28 Σεπτεμβρίου 2024. Το Δημοτικό Σχολείο Βολισσού, αυτό το ιστορικό εμβληματικό σχολείο έκλεισε έναν αιώνα λειτουργίας.
Ιούνιος του 2025 και κραυγή αγωνίας από τους γονείς των παιδιών για το αβέβαιο μέλλον της λειτουργίας του σχολείου. Την φετινή χρονιά, αυτή των 100 χρόνων του σχολείου, το δημοτικό λειτούργησε ως μονοθέσιο χωρίς καμία άλλη παροχή και στήριξη!
Από το 1928 που άνοιξε την πόρτα του το τότε Διδασκαλείο, τα παιδιά της ευρύτερης περιοχής αποκτούν τις ρίζες της γνώσης, σε αυτό το μοναδικής ομορφιάς πέτρινο κτήριο, αποτυπώνοντας τη δύναμη μιας μικρής κοινωνίας, που κατάφερε να πραγματοποιήσει ένα μεγάλο έργο σε δύσκολους καιρούς.
Το Δημοτικό Σχολείο της Βολισσού, στην ορεινή και ιστορική αυτή κοινότητα της βορειοδυτικής Χίου, αποτελεί ένα από τα πιο ζωντανά σύμβολα της παιδείας και του πολιτισμού του νησιού. Το Δημοτικό Σχολείο Βολισσού στέκεται εκεί σαν το μοναδικό σχολείο για τα 19 χωριά της περιοχής της Αμανής. Περισσότερο από έναν αιώνα τώρα, το σχολείο αυτό δεν είναι απλώς ένας χώρος μάθησης· είναι ένας φάρος γνώσης, ήθους και προόδου για ολόκληρη την περιοχή.
Η ιστορική του σημασία ενισχύεται ακόμη περισσότερο από τη στενή του σύνδεση με τον μεγάλο παιδαγωγό και διανοητή Μιχάλη Παπαμαύρο. Ο Παπαμαύρος, με βαθιές ρίζες στη Βολισσό, υπήρξε πρωτοπόρος στην εκπαιδευτική σκέψη και κοινωνική προσφορά. Έγραψε και δίδαξε ακόμα και μέσα στις φυλακές και τις εξορίες στις οποίες βρέθηκε[1], αφού κυνηγήθηκε για τον αγώνα και το όραμά του για μια ανθρωπιστική παιδεία, θεμελιωμένη στις αρχές της παιδαγωγικής ελευθερίας με επίκεντρο το παιδί και την κοινωνία. Καθόρισε όχι μόνο την τοπική εκπαιδευτική κουλτούρα, αλλά επηρέασε και ευρύτερα την ελληνική παιδαγωγική σκέψη του 20ού αιώνα.
Η παρουσία και η δράση του Παπαμαύρου στη Βολισσό ενέπνευσαν γενιές μαθητών και εκπαιδευτικών. Το σχολείο μετατράπηκε σε κοιτίδα πνευματικής αφύπνισης και κοινωνικής συνείδησης, αντανακλώντας τις αξίες που εκείνος πρέσβευε. Μέχρι και σήμερα, το Δημοτικό Σχολείο Βολισσού αποτελεί ένα ζωντανό μνημείο παιδαγωγικής συνέχειας και πολιτισμικής ταυτότητας για τη Χίο και το Αιγαίο.
Το Δημοτικό της Βολισσού δεν είναι απλώς ένα κτήριο. Είναι ένας ιστορικός θεσμός που εδώ και έναν αιώνα συμβολίζει την δύναμη της εκπαίδευσης.
Σήμερα που το Δημοτικό Σχολείο της Βολισσού αντιμετωπίζει το κλείσιμο, πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν σημαίνει απλώς παύση λειτουργίας. Σημαίνει τη σιωπηλή απώλεια μίας πολιτισμικής ρίζας ενός τόπου μνήμης και ελπίδας, ενός θεσμού που κρατάει ζωντανό τον κοινωνικό ιστό της Αμανής.
Αυτό πρέπει να το αντιληφθεί και η κεντρική διοίκηση και οι Περιφερειακές και Τοπικές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και να πάρουν μέτρα για να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής και να γεμίσει πάλι το Δημοτικό από Παιδιά! Η επίκληση της υπογεννητικότητας, είναι υποκριτική όταν ένας τόπος έχει εγκαταλειφτεί.
Η διατήρηση του Δημοτικού Σχολείου Βολισσού δεν είναι απλώς ζήτημα αριθμών ή “λογιστικής”. Είναι πράξη ευθύνης απέναντι στην τοπική ιστορία, στη μνήμη του Παπαμαύρου, και κυρίως απέναντι στα παιδιά που δικαιούνται να μορφώνονται στον τόπο τους. Είναι υπεράσπιση της ζωής στην περιφέρεια, της ισότιμης πρόσβασης στην παιδεία και της σύνδεσης του παρελθόντος με το μέλλον.
Αυτό το σχολείο αξίζει όχι μόνο να μείνει ανοικτό, αλλά να ενισχυθεί και να αναδειχθεί, ως σύμβολο μιας παιδείας που δεν εγκαταλείπει τους ανθρώπους της υπαίθρου, αλλά τους στηρίζει και τους εμπνέει.
Όποια άλλη απόφαση θα αποτελεί μαύρη σελίδα για την ιστορία του τόπου μας και όχι μόνο.
Γι’ αυτό σήμερα, γονείς, εκπαιδευτικοί και κάτοικοι των χωριών μας οφείλουμε να πάρουμε πρωτοβουλίες. Να συγκρουστούμε με κάθε πολιτική που βλέπει τα παιδιά μας και τα σχολεία τους ως «κόστος». Την πολιτική που έχει ως προτεραιότητα μια καταστροφική εξόρυξη αντιμονίου στην περιοχή για τα κέρδη και την φρικτή πολεμική προετοιμασία αλλά αδιαφορεί για το Σχολείο. Να μην αφήσουμε ένα τέτοιο ιστορικό σχολείο να κλείσει στον βωμό της «δημοσιονομικής σταθερότητας». Να δώσουμε λοιπόν, το παρόν σήμερα, Τετάρτη, 11/6 στις 13:30 στην Πρωτοβάθμια για να παλέψουμε και να βροντοφωνάξουμε να μην προχωρήσει η υποβάθμιση των Σχολείων.
Αυτό σημαίνει σήμερα υπεράσπιση της δημόσιας παιδείας: να κρατήσουμε ζωντανό κάθε σχολείο που κρατάει ζωντανά τα χωριά και τις κοινότητές μας, με πλήρη στελέχωση σε όλα τα επίπεδα.
* Κωνσταντίνος Πουλιανός - Δάσκαλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Χίου
[1] Ενδεικτικά, συνελήφθη το 1945 χωρίς ένταλμα, και οδηγήθηκε χωρίς κατηγορητήριο στις φυλακές Χατζηκώστα. Εξορίστηκε την ίδια χρονιά στη Γυάρο, όπου ως κρατούμενος οργάνωσε πρόγραμμα μαθημάτων για τους κρατούμενους προκειμένου"η φυλακή να γίνει σχολείο". Το 1947, μέσα από τις φυλακές της Αίγινας, γράφει το αναγνωστικό της Γ' και Δ' τάξης "Μεγάλα χρόνια - Το αναγνωστικό της φυλακής".
Μεταφέρθηκε στις φυλακές Αίγινας και στις 27 Ιούλη 1952 εστάλη στις φυλακές Αβέρωφ όπου αποφυλακίστηκε στις 25 Αυγούστου 1952. Το 1961 ξαναδικάστηκε για το περιεχόμενο και τον τρόπο διακίνησης του βιβλίου "Σύστημα νέας Παιδαγωγικής" και φυλακίστηκε για 6 μήνες στις φυλακές Αγρινίου.