Δεύτερο μέρος της άποψης του Γιάννη Παληού για τα βιβλία μου.
«Χίος: Οι πρόσφυγες της Κατοχής - Προκατοχικά, Κατοχικά, Φυγαδεύσεις, Τουρκία, Κύπρος, Μέση Ανατολή, Αφρική, Επιστροφή»:
Στο δεύτερο βιβλίο ο Φρεζούλης αλλάζει το επίκεντρο της αφήγησής του εστιάζοντας όχι μόνο στην Κατοχή, αλλά και στη μοίρα των χιωτών προσφύγων. Με έναν ενδελεχή και σχολαστικά τεκμηριωμένο τρόπο καταγράφει τις συνθήκες που οδήγησαν στη μαζική έξοδο των Χιωτών, τις διαδρομές που ακολούθησαν, τις δυσκολίες της προσφυγιάς και την προσπάθειά τους να επιβιώσουν σε ξένες χώρες, από την Τουρκία και την Κύπρο έως τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται όχι μόνο στις δυσκολίες και στις κακουχίες που βίωσαν, αλλά και στην αντίδρασή τους, στην προσαρμογή τους σε ξένα εδάφη, καθώς και στη συμβολή τους στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα από το εξωτερικό.
Το βιβλίο δεν σταματά στην αφήγηση της φυγής τους, αλλά παρακολουθεί και την επιστροφή τους αποτυπώνοντας τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι Χιώτες όταν, μετά τον πόλεμο, βρέθηκαν ξανά στην πατρίδα τους, η οποία όμως δεν ήταν πια ίδια. Όπως και στο πρώτο βιβλίο, έτσι και εδώ, ο συγγραφέας δεν περιορίζεται σε απλή ιστορική παράθεση στοιχείων, αλλά δίνει στον αναγνώστη ένα ανθρώπινο και βαθιά συγκινητικό χρονικό, όπου οι ιστορίες των ανθρώπων αποκτούν σάρκα και οστά.
Αυτό που κάνει τα βιβλία του Δημήτρη Φρεζούλη μοναδικά και εξαιρετικά πολύτιμα είναι ο τρόπος γραφής του. Ο συγγραφέας δεν προσεγγίζει την ιστορία ψυχρά και ακαδημαϊκά, αλλά με έναν βαθιά ανθρωποκεντρικό τρόπο. Η γλώσσα του είναι ζωντανή, παραστατική, με ρυθμό που ρέει φυσικά καθιστώντας τα βιβλία προσιτά τόσο στο ευρύ κοινό όσο και στους μελετητές της ιστορίας. Η αφήγησή του συνδυάζει ιστορικά στοιχεία με μαρτυρίες, δημιουργώντας ένα ζωντανό χρονικό όπου το παρελθόν αποκτά υπόσταση μέσα από τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που το έζησαν. Διατηρεί αυστηρή τεκμηρίωση, βασισμένη σε αρχειακές πηγές και ανέκδοτο υλικό, αλλά δεν παραλείπει να ενσωματώσει τη συναισθηματική διάσταση της Ιστορίας κάνοντας τα γεγονότα όχι απλά πληροφορίες, αλλά βιωματικές εμπειρίες για τον αναγνώστη. Η ικανότητά του να ισορροπεί ανάμεσα στην ιστορική ακρίβεια και τη λογοτεχνική αφήγηση είναι αυτή που καθιστά τα έργα του όχι μόνο χρήσιμα ως ιστορικές πηγές, αλλά και συναρπαστικά αναγνώσματα.
Τα βιβλία του Δημήτρη Φρεζούλη δεν είναι απλές ιστορικές μελέτες. Είναι μαρτυρίες, χρονικά και αφηγήματα ζωής, που δίνουν φωνή σε ανθρώπους που έζησαν την πιο σκληρή εποχή της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Με συνδυασμό ερευνητικής ακρίβειας και λογοτεχνικής δύναμης, ο Δημήτρης Φρεζούλης μας παραδίδει δύο έργα υψηλής αξίας, που δεν καταγράφουν απλώς την ιστορία, αλλά τη διασώζουν, τη ζωντανεύουν και τη μεταφέρουν στις επόμενες γενιές. Πρόκειται για βιβλία που κάθε Χιώτης –και όχι μόνο– θα έπρεπε να διαβάσει, όχι μόνο για να μάθει, αλλά και για να νιώσει την ιστορία της Κατοχής μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που τη βίωσαν».
Δημήτρης Φρεζούλης
