρετε το νἐο βιβλίο του Δημήτρη Φρεζούλη και να το διαβάστε μια και δυο φορές. Θα μάθετε πολλά για το παρελθόν του τόπου, αλλά και θα σας κάνει να σκεφτείτε πολλά για την ανθρώπινη φύση. Αυτό για μένα είναι μια καλή ιστορία, και όχι οι μύθοι και οι λεζάντες.
Του Δημήτρη Φρεζούλη
Υ.Γ.: Θα απουσιάσω για λίγες μέρες.
