“Μην τους φοβάσαι, στον φόβο σου ποντάρουν".

Γ. Ρίτσος

Αγέννητη το 1960, τότε που δολοφονήθηκαν 3 πρωτοπόρες αδελφές στη Δομικανική Δημοκρατία, τρεις γυναίκες κόντρα στο πολιτικό κατεστημένο, τις αντιλήψεις της εποχής, μορφώθηκαν, εναντιώθηκαν σε αυτό και το πλήρωσαν με τη ζωή τους.

Οι τρεις “πεταλούδες” πέταξαν στον ουρανό, αλλά μας άφησαν πίσω μια κληρονομιά. Το 1999, οπότε και αυτή η ημέρα καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ, ως “Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στη Βία κατά των Γυναικών”, είχαμε έναν πόλεμο στη γειτονιά μας, στην πρώην Γιουγκοσλαβία, παλεύαμε για την Ειρήνη, για εργασιακά, συνδικαλιστικά, ασφαλιστικά δικαιώματα, την Υγεία, την Παιδεία, την Πρόνοια, παιδικούς σταθμούς...

Ούτε καν την γνωρίζαμε την ύπαρξή της, ούτε μπορούσαμε να διανοηθούμε, οι περισσότερες από μας, ότι θα ζούσαμε, δεκαετίες μετά, την εποχή της ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΑΣ, ή την έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας, με θύματα γυναίκες... Πολλές από μας. Γυναικών της διπλανής πόρτας. Απλά, νομίζαμε ότι δεν μας αφορούσε...

Μια εξομολόγηση - γροθιά στο στομάχι

Το ραντεβού μας κλείστηκε μέσω μιας κοινής γνωστής, με άκρα μυστικότητα, με δέσμευση ότι τα στοιχεία της θα παραμείνουν άγνωστα στο κοινό, αλλά στη διάθεση της ΑΛΗΘΕΙΑΣ. Μία νέα Χιώτισσα, θύμα κακοποίησης, ένα μόνο από τα 800, επισήμως καταγεγραμμένα στο Κέντρο που συμβουλεύει, αγκαλιάζει τις κακοποιημένες γυναίκες, από το Δήμο Χίου. “800; Τόσες πολλές;”, σκέφτεται κανείς ακούγοντας το σοκαριστικό νούμερο που ανακοινώθηκε σε σχετική εκδήλωση του Γραφείου Στήριξης. “Τόσες λίγες;“ Αναρωτιέται, καθώς κάθε γυναίκα έχει ακούσει αρκετές προσωπικές ιστορίες, καλά κρυμμένες πίσω από μια ατσαλάκωτη εικονα των αναρτήσεως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης...

Δύο Γυναίκες, δύο γενιές, δύο κούπες καφέ, χωρίς κάμερα... Σε ένα φιλόξενο χώρο, το νέο της σπίτι. Με περίμενε... Με χαμόγελο. Δεν είχαμε συναντηθεί ποτέ άλλοτε. Μια φορά στο τηλέφωνο, ξεκλείδωσε μνήμες που πονούν...

Καθίσαμε στον καναπέ. Δεν θυμάμαι ποια άρχισε να εξομολογείται πρώτη...

Σαν “έτοιμες από καιρό, σαν θαρραλέες”.

Χαλαρωτική μουσική ακουγόταν από την τηλεόραση. Ίσως το χρειαζόμασταν γιατί  τίποτα από όσα μοιραστήκαμε δεν ήταν χαλαρωτικό...

Λεκτική βία δια ασήμαντον αφορμή

Ήταν μόλις 20 χρονών όταν γνωρίστηκε μαζί του. Καμία πρωτοτυπία. Στην αρχή ήταν ευχάριστος στη σχέση, στην παρέα, συζητούσαν. Έμοιαζε μια σχέση με καλές προοπτικές. Έμοιαζε... Ενάμιση χρόνο συγκατοίκησης και ύστερα ένας γάμος, για λόγους τυπικούς, πρακτικούς...

Σύντομα το προσωπείο του, έσπασε... “Η βία άρχισε στον πρώτο, δεύτερο χρόνο που ήμασταν μαζί, άρχισε να παραβιάζει τα όρια που του έβαζα. Ενώ αρχικά ήταν πολύ βολικός, μετά με έβριζε με βρισιές που ντρέπομαι να επαναλάβω... Οι αφορμές; Κάποιος άγνωστός του που μπορούσε να μου μιλήσει στο δρόμο, μέχρι γιατί έβαλα πλυντήριο σε μέρα που έβρεχε και δεν πρόλαβε να στεγνώσει η  μπλούζα του, γιατί δεν του άρεσε το φαγητό...” Δεν την διακόπτω, και η λάβα που έκρυβε μέσα της ξεχύνεται. Καίει και μένα... “Με έκανε να νιώθω σκουπίδι, δεν είχα συνηθίσει να μου μιλάνε έτσι στην πατρική μου οικογένεια”, συμπληρώνει.

Από τα λόγια-χαστούκια στη σωματική βία...

Για τους ειδικούς μπορεί η μετάβαση από τη λεκτική στη σωματική βία να είναι προδιαγεγραμμένη, αναμενόμενη, αλλά όταν δίπλα σου μια νέα γυναίκα σου ανοίγει τα φυλλοκάρδια της, γίνεται ένας “σεισμός”... “Νόμιζα ότι ήταν φυσικό να μου φέρεται έτσι, πάνω στα νεύρα του”, λέει, σαν να έχουμε οι περισσότερες αποδεχθεί ότι είναι φυσιολογικό να “έχουν νεύρα ή άγχος” μόνο οι άντρες...

“Θεωρούσα ότι έφταιγα”, λέει πολύ απλά... Ήρεμη αφήγηση με μια εσωτερική ένταση που δεν μπορεί παρά να σε συμπαρασύρει... “Φοβήθηκες ποτέ για τη ζωή σου, ότι κινδύνευες;”, την ρώτησα. Η απάντησή της σαν σκηνικό από ταινία, με έκανε να ανατριχιάσω: “Ναι, μια φορά που ενώ με έβριζε, ήταν εκτός εαυτού, ηρεμεί το πρόσωπό του και έρχεται από πάνω μου, μου λέει, εσύ είσαι καλό κορίτσι, και μου χαϊδεύει το κεφάλι, τα μαλλιά... Άλλη μια φορά ενώ ήδη με είχε χτυπήσει, μου είπε, σαν να ήταν κάποιος άλλος που άσκησε βία πάνω μου, εγώ σε χτύπησα;”

“Φοβόμουν ότι θα με κυνηγήσει...”

Τώρα που άρχισε να ανοίγει κλειστά ντουλάπια της ψυχής της, που ένιωσε άνετα, ο μονόλογος έγινε διάλογος... “ΓΙΑΤΙ ΕΜΕΙΝΕΣ;”. Το πιο χιλιοειπωμένο ερώτημα σε όποιον δεν έχει βρεθεί στον κύκλο της βίας... Σαν να μην μπορούμε να φανταστούμε την απάντηση... “Ο λόγος ήταν ο ΦΟΒΟΣ. Φοβόμουν ότι θα με κυνηγήσει. Μου είχε καλλιεργήσει τόσο πολύ το φόβο μέσα μου, ενώ ήξερα ότι ήταν θρασύδειλος...” Τελικά φαίνεται ότι ήταν και πολύ προσεκτικός. Την χτυπούσε, την έσφιγγε καθώς το επέτρεπε και ο σωματότυπος του, σε σημεία που οι μελανίες δεν φαίνονταν, ειδικά το χειμώνα... Ερώτηση- απάντηση, σκάβουμε σε εμπειρίες, βιώματα που θα έχουν ζήσει χιλιάδες γυναίκες και δυστυχώς, μερικες από αυτές, δεν κατάφεραν να σπάσουν τα “αόρατα δεσμά” τους.

“Ήμουν για εκείνον ο σάκκος του μπόξ, μπουνιές, σφαλιάρες, σφιξίματα, σπρωξίματα, βρισιές. Όταν είχε κάποιο πρόβλημα στη δουλειά του, ξεσπούσε σε μένα. Στην αρχή, δεν ήταν τόσο έντονο, όταν συζούσαμε, πριν παντρετούμε, έγινε πιό έντονο”.

 Σαν να ήταν κόρη μου, σαν να ήταν δίπλα μου, όλες οι Γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, την ρώτησα, μάλλον ...αφελώς “ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΠΕΤΡΕΠΕΣ;”   Οποιαδήποτε άλλη γυναίκα ίσως κόμπιαζε, αλλά εκείνη είχε δουλέψει αρκετά με τον εαυτό της, με την συνδρομή ειδικών , οποτε απαντά αμέσως, έχοντας μέσα της ζυγιάσει τα γεγονότα“ Από την αρχή της σχέσης έβλεπα τα στραβά, έβλεπα ότι δεν ταιριάζαμε, αλλά είμαι άνθρωπος που αγαπώ  βαθιά, είμαι υπέρ των μακροχρόνιων σχεσεων, της συντροφικότητας, δεν μου αρέσουν οι αλλαγές. Εκτός του ότι είχε κυριαρχήσει ο φόβος, η βία απέναντι μου έγινε συνήθεια. Ναί πατούσε πάνω στο φόβο που εκείνος μου είχε καλλιεργήσει και εγώ τον είχα διογκώσει...”

Ποιοι... ήξεραν;

Το κομβικό ερώτημα που συνοδεύει κάθε Γυναικοκτονία, κάθε περίπτωση κακοποίησης γυναικών ή παιδιών! “Και αφού ήξεραν  την βία που δέχονταν η Γυναίκα, γιατί δεν μίλησαν εγκαίρως;” Ακόμη πιο πέρα, γιατί δεν την πίστεψαν όταν τους άνοιξε την κ αρδιά τους, εκλιπαρούσε για βοήθεια; Βασανιστικά ερωτήματα όπου η σιωπή, δεν είναι ...χρυσός, ενίοτε μπορεί να θεωρηθεί ανοχή ή και συνενοχή...

Στα δικά της “μαύρα χρόνια” η οικογένειά του, ήξερε!Αλλά... “ Γιατί δεν μίλησες στην δική σου οικογένεια;” την ρώτησα, ελπίζοντας ότι δεν την πίεζα... Η απάντηση επισης τυπικη για τους ειδικούς ψυχικής υγείας.

“Έξω ήμουν πολύ δυναμική, έτσι πίστευε και η οικογένεια μου, δεν ήθελα να μάθουν τι περνούσα...” Δεν της το είπα αλλά εκείνη τη στιγμή σκέφτηκα “Πόσες γυναίκες με έντονη προσωπικότητα, δυναμισμό, ακόμη και υψηλού μορφωτικού επιπέδου, ή που κατέχουν θ έσεις ευθύνης, ή εξουσίας δεν είναι ταυτόχρονα και θύματα ενδοοικογενειακής βίας” Τόσες που δεν χωρά ανθρώπου νούς.σ  Μα πόσες...

Τα οικονομικά, οι βλαστήμιες και “οι κόκκινες γραμμές”...

Ακόμη και όταν δεν έτρωγε ξύλο, η ζωή της δεν είχε ίχνη ηρεμίας... Ένα ακόμη “ρίνγκ” στο γάμο και της σχέση του ζευγαριού, από την πλευρά του άντρα της, ήταν τα οικονομικά! Ένα ακόμη δείγμα του “ανδρός”... Ενώ εκείνος εργαζόταν με πλήρες ωράριο, σε μόνιμη δουλειά και εκείνη ημιαπασχόληση, είχε την απαίτηση να πληρώνουν ΜΙΣΑ- ΜΙΣΑ, τους λογαριασμούς και τα έξοδα του σπιτικού τους. Με την “δίκαιη μοιρασιά” των υποχρεώσεων που της επέβαλλε, πολύ συχνά έμενε, με 5 ευρώ στο πορτοφόλι της. Ενώ εκείνος... Ράπισμα στην ψυχή και το θρησκευτικό της συναίσθημα ήταν και μια ακόμη συνήθεια του, να βρίζει τα θεία. “Τσίχλα ήταν στο στόμα του”, λέει με μια θαυμαστή για τόσες λαβωματιές ηρεμία. Οι “κόκκινες γραμμές” της που ο πρώην άντρας της και θύτης, καταπατούσε ήταν πολλές ακόμη. Πέραν του ότι έβριζε πολύ, δεν σεβόταν ούτε την δική του οικογένεια, ούτε την δική της, εκείνο που επίσης βάθαινε το χάσμα ανάμεσά τους, ήταν “ ότι ήταν ΕΑΥΤΟΥΛΗΣ! Δουλειά, φαγητό, ξεκούραση, έξοδος για καφέ και αυτό ήταν όλο”. Ενώ πάλι εκείνη ήθελε να μπορεί να διαβάζει, να ακούει μουσική, να συναντά τα μέλη της οικογένειά της. Δύο βίοι παράλληλοι που μόνο η πολύμορφη βία που της ασκούσε τους έκαναν να εφάπτονται... “ Είχα χάσει τα ενδιαφέροντα μου, τα χόμπυ μου, δεν ήμουν ο εαυτός μου...” αφηγείται απλά, ενώ περιγράφει μια δυστυχισμένη ζωή και δεν είχε καν γίνει 30 χρόνων. Ευτυχώς,  μπόρεσε να κρατήσει σθεναρή στάση, ως προς το να φέρουν στο κόσμο ένα παιδί.

Σε ένα σπιτικό που κατοικούσε μόνιμα η βία...

Ενώ το σώμα της γέμιζε μελανιές, το μυαλό, η τραυματισμένη ψυχή της προσπαθούσε, μάταια, να καταλάβει τι ήταν αυτό που τον εξόργιζε αφού κινούνταν ανάμεσα στο σπιτι και την δουλειά, και η επιθετική συμπεριφορά του ήταν ήδη ορατή στο φιλικό τους περιβάλλον που σιγά σιγά απομακρύνονταν εξαιτίας του...

7 χρονια βίας και το σωτήριο βήμα...

Με την κούπα τον καφέ στα χέρια, ανακαλεί γεγονότα από τα 7 χρονια που έζησε με τον πρώην άντρα και θύτη της. Σε μια ερώτηση μόνο, δεν θυμάμαι πιά, κόμπιασε. Είπε πολύ απλά και αληθινά... “ Δεν θυμάμαι κάποια γεγονότα τα έχω απωθήσει...” Όπως συνήθως κάνουμε για τόσο τραυματικές εμπειρίες... Εκείνη μιλά και τα λόγια της γίνονται εικόνες, κόμποι στο λαιμό, βουρκώνουν τα μάτια. Την φαντάζομαι να μπαίνει στο “σπίτι- φυλακή”, να κουρνιάζει σε μια γωνιά φοβισμένη, χτυπημένη, παγωμένη από την απρόκλητη βία. Του “άντρα της”... Η φωτιά που έζησε, με καίει... Την βλέπω να πατάει γερά πιά στα πόδια της, με μια ηρεμία που ομολογώ ότι την θαύμασα. Ενώ σκιαγραφούσε το δράμα της ζωής της. “ Ποιά ήταν η ώρα μηδέν; Πότε είπες ΦΤΑΝΕΙ ΠΙΑ;” την ρώτησα, ανάμεσα και αφηγήσεις και εκατέρωθεν εξομολογήσεις... Το κλειδί για να ξεκλειδώσει την απάνθρωπη ΦΥΛΑΚΗ που ζούσε φτιάχτηκε σιγά σιγά... Παίρνοντας αρχικά την σωτήρια, από ό,τι φάνηκε εκ του αποτελέσματος, απόφαση να καταφύγει στο Κέντρο Συμβουλευτικής Κακοποιημενων Γυναικών του Δήμου Χίου. Εκεί αγκαλιάστηκε από ειδικούς. Ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, ενώ είχε και παράλληλη νομική καθοδήγηση για να διαχειριστεί όσα βίωνε...

Δύο χρόνια ψυχοθεραπείας και στήριξη επίσης από την μητέρα και την αδελφή της όταν πια έμαθαν...

Κρέμομαι από τα χείλη της. “Η ώρα μηδέν;” “ Ξέρεις μου απάντησε, σαν να γνωριζόμασταν χρόνια, πως να στο πω; Είναι σα να γυριζει ένα διακόπτης, πέφτει και ενεργοποιεί το ένστικτο της επιβίωσης σε μια κακοποιητική σχέση. Σκεφτόμουν, πως συμβαίνουν αυτά σε ανθρώπους συμπονετικούς; Μήπως είναι αυτό που λέμε “ το σύνδρομο της Νοσοκόμας” νομίζουμε ότι θα τους κάνουμε καλύτερους ανθρώπους;” Να είναι άραγε αυτό; Πάντως όταν μιλούσε για τον πρώην άντρα και θύτη της, δεν τον χαρακτήρισε “κακό άνθρωπο”, ούτε όμως του έδωσε άλλοθι γιατί μπορεί να είχε ο ίδιος δεχθεί βία στην οικογένεια του, που αναπαρηγαγε στη σχέση του. “Έχω γνωρίσει ανθρώπους που υπέστησαν βία και δεν το επανέλαβαν” είπε σε μια αποστροφή του λόγου της.

Η ώρα της ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ

Δεν είπαμε ούτε μία ημερομηνία. Δεν της το ζήτησα. Τί νόημα είχε άλλωστε; Μόνο που με δισταγμό την ρώτησα “ένιωθες ότι ήσουν ΘΥΜΑ;” Τότε πιά ήταν που ήλθε η κορύφωση του δράματος και η λύση του... Η συνειδητοποίηση...“ Το αισθάνθηκα τον τελευταίο μήνα, που είδα στον καθρέφτη μια μελανιά στο σώμα μου... Σκέφτηκα “δεν μου αξίζει αυτό! Είχα ήδη αδυνατίσει πολύ, ήμουν 45 κιλά. Το τελευταίο τρίμηνο, τα βράδυα κοιμόνουν ελάχιστα και σκεφτόμουν πως να φύγω και να μην κινδυνεύσω...”Το μικροκαμωμένο σώμα της δεν την βοηθούσε να αμυνθεί, έτσι πήρε την σκυτάλη, η θέληση, η ψυχή της... Άλλωστε, όπως είπε, δεν ήταν στην ιδιοσυγκρασία της να απαντά στην βία με βία. Η αφήγηση της άχρονη. Μόνο χρώμα το μαύρο από τις μελανιές...

“Μια μέρα με χτύπησε και έσπρωξε. Είχα εμφανή τραύματα. Με είδε η αδελφή μου και μου είπε δεν υπάρχει άλλος δρόμος” όπως και τα άλλα μέλη της πατρικής της οικογένειας...

 Εκείνη μιλά και εγώ πλάθω εικόνες. “ Πόσες γυναίκες -θύματα θα είχαν το θάρρος της” σκεφτόμουν ενώ την άκουγα με κομμένη την ανάσα.

Από το σπίτι στην Αστυνομία, όταν υπέγραψα τη μήνυση...

“Με πήραν όπως ήμουν και με πήγαν στην Αστυνομία, έτρεμα σαν το ψάρι. Ευγενέστατος ο αστυνομικός. Μέσα μου φοβόμουν, τι θα έλεγε ο άντρας μου, μήπως έκανε κάτι για να με εκδικηθεί... Όταν υπέγραψα την μήνυση εναντίον του για ενδοοικογενειακή βία...Ήμουν σε σόκ, πολύ μεγάλο!  Ασήκωτο φορτίο τα 7χρόνια ενδοοικογενειακής βίας που δέχθηκε. Νόμιζε ότι ποτέ δεν θα μπορούσε να τα βγάλει από πάνω της. Ότι είχαν γίνει ένα με το δέρμα της... Ένα ένδυμα από αγκάθια. Όμως έπρεπε η όλη διαδικασία να γίνει σωστά. Έτσι, παρόλο που ένιωθε άβολα, έπρεπε να πάει και στον ιατροδικαστή. Η περιγραφή της πάλι θυμίζει ταινία, που καμία γυναίκα δεν θα ήθελε να πρωταγωνιστήσει, κανένα παιδί... “Έπρεπε να μου βγάλουν φωτογραφίες τα σημεία του σώματος μου που με είχε χτυπήσει. Έπρεπε να σηκώσω τα ρούχα μου. Εκεί ένιωσα ντροπή. Εκεί μου ήλθαν όλα όσα είχα περάσει μαζί του και είπα “Θεέ μου, τι τραβούσα τόσα χρόνια;...” Σιωπή!

ΉΤΑΝ Η ΗΜΕΡΑ ΠΟΥ ΞΑΝΑΡΧΙΖΕ Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ...” Με μια υπογραφή μπήκε στην “σκοτεινή φυλακή” της ενδοοικογενειακής βίας που έζησε για 7 χρόνια, με μια υπογραφή, ξεκλείδωσε το λουκέτο... Τελικά εκείνη κρατούσε το “κλειδί” και νόμιζε ότι το είχε καλά φυλαγμένο ο δεσμώτης της!  

Αίτια, γεγονότα, αποτελέσματα, αυτοκριτική, απολογισμός, όλα συμφύονται... Ο καφές είχε πιά παγώσει. Και εγώ! Ένιωθα ότι πορευτήκαμε μαζι, τον Γολγοθά της... Πόσες γυναίκες μιλούν μέσα από την νέα γυναίκα που κάθομαι κοντά της; Πόσες χιλιάδες Γυναίκες. Κόντρα στις συνήθειες μου, δεν μιλώ πολύ. Την ακούω. Νομίζω το ρήμα -κλειδί είναι την “νοιώθω”... Έτσι μου ακούμπησε την ζωή της στα χέρια μου... Νιώθουμε όταν μας νιώθουν... “Δεν κατηγορώ κανέναν άλλο παρά εμένα που τα επέτρεψα όλα αυτά” λέει με μια αυστηρή κριτική ματιά στον εαυτό της. Μετά νιώθει την ανάγκη, και καλώς σε μια κοινωνία που εύκολα στοχοποιεί την Γυναίκα, να διευκρινήσει: “ ΕΙΜΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΗΘΩΝ”, “ Είμαι ελεύθερη όχι να βρώ κάποιον άλλον, απλά να μπορώ να λέω αυτό που σκέφτομαι, να κάνω αυτό που θέλω, χωρίς φόβο, να είμαι ο εαυτός μου”, ξεκαθαρίζει, γνωρίζοντας πόσο εύκολα σχολιάζεται μια γυναίκα, άκριτα, χωρίς να γνωρίζουν την ώθησε στο να βγεί από μια κακοποιητική σχέση ή ένα γάμο.

“Είμαι περήφανη που βρήκα το κουράγιο να φύγω”

Καθώς ξετυλίζει το συρματόπλεγμα της έγγαμης ζωής της με έναν άντρα θύτη, πριν χωρίσουν συναινετικά, βάζει και στην άλλη πλευρά της ζυγαριάς, σαν να το χρωστάει στον εαυτό της και όσους την βοήθησαν τούτα τα λόγια : “Είμαι πολύ περήφανη που βρήκα το κουράγιο μετά από τόσα με την στήριξη που είχα και από τους δικούς ανθρώπους, που κατάφερα να φύγω”. Δεν ήταν πολύ εύκολο, τίποτα σε αυτή την εξομολόγηση, ένα ακόμη ερώτημα: “Παρακολουθώντας τόσες γυναικοκτονίες, σου πέρασε από το μυαλό, μήπως και εσύ;...”. Δεν χρειάστηκε να σκεφτεί πολύ... “Τώρα που βλέπω τι συμβαίνει με τις γυναικοκτονίες, σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να είχα και εγώ την ίδια τύχη...”

Για τις άλλες Γυναίκες...    

Τα βιώματα της το επιτρέπουν να προσπαθήσει, έστω και μία Γυναίκα να μην περάσει όσα η ίδια πέρασε. Έτσι με γλυκύτητα, με ηρεμία, όπως όλη την ώρα που μιλούσαμε, εφιστά την προσοχή  σε κάθε Γυναίκα στα πρώιμα σημάδια λεκτικής, ψυχολογικής ή σωματικής βίας από το σύντροφό τους, ίσως και την ψευδαίσθηση ότι ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό που δεν θα ξανασυμβεί. Στον αντίποδα όλης αυτής της πονεμένης αλλά νικηφόρας ιστορίας της, είναι στα αλήθεια αξιοθαύμαστο και αυτό, συνεχίζει να πιστεύει στον Άνθρωπο. " Το ότι περάσαμε εμείς δύσκολα μια φορά δεν σημαίνει ότι  έτσι θα είναι συνέχεια η ζωή μας... Υπάρχει πολλή αγάπη εκεί έξω".

Θα μπορούσα να την ακούω να μου μιλά για ώρες αλλά ήδη ήταν αργά... Όχι πως ήθελα να φύγω. Την ώρα που ευγενικά με αποχαιρετούσε στην πόρτα, με την επιθυμία να ξανανταμώσουμε, μου είπε αυτό που κάθε εγκλωβισμένη στην ενδοοικογενειακή βία Γυναίκα, θα ήθελε να ακούσει: " Έχουμε περάσει όλα αυτά και συνεχίζουμε να παλεύουμε, είμαστε πιό δυνατές από όσο και οι ίδιες πιστεύαμε ότι είμαστε". 

Το δεύτερο μεγάλο "δώρο" μετά από την εμπιστοσύνη της... 

Οδηγώντας για το σπίτι, είχε νυχτώσει για τα καλά. Είναι και οι ζοφεροί καιροί... Ένιωθα το βάρος κάθε λέξης που είχα ακούσει. Ταυτόχρονα όμως και μια λύτρωση. Μίλησε...Πάλεψε... Νίκησε...

Έτσι όταν την σκέφτομαι λάμπει ο στίχος του Ελύτη "ΦΩΣ Η ΨΥΧΗ ΠΟΥ ΜΑΧΕΤΑΙ".

Ευγενία Κώττη