Με ιδιαίτερη χαρά και προθυμία αποδεχτήκαμε ως Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου την πρόταση των Γενικών Αρχείων του Κράτους για τη συνδιοργάνωση της αποψινής Ημερίδας, με τη συμμετοχή του Μορφωτικού Συνδέσμου «Ο ΦΑΡΟΣ». Το θεωρήσαμε Χρέος Τιμής προς τους συμπολίτες μας που ήρθαν πρόσφυγες στο νησί μας από τη Γη της Ιωνίας. Θεωρήσαμε ακόμα ότι ανάλογες εκδηλώσεις συμβάλουν τα μέγιστα στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, στην προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων με τρόπο νηφάλιο, αντικειμενικό και επιστημονικά ορθό.
Το προσφυγικό ζήτημα, από τον πρώτο διωγμό του 1914, που είναι και το θέμα της αποψινής Ημερίδας, μέχρι και την κορύφωση της Μικρασιατικής Τραγωδίας το 1922, αποτέλεσε μια κοσμογονική δοκιμασία για το νεοσύστατο, τότε, Ελληνικό Κράτος. Η υποδοχή, η περίθαλψη, και τελικά η ενσωμάτωση χιλιάδων προσφύγων απαιτούσε μια τιτάνια προσπάθεια τόσο από την πολιτεία όσο και από τις τοπικές κοινωνίες. Χρειάστηκε να υπερνικηθούν εμπόδια και αναρίθμητες δυσκολίες. Χρειάστηκε ακόμα να ξεπεραστούν στερεότυπα, προκαταλήψεις, ανταγωνισμοί και μικροψυχίες. Το χρονικό αυτής της τιτάνιας προσπάθειας θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε απόψε μέσα από τις εμπεριστατωμένες εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν.
Το προσφυγικό στοιχείο, οι συμπολίτες μας που προέρχονται από τη Μικρά Ασία, με κόπο και αγώνα κατόρθωσαν να ενσωματωθούν, να γίνουν οργανικό τμήμα της τοπικής κοινωνίας. Αλλά πέτυχαν και κάτι παραπάνω. Ενώ δεν λησμόνησαν ποτέ τις Πατρογονικές Εστίες, όσο κι αν ξεθώριασε με τα χρόνια το όνειρο της επιστροφής, έγιναν τμήμα δυναμικό και πρωτοπόρο των κοινωνιών που τους υποδέχτηκαν. Μπόλιασαν τις κοινωνίες υποδοχής με δυναμισμό, πολιτισμό, επιχειρηματικότητα. Προχώρησαν και διακρίθηκαν στον επαγγελματικό, επιστημονικό, πνευματικό στίβο. Είναι δεκάδες τα παραδείγματα που έρχονται στη μνήμη όλων μας. Κι ένας αδιάψευστος μάρτυρας είναι η δράση προσφυγικών σωματείων όπως είναι ο «ΦΑΡΟΣ ΒΑΡΒΑΣΙΟΥ».
Φίλες και φίλοι ,
Θα ήταν, από πλευράς μου, ασυγχώρητη παράλειψη να μην εξάρω από αυτό το βήμα την επίπονη και αξιόλογη εργασία που πραγματοποιείται από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και στη Χίο. Με τρόπο συστηματικό, μεθοδικό και επιστημονικά έγκυρο αξιοποιούν τα διάσπαρτα, ίσως και υποτιμημένα, στοιχεία και συνθέτουν την πολύτιμη εικόνα του παρελθόντος. Αποτελούν, δίχως υπερβολή, μια Κιβωτό της Μνήμης που έχει ουσιαστική συμβολή στην προσέγγισή μας στην ιστορία μας.
Δεν θέλω να σας κουράσω άλλο με αυτό το σύντομο χαιρετισμό. Είμαι βέβαιος ότι οι επιστημονικές εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν θα αιχμαλωτίσουν το ενδιαφέρον όλων μας. Θα περιγράψουν με τρόπο αναλυτικό το δράμα της προσφυγιάς και τον αγώνα της ενσωμάτωσης. Διαβεβαιώνω μονάχα, κλείνοντας, ότι σε ανάλογες πρωτοβουλίες στο μέλλον, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου στο μέτρο των δυνάμεων της, θα είναι αρωγός και συμπαραστάτης.