Με αφορμή τα τρέχοντα τραγικά γεγονότα με ‘πρωταγωνίστρια’ του πολέμου των ημερών την Ουκρανία, κράτος που πολλοί –κυριολεκτικά- δεν γνώριζαν ούτε καν που ‘πέφτει’ γεωγραφικά και τόσο μάλλον περισσότερο την ιστορία και λογοτεχνία της, σήμερα ένα μικρό αφιέρωμα στον σχεδόν άγνωστο στη χώρα μας αλλά διάσημο διεθνώς εθνικό ποιητή της Ουκρανίας τον Ταράς Σεβτσένκο. (1814-1861).
Η επιλογή της παρουσίασης του εθνικού ποητή της Ουκρανίας Ταράς Σεβτσένκο συνδυάζεται με μία σύντομη αναφορά στην πολυτελή έκδοση-τόμο που κυκλοφόρησαν το 2011 υπό την αιγίδα του Ουκρανικού Συμβουλίου Ειρήνης οι εκδόσεις Άλφα πί /Χίος με τίτλο: «Ταράς Σεβτσένκο –Διαθήκη>.
«Θάψτε με, κι όρθιοι σηκωθείτε, τις χειροπέδες σας συντρίψτε και με το μαύρο, το εχθρικό αίμα, τη Λευτεριά ραντίστε».
Τ.Σεβτσένκο:Διαθήκη. (απόσπασμα),απόδοση Γιάννη Ρίτσου.
Ο εθνικός ποιητής της Ουκρανίας Ταράς Σεβτσένκο (ουκρανικάТарас Григорович Шевченко) , ήταν συγγραφέας, ποιητής, ζωγράφος και φιλόσοφος και συνεπής θιασώτης της εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης του Ουκρανικού λαού.
Χρονολόγιο του ποιητή Τ.Σ, του οποίου η ζωή είναι αναπόσπαστα δεμένη με την ιστορία και την ζωή του Ουκρανικού λαού.
9/3/1814. Γέννηση του ποιητή χωριό Μορίντσι της Περιφερείας του Κιέβου στην Ουκρανία της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας σε οικογένεια δουλοπάροικων αγροτών, πρώτα γράμματα και Βυζαντινή εικονογραφία στην εκκλησία του χωριού.
1838: απελευθέρωση του από την δουλοπαροικία , ελεύθερος πλέον πολίτης μεταβαίνει στην Αγία Πετρούπολη όπου φοιτά στη Ακαδημία Καλών Τεχνών.
1844: Αποφοίτηση και επιστροφή στην Ουκρανία. Καθηγητής ζωγραφικής στο Πανεπιστήμιο Κιέβου (σήμερα Πανεπιστήμιο Τ. Σεβτσένκο)
1847: Σύλληψη και καταδίκη του σε εξορία από τις Τσαρικές αρχές λόγω της πολιτικής δράσης του.
1857: Απελευθέρωση του και επιστροφή στην Αγία Πετρούπολη. Κατόπιν μεταβαίνει στην πατρίδα του την Ουκρανία.
1859: Η πολιτική του δράση τον φέρνει και πάλι αντιμέτωπο με τις Τσαρικές αρχές που τον υποχρεώνουν να γυρίσει στην Αγία Πετρούπολη .
1861: Θάνατος του ποιητή, στις 10 Μαρτίου 1861.Ταφή του στην Αγία Πετρούπολη αλλά κατόπιν μεταφέρθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Ο λόφος όπου τάφηκε φέρει το όνομά του, σε ένδειξη τιμής από τον Ουκρανικό λαό.
Εκτός από ποιητής ο Σεβτσένκο υπήρξε δραματουργός, πεζογράφος, ιστορικός, εθνολόγος, στοχαστής και ζωγράφος. Κυκλοφόρησε εννέα μυθιστορήματα από τα συνολικά 20 που σχεδίαζε να εκδώσει και ένα θεατρικό έργο.Θεωρείται, το αντίστοιχο του δικού μας Δ. Σολωμού αλλά και του Κωστή Παλαμά.
Αριστούργημα του η ποιητική συλλογή <Κομπζάρ>, η οποία περιλαμβάνει και το μόνο ίσως γνωστό στην Ελλάδα ποίημα του <Διαθήκη>. Ο Τ. Σεβτσένκο στα ποιήματα του μιλά με αγωνία για την πατρίδα του και προτρέπει τους συμπατριώτες της εποχής να αγωνιστούν για την ανεξαρτησία τους.
(Κομπζάρ ονομαζόταν ο παραδοσιακός οργανοπαίκτης της Ουκρανίας, ο οποίος, σαν ραψωδός, διατηρούσε και περνούσε από γενιά σε γενιά τις ιστορίες και τις παραδόσεις του τόπου υπό τους ήχους της κόμπζας, παραδοσιακού εγχόρδου).
Το 1964 ο Ελληνοσοβιετικός Σύνδεσμος κυκλοφόρησε το βιβλίο ‘Ταράς Σεβτσένκο’ με σχόλια Έλλης Αλεξίου –εδώ και το ποίημα ‘Διαθήκη’ σε μετάφραση Γ.Ρίτσου.
Επόμενη έκδοση έργων του Τ.Σ στη χώρα μας θα συναντήσουμε μόλις το 2011και πρόκειται για την ‘Διαθήκη’ έκδοση δίγλωσση –Ελληνικά/Ουκρανικά-,από τον εκδοτικό οίκο άλφα πί /Χίος με την συνεργασία του Ουκρανικού Συμβουλίου Ειρήνης ,έκδοση με αφορμή τα 150 χρόνια από τον θάνατο του υμνητή της Ελευθερίας κι εθνικού της Ουκρανίας ποιητή Ταράς Σεβτσένκο.
Περιεχόμενα: Α’ μέρος, η βιογραφία του ποιητή, ανάλυση του έργου του-ποίηση και πεζά-, από σημαντικούς Ουκρανούς επιστήμονες, αναφορά των ομοιοτήτων του με το έργο του σύγχρονου του Δ. Σολωμού,ευκαιρία λοιπόν,να γνωρίσουν οι ενδιαφερόμενοι φίλοι της λογοτεχνίας επαρκώς τον μεγάλο Ουκρανό ποιητή.
Β’ μέρος όπου εδώ συναντάμε μεταφρασμένα στην Ελληνική ποιήματα του ενώ δίδετε και το πρωτότυπο στη Ουκρανική γλώσσα. Γ’ μέρος σειρά έργων του Τ.Σ., ζωγραφικής τέχνης.
Το βιβλίο:
Ταράς Σεβτσένκο.
ΔΙΑΘΗΚΗ
Εκδόσεις Άλφα πι/Ροδοκανάκη 7/ Χίος. www.alfapibooks.gr
Το αφιέρωμα μας στον εθνικό ποιητή της Ουκρανίας κλείνει με το ποίημα του ‘Διαθήκη’ σε απόδοση στα Ελληνικά Γιάννη Ρίτσου.
«ΔΙΑΘΗΚΗ»
Απόδοση του Γιάννη Ρίτσου
Σαν θα πεθάνω να με θάψετε πάνω στών λόφων τη γωνία, στον κάμπο τον πλατύν ανάμεσα, στη λατρεμένη μου Ουκρανία. Να βλέπω τα φαρδιά χωράφια μας,
το Δνείπερο και τους γκρεμνούς του και μέρα-νύχτα ν’αφουγκράζομαι τους βρόντους και τους βρυχηθμούς του.
Κι όταν μία μέρα φέρει ο Δνείπερος το αίμα του εχθρού απ’ την Ουκρανία ως κάτω στο γαλάζιο ακρόγιαλο τότε θ’ αρχίσω νέα πορεία, - βουνά και κάμπους θέ ν’ αφήσωκ’ ίσα στο Θεό θα προχωρήσω να του προσευχηθώ, μα ως τότε δεν τον γνωρίζω το Θεό.
Θάψτε με, κι όρθιοι σηκωθείτε, τις χειροπέδες σας συντρίψτε και με το μαύρο, το εχθρικό αίμα, τη Λευτεριά ραντίστε.
Κ’ εμένα στη μεγάλη σας φαμίλια κλείστε, στη λεύτερη και νέα σας αγκαλιά και να με μνημονεύετε μη λησμονήστε με την καλή, τη σιγαλή σας τη λαλιά.
Ποιητής: Ταράς Σεβτσένκο. Απόδοση του Γιάννη Ρίτσου.
-Αυτοπορτρέτο Ταράς Σεβτσένκο, έργο του ποιητή & ζωγράφου το 1861.
Για την alithia.gr
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος - Ερευνήτρια
