Την Μαρία Ευθυμίου* πιστεύω πως πολλοί την γνωρίζουμε από τις ομιλίες – μαθήματα σε διάφορους τηλεοπτικούς σταθμούς. Η χροιά τού λόγου της η γνώση και η επιστημονική της επάρκεια είναι φανερή και από την εξιστόρηση αλλά και την ροή τού λόγου…
Λέει λοιπόν η κ. Ευθυμίου, πως η ανάπτυξη μιάς χώρας δεν είναι θέμα πλούτου, αλλά , πώς προσλαμβάνεις τον εαυτό σου και τη λειτουργία σου μέσα στην κοινωνία που ανήκεις. Και συνεχίζει λέγοντας πως το θέμα είναι βαθύτατα πολιτικό και αφορά όλη την κοινωνία, αλλά και έναν έναν πολίτη…
Βλέπουμε, πως οι χώρες ανεβαίνουν συνεχώς σε όλους τους τομείς, ενώ εμείς κατρακυλάμε...(σε όλους τους τομείς)· και πώς να μην κατρακυλάμε όταν δεν θέλουμε να δούμε τους εαυτούς μας και να αλλάξουμε… Για όσα παθαίνουμε φταίνε πάντα οι άλλοι και ουδέποτε εμείς… Πρέπει να πορευτούμε στη ζωή μας με εντιμότητα και όχι θρασυδειλία, βρίζοντας & από πάνω κατηγορώντας τούς άλλους για τα δικά μας λάθη και ανεπάρκειες...δεν γίνεται με τέτοια αναξιοπρέπεια να πορευτεί μια κοινωνία... Πολύ φοβάμαι, ότι η μακρόσυρτη αδυναμία μας θα δώσει χώρο να απορροφηθούμε από άλλες δυνάμεις (η έμφαση δική μου). Ένα βήμα τής εξέλιξης αυτής αναπόφευκτα θα είναι βίαιο και θα μας οδηγήσει, σταδιακά, στο να χάσουμε την πολιτική μας ταυτότητα όπως π.χ τη γλώσσα μας**. Εμείς πρέπει να ‘λλάξουμε και να σοβαρευτούμε· όμως μας αρέσει να ζούμε μέσα στη συνωμοσιολογία, ότι όλοι μάς επιβουλεύονται, ότι όλοι μάς ζηλεύουν για το ωραίο μας κλίμα, τη χαλαρή ζωή, τα ορυκτά μας κλπ. Μέχρι σήμερα το 1/3 του Ελληνικού λαού πιστεύει ότι μας ψεκάζουν, οπότε τί συζητάτε…
Ως προς το θέμα της παιδείας, λέει, πως στην κοινωνία έχει δημιουργηθεί ένα κλίμα χαμηλής απαιτητικότητας, αλλά και ότι έχουμε ένα απίθανο ποσοστό αριστούχων παγκοσμίως...καμία σύγκριση με παλαιότερα. Ο απόφοιτος δημοτικού σχολείου τής γειτονιάς πριν 40 χρόνια ήξερε πολύ περισσότερα από πολλούς αποφοίτους Λυκείου σήμερα(!)…. Σήμερα βέβαια στην παιδεία επικρατεί το τεχνοκρατικό στοιχείο το οποίο χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει και να λύσει τα νέα προβλήματα που προκύπτουν από την πρόοδο τής επιστήμης. Όμως, η πρόοδος αυτή βρίσκεται σε αναντιστοιχία με την παιδεία γιατί αυτή μπορεί να λύνει προβλήματα, όμως αφίσταται από το να διαπλάθει χαρακτήρα και ήθος, στοιχεία αναγκαία για την ομαλή κοινωνική συμβίωση.
Καί ως προς την πολιτική (ουσιαστικά την κοινωνική συμβίωση) η οποία εξαρτάται όχι τόσο από την πολιτική τοποθέτηση τών πολιτών, αλλά από την κομματική τους εξάρτηση, πράγμα πού σημαίνει αποδοχή χωρίς προβληματισμό, η κ. Ευθυμίου επισημαίνει, πως, αν προλάβεις και βάλεις την ταμπέλα τού “αριστερού” ό,τι και να κάνεις γίνεται ανεκτό από την κοινωνία που φοβάται να καταγγείλει το κακό μην και τύχει και την κατηγορήσουν οι με την ταμπέλα “αριστεροί” φασίστες, ως “φασιστική” και “αντιδραστική”.
Και η κ. Ευθυμίου καταλήγει: (Δυστυχώς) ο αριστερός λόγος σήμερα, αντί να υπερασπίζεται την αλήθεια, έχει γίνει η κολυμβήθρα τού Συλωάμ για την κάλυψη κάθε αθλιότητας...(Έτσι), αν προλάβεις και βάλεις την ταμπέλα τού “αριστερού”, ό,τι και να κάνεις γίνεται ανεκτό από μιά κοινωνία που φοβάται να καταγγείλει το κακό, μην τύχει και την χαρακτηρίσουν…. Δεν πρέπει όμως να μας διαφεύγει, πως, πολιτική σημαίνει πράξεις· και αυτές οι πράξεις είναι που όχι μόνο συμβάλλουν, αλλά και δίνουν νόημα στην ομαλή κοινωνική συμβίωση τού ανθρώπου, παράλληλα με την πρόοδο ενός τόπου.
Τέλος, να συμπληρώσω, πως ο καθένας βλέπει τη ζωή μέσα από το δικό του πρίσμα αλλά και τα πιθανά βιώματα που δημιουργούν ή αν θέλετε επηρεάζουν την συλλογιστική του. Ωστόσο το πρίσμα αυτό που ρυθμίζει την συμπεριφορά μας, μπορεί να αποτελεί και τον παραμορφωτικό φακό που διαστρεβλώνει την αλήθεια, την αλήθεια τού καθενός που πιθανότατα προέρχεται από εγκατεστημένες ιδέες και θεωρίες τού παρελθόντος **.
Δεν πρέπει δε να μας διαφεύγει, πως, με βάση τις ιδέες τους οι άνθρωποι δημιουργούν κανόνες, αρχές και συμπεριφορές, πολιτεύονται, αντιστέκονται, διαφωνούν και φανατίζονται. Ας θυμόμαστε όμως, πως η αλήθεια δεν είναι μία...υπάρχουν πολλές
* *
* Η κ. Ευθυμίου είναι καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
* * Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω, πως τη γλώσσα δεν πρέπει να τη βλέπουμε σαν λέξεις άσχετες από το νόημα που εμπεριέχουν. Όμως, είναι φανερό πως οι άνθρωποι συνηθίζουμε να τις χρησιμοποιούμε προσπαθώντας να τις χαρακτηρίσουμε δίδοντάς τους νόημα ή αξία. Αδιαφορώντας πως αυτές ενδεχομένως δεν έχουν το ίδιο νόημα, ακόμα και την ίδια αξία για όλους τους ανθρώπους. Έτσι δημιουργήσαμε τον μύθο τού καλού και τού κακού ακόμα και στον κόσμο των ιδεών και των γεγονότων· με αποτέλεσμα τις προκαταλήψεις και τις αμφισβητήσιμες “πραγματικότητες”. Τα πρίσματα αυτά λειτουργούν ως παραμορφωτικοί φακοί που ρυθμίζουν και τις διάφορες “πραγματικότητες”. Εν κατακλείδι, πρέπει να επισημάνουμε πως οι ιδέες παράγουν τα γεγονότα· και είναι αυτές που δημιουργούν πεποιθήσεις, φανατίζουν, αλλά και συντηρούν ψευδαισθήσεις.
* * * Αυτό όμως που έχει σημασία για μας, είναι ότι οι νέοι μύθοι και οι νέες ιδέες να έχουν τις δικές μας νοηματοδοτήσεις από τον δικό μας κόσμο των γεγονότων, που θα συνδέεται με την ελεύθερη βούληση και την κριτική σκέψη…