Μετά τα σημερινά δελτία ειδήσεων και την Κυριακή στις 5.00 μ.μ. στην ΑΛΗΘΕΙΑ ΤV θα μεταδοθεί σε επανάληψη στην εκπομπή "Όμορφη και παράξενη πατρίδα" το αφιέρωμα στην Παναγία Αρβανίτισσα.
Η αρχική εκκλησία κτίστηκε από απογόνους των Αρβανιτών πετράδων του 11ου αιώνα που βρέθηκαν στην Χίο για το κτίσιμο της Νέας Μονής.
Η περιοχή της Παναγίας Αρβανίτισσας συνορεύει βορειοανατολικά με το Όρος Αίπος και δυτικά με το Προβάτειο Όρος. Οι Καρυές, τα Αυγώνυμα, ο Ανάβατος και ο Δαφνώνας είναι τα χωριά που δημιουργήθηκαν από τον πληθυσμό που συνέρρευσε από την Κωνσταντινούπολη για να κτίσουν την Ιερά Νέα Μονή, εκπλήρωση υποσχέσεως του τάματος του εξορίστου τότε Κωνσταντίνου του 9ου του Μονομάχου και μετά την εξορία Βασιλέως Βυζαντίου 1042-1054.
Ο Ιερός Ναός κτιζόταν δώδεκα χρόνια με βασιλικά έξοδα επί της εποχής του Κωνσταντίνου του 9ου του Μονομάχου.
Ο Ιερός Ναός της Αρβανιτίσσης ανεγέρθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, περίπου το 1905. Την περίοδο εκείνη απαγορευόταν από τους Τούρκους να χτίζονται Χριστιανικοί Ναοί, κρυφά όμως με τη βοήθεια των ποιμένων Καρούσων και των άλλων συγχωριανών έπειτα από μεγάλο αγώνα, ταλαιπωρία και εργασία, κυρίως τη νύχτα, έχτισαν και ολοκλήρωσαν τον Ιερό Ναό. Οι άνθρωποι αυτοί στο πέρασμα των αιώνων ζούσαν φτωχικά με πολλές στερήσεις, οι οποίες ανάγκασαν τους περισσότερους από αυτούς να ξενιτευτούν στην Αμερική και την Αυστραλία για ένα καλύτερο μέλλον.
Το 1912 που διώχθηκαν οι Τούρκοι από τη Χίο και απελευθερώθηκε το νησί, μια ομάδα Τούρκων στρατιωτών διωκόμενοι από τους Έλληνες μπήκαν στον Ιερό Ναό της Αρβανίτισσας και προκάλεσαν λεηλασίες και ζημίες στον Ιερό Ναό και τις Άγιες εικόνες. Τις έσπασαν, τις έκαψαν, τις κατατρύπησαν και τις χαράκωσαν με τα ξίφη τους. Μερικές σώζονται μέχρι και σήμερα φέροντας τα σημάδια της βαρβαρότητας.
Σύμφωνα με τον Γέροντα Νεκτάριο Μοναχό, της Ιεράς Σκήτης Αγίου Παντελεήμονος Κουτλουμουσίου, Άγιον Όρος, που έχει ασχοληθεί με την ιστορία της Εκκλησίας «Η υιοθεσία των απλών ποιμένων από τη Μητέρα του Θεού και Μητέρα όλων των πιστών Ορθοδόξων Χριστιανών ήταν μια ανταπόδοση στην ευαρέσκεια που Της είχαν προσφέρει οι άριστοι πετράδες και κτιστάδες, οι οποίοι, ερχόμενοι στην Κωνσταντινούπολη από την Αρβανιτιά, δηλαδή τη σημερινή Βόρειο Ήπειρο, με τις οικογένειές τους, απεστάλησαν στη Χίο το 1042-1043 από τον Αυτοκράτορα της Ρωμιοσύνης Κωνσταντίνο τον 9ο το Μονομάχο και έκτισαν την περικαλλή Ιερά Νέα Μονή της Χίου.
Ένα λαμπρό οικοδόμημα, το οποίο, παρ’ όλες τις φυσικές καταστροφές και τις επιδρομές βαρβάρων στέκει ως σήμερα και συντηρείται με τη συγκινητική ευαισθησία και πίστη του Μητροπολίτου Χίου και της πολιτειακής αρχής, με δέος και αγάπη».
