Γιατί πρέπει να φιλοσοφεί* κανείς

Παρ, 15/05/2020 - 10:23

Πιστεύω πως τα γραφτά είναι για να κάνουν τον αναγνώστη να θυμάται και όχι να ξεχνιέται όπως διαβάζοντας ένα….Άρλεκιν! αλλά ούτε και να βρίσκει δουλειά κανείς ή αν το θέλετε -πολύ περισσότερο – για να “βγάζει τα σώψυχά του”! Νομίζω, πως τα γραφτά πέραν από το “scripta manet” πρέπει να αποτελούν το νέκταρ τής λογικής. Όμως γι’ αυτό δεν αρκεί η έμπνευση ή το ταλέντοᣟ χρειάζεται και μελέτη. Και η μελέτη των Ελλήνων ξεκινούσε από τη φύση και το ορατό με όργανο τη λογική. Και όχι “από σκοπού” γιατί πρόθεσή τους ήταν άσκοπη και γι’ αυτό αντικειμενική. Μήπως αυτό δεν μας λέει και το περίφημο εκείνο του Ηροδότου ”θεωρίης ἔνεκεν” ή το λαμπρό τού Αριστοτέλη “πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει”( Μετά τα Φυσικά 980α). Χρειάζεται λοιπόν η άσκηση και η λογική που είναι απόκτημα τής πείρας και της κρίσης τής επιλογής και της ποιότητας των επιλεγμένων. Για παράδειγμα, δεν μπορεί κανείς να τοποθετήσει στην ίδια θέση τον ιστορικό Θουκυδίδη μαζί με τον Πολύβιο, όπως δεν βαραίνει το ίδιο ο Παπαδιαμάντης με τον Μωραϊτίδη**. Και επειδή μιλήσαμε για Παπαδιαμάντη να πούμεᣟ πως περισσότερο βαραίνει το τάλιρο που έδωσε ο Συγγρός στον Παπαδιαμάντη όταν τον  πέρασε για ζητιάνο, από τα εκατομμύρια που προσέφερε ο ίδιος στην Ελλάδα.   

Ίσως λοιπόν εδώ χρειάζεται ένα μεγάλο like(!) από όσους εκτιμούν την όποια αξία των γραφομένων, μακριά από απάτες και πλάνες, δεισιδαιμονίες και προλήψεις που καθιερώνονται από την ευκολία και την παράδοση. Ίσως θα ‘πρεπε να πω, πως έχει και η παράδοση την αξία της, αλλά….Εκτιμώ πως τα γραφόμενα τού καθενός βρίσκονται στο σωστό δρόμο όταν σε οδηγούν στο να απομακρυνθείς από το φόβο και να ξεντυθείς όλες τις προλήψεις που κινούνται στη λογική του φόβου και τού τετριμμένου και δεδομένου της καθημερινότητας που εύκολα μαθαίνεται. Να γνωρίζει όμως, πως όταν αποφασίσει κανείς να τα βάλει με τον Στάλιν, τότε εμφανίζεται η Περεστρόικα και οι γονυκλισίες. Έτσι αρχίζει η κατάκριση και ο σπίλος. Γι αυτό κυριαρχεί αυτό που λέει ο λαός μας, πως, η αλήθεια είναι μαλώτρια ή ότι είναι πικρή. Ή αλλιώς, πως αλήθεια θεωρείται να λέει κανείς αυτό που δεν θέλουν να ακούσουν οι άλλοι. Ωστόσο το να τρώει κανείς εύπεπτη και “μασημένη” τροφή το μόνο που πετυχαίνει είναι να μην δημιουργεί προβλήματα στο στομάχι! Θέλει λοιπόν πόλεμο και γερό στομάχι για να συνεχίσει κανείς την πορεία που χάραξε στη ζωή ή που αποφάσισε να ακολουθήσει. Και ο δρόμος αυτός περνάει μέσα από την ανατροπή ή αν θέλετε τον έλεγχο τών “δεδομένων αξιών” και των ειδώλων, τα οποία είναι οι αιτίες και η κατάρα τής μέχρι σήμερα “πραγματικότητας”. Αυτό εκτιμώ πως είναι μια “αλήθεια” από την οποία δύσκολα μπορεί να ξεφύγει κανείς χωρίς να νοιώσει την απόρριψη μιάς κοινωνίας στην οποία έχει ριζώσει το δεδομένο και η κατάφαση, που δεν δηλώνει πάντοτε υγεία, αλλά τις περισσότερες φορές δεν θεραπεύει ούτε και δρα αποτρεπτικά στη νόσο. Αλλά, μάλλον φαίνεται να συμπορεύεται με την άθλια προσποίηση που βοηθά την αλλοτρίωση. Εδώ πρέπει να επισημανθεί πως τα βιώματα  λεηλατούν ένα μεγάλο ψυχικό βάθος και η ανάμνηση λειτουργεί ως μια πυορροούσα πληγή. Παρ’όλα αυτά πρέπει να στέκεται κανείς τόσο ευδιάθετος όσο και σκληρός μπροστά σε αλήθειες που δεν λέγονται. Προϋπόθεση όμως αυτού του θάρρους, είναι να έχεις τη δύναμη να πεις την αλήθεια που προφανώς δεν σχετίζεται με αυτό που λέμε “κοινή γνώμη” ή αλήθεια των πολλών. Γιατί αυτή δεν απορρέει κατ’ ανάγκην από την κατανόηση. Μια και κάτω από τις ιερές έννοιες των αξιών κυριαρχεί η παραπλάνηση ο δόλος και η φθορά, η οποία σε τελευταία ανάλυση, οδηγεί με ασφάλεια στον μαρασμό και στην παρακμή. Όσο και αν κάποιοι ευαγγελίζονται τη δικαιοσύνη, δυστυχώς, η χαρά εκείνου που παίρνει και κερδίζει, ουσιαστικά μέσω της κλοπής, είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ αυτόν που παίρνει μέσω της “δικαιοσύνης”. Όσο και αν κάποιοι πιστεύουν πως οι κλέφτες θα τιμωρηθούν στις “έσχατες ημέρες” και “θα τό ‘βρουν από το Θεό”! ...λογική με βάση την οποία συμπορεύονται ή προτιμούν πολλοί. Αυτό δείχνει πως ο άνθρωπος  προτιμά το τίποτα παρά να πολεμήσει για να διεκδικήσει  και να κατακτήσει αυτό  που τού κρύβουν και του αξίζει. Γι αυτό είναι ανάγκη να επισημάνουμε πως όσο ο άνθρωπος βιώνει μια ζωή  που στηρίζεται πάνω σε πλανερές βεβαιότητες που γεννήθηκαν από καλούς ανθρώπους ή αλτρουιστές με ωραίες ψυχές, ζη σε βαθύ σκοτάδι και παρανόηση των αξιών και της φύσης, υποταγμένος στη μοίρα τού πόνου και τής δυστυχίαςᣟ αναμένοντας μέσω της παρακμής τη σωτηρία τής ψυχής εν ονόματι μιας  ηθικής τού φόβου.
Ο άνθρωπος πρέπει να δυσπιστεί απέναντι στη συμπόνια την παραμυθία όπως και στην οργή που οδηγείται από την  προσποίηση  και την κοπαδοποίησηᣟ καθώς και στην αρετή τής παρακμής και της μειονεξίας γιατί μέσα στην “πραγματικότητα” κινείται η αφέλεια,  πλεονάζει η φαυλότητα και  κυριαρχεί το κακώς εννοούμενο συμφέρον τής “ανταπόδοσης”.  Οι λογικές αυτές κινούνται και υποβαθμίζουν την αξία τού ανθρώπου που βομβαρδίζεται από το ψέμα και την υποκρισία χωρίς να αντιδρά γιατί δεσμεύεται από υπερφυσικές δοξασίες, χωρίς να περνάει από το μυαλό του ότι: “οἱ πλεῖστοι ἄνθρωποι κακοί”*** Όπως λογίζονται κακοί και αυτοί που εξαρτούν τη ζωή τους από τη μάχη με έναν φανταστικό εχθρό. Το Διάβολο! Αυτοί κινούνται από προσωπικό συμφέρον και αυτό γίνεται αφ’ ενός για να διατηρήσουν τον εχθρό ζωντανό, και αφ’ ετέρου για να δικαιολογήσουν τον αγώνα τους!
Όλα τα παραπάνω μάς οδηγούν σε πνευματική δίαιτα η οποία είναι πολύ χειρότερη και από την έλλειψη τροφής. Μιά και αυτή μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο με την  αφομοίωση τής πνευματικής τροφής η οποία μπορεί να υπερβεί ακόμα και τον θάνατο.
 

 

Αναγκαίες διευκρινίστηκες  σημειώσεις - προσθήκες

* Γιατί η φιλοσοφία ως επιστήμη έχει ως σκοπό τη συστηματική οργάνωση των ανθρώπινων γνώσεων και την προσπάθεια δημιουργίας μιας κοσμοθεωρίας και βιοθεωρίας, δηλ. θεωρίας σχετικής με τον βίο του ανθρώπου, η οποία πρέπει να απελευθερώνεται από τον φόβο, διδάσκοντάς τον να στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις για να κατανοεί και να εξηγεί τα φυσικά φαινόμενα και να βασίζεται στα εμπειρικά δεδομένα, χωρίς να στηρίζεται σε δεδομένες αξίες, αλλά στη μελέτη τής φύσης με βάση τη νοηματική σαφήνεια των λέξεων και των εννοιών χρησιμοποιώντας τη γλώσσα που μεταχειρίζονται οι άνθρωποι για να δηλώσουν τα πράγματα. Έτσι,  μπορούν να ερμηνεύσουν ένα σύνολο εμπειρικών φαινομένων... Γι’ αυτό η φιλοσοφία αποκτά μεγαλύτερη σημασία όταν ασκείταιᣟ έχοντας ως βασική προϋπόθεση την πνευματική γαλήνη και τον περιορισμό των επιθυμιών.

* * Οι δύο Σκιαθίτες αν και θεωρούνται “πνευματικοί Διόσκουροι” , ο Παπαδιαμάντης ήταν πέρα για πέρα φύση καλλιτεχνική. Η θρησκευτική πίστη ενεργούσε σ’ αυτόν ως ζωντανή πηγή έμπνευσης. Ενώ ο Μωραϊτίδης ήταν περισσότερο φύση ασκητική, με θρησκευτικότητα “σοβαρότερη και αυστηρότερη” (Κ. Παπαδημητρίου συντ/χος επιθ. Α’/μιας εκπαίδευσης- διαδίκτυο). 

* * * Το ρητό είναι τού Βίαντα από την Πριήνη τής Ιωνίας ο οποίος έζησε τον 6ο αι. π.Χ 33 ήταν γιός τού Τευτάμου και ένας από τους 7 σοφούς της αρχ. Ελλάδας.
Στη νεότερη εποχή διατυπώθηκε από τον Άγγλο φιλόσοφο Χομπς  με την έκφραση homo homini lupus  δηλ. ο άνθρωπος για τον άνθρωπο φέρεται σαν λύκος. Ουσιαστικά ο νόμος τής ισχύος εφαρμόζεται και στην εποχή μας, όχι μόνο μέσω της πολεμικής επιβολής τής  κατάκτησης, αλλά και της επιβολής των ιδεολογιών, των θρησκειών  ακόμη και τού “πολιτισμού” που θα επικρατήσει. Αυτά βέβαια έχουν επενδυθεί με την “άοσμη” αγάπη για  το “καλό της ανθρωπότητας” ακόμα και της προόδου, και όχι με την αγάπη που υποτάσσεται στη φυσική τάξη την οποία οι Έλληνες ονόμασαν Δίκηᣟ που σημαίνει να μην υπερβαίνεις τα μέτρα (μέτρῳ χρῶ) τους νόμους των ανθρώπων και της φύσης. Έτσι, μόνο ο άνθρωπος που φέρεται με αξιοπρέπεια και μέτρο προσπαθώντας να λύσει τα προβλήματα, και όχι να τα κουκουλώσει, αυτός δείχνει ότι τα κατανοεί.
 

knafpl@hotmail.com

Άλλες απόψεις: Του Κ. Α Ναυπλιώτη