Το «ζωγραφιστό χωριό», όπως το αποκαλούν πολλοί λόγω των περίτεχνων διακοσμητικών μοτίβων στις προσόψεις των οικημάτων, είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου και απέχει 25 χιλιόμετρα από την πόλη. Παρ' όλες τις αλλοιώσεις που επέφεραν σ' αυτό ο χρόνος και οι ανθρώπινες επεμβάσεις, το Πυργί αποτελεί ακόμη και σήμερα ένα ζωντανό μεσαιωνικό θρύλο.
Ο ναός των Αγίων Αποστολών, αντίγραφο του καθολικού της Νέας Μονής, αποτελεί ένα άριστα διατηρημένο βυζαντινό μνημείο, με άφθονο κεραμικό διάκοσμο, οδοντωτές ταινίες στον τρούλο, με διπλούς μαρμάρινους κιονίσκουςκαι πολύχρωμα φιαλοστόμια στην τοιχοποιία.
Υπάρχουν ακόμη ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, χτισμένος το 1694, ο ναός του Ταξιάρχη που χρονολογείται το 1680 και το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του 19ου αιώνα, όλα σε πολύ καλή κατάσταση.
Εκείνο όμως που γοητεύει τον επισκέπτη με την πρώτη ματιά είναι ταΠυργούσικα σπίτια με τα «ξυστά», τύπος διακόσμησης της πρόσοψης με γεωμετρικά σχήματα σε μαύρο και άσπρο. Η τεχνική βασίζεται στη μαύρη άμμο του επιχρίσματος, η οποία αφού ασπριστεί με επιμέλεια, ξύνεται ακολουθώντας απλά ή σύνθετα μοτίβα και δίνει μαύρα θέματα πάνω σε λευκό φόντο που θυμίζουν τα ιταλικά sgraffiti. Η τεχνική αυτή του εξωτερικού στολισμού αγαπήθηκε από τους ντόπιους και για το λόγο αυτό την διατήρησαν ζωντανή μέχρι τις μέρες μας. Πηγή: WOMANTOC.GR
