ΠΡΟΣ
Τον Πρόεδρο του Π.Σ.Β.Α.
Τον Αντιπεριφερειάρχη προγραμματισμού και ΕΣΠΑ
κ. Στρατή Κυρατζή
Τον Αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού και Κοινωνικής μέριμνας.
κ. Άνθιμο- Μιχαήλ Δήσσος
Τον Αντιπεριφερειάρχη Τεχνικών έργων
κ. Χρυσόστομο Χατζηκυριαζή
Ποιος ο σχεδιασμός της Περιφερειακής αρχής Β.Α. προκειμένου να στηρίξει την ιστορική, πολιτιστική και αρχαιολογική ταυτότητα της Αμανής –Πελιναίου;
Στην Αμανή και το Πελιναίο υπάρχουν σημαντικά ιστορικά –πολιτιστικά μνημεία που αποτελούν αξιόλογα ιστορικά στοιχεία και βρίσκονται αντιμέτωπα με το φθοροποιό χρόνο και την κρατική αδιαφορία. Η πυρκαγιά του Αυγούστου δημιούργησε πλείστα ζητήματα…..που θέτουν υπό αμφισβήτηση την ύπαρξή τους… Χρήζουν άμεση τεχνική στήριξη προκειμένου να συνεχίσουν να διαδραματίζουν τον ιστορικό και πολιτιστικό τους ρόλο. Επίσης σημαντική είναι η αναγκαιότητα λήψης μέτρων για την προστασία τους από μία νέα πυρκαγιά.
Η περιφερειακή αρχή ερωτάται :
- Αν και κατά πόσο έχει στη στρατηγική της, τη στήριξη της πνευματικής κληρονομιάς της Αμανής –Πελιναίου και αν σχεδιάζει την ανάδειξή της ως πόλο προοπτικής και αναζωογόνησης της ζωής της περιοχής;
- Αν θα χρηματοδοτήσει μελέτες για την αναστήλωση και ανάδειξή τους;
- Αν θα χρηματοδοτήσει μέτρα πυροπροστασίας τους;
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ:
Α. Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑ ΠΡΑΣΤΕΙΑ
Ο ναός ευρίσκεται ανάμεσα στην Σιδηρούντα και την Βολισό. Πρόκειται για ένα μονόχωρο δρομικό κτίσμα, εξωτερικών διαστάσεων 6,28 x 4μ., που καλύπτεται με μία κατά μήκος ημικυλινδρική καμάρα. Όπως προκύπτει από την πεντάστιχη κτητορική του επιγραφή, ο ναός χτίστηκε το 1415 από τον δωρητή Μπατίστα Ιουστινιάνη ντα Κάμπη και τη σύζυγό του Μπιγ(κ)ότα. Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες που μέχρι πρότινος ήταν καλυμμένες με αιθάλη. Ο ζωγραφικός διάκοσμος είναι επηρεασμένος από το πνεύμα της κλασικής παράδοσης, που αναβίωνε στην εποχή των Παλαιολόγων, καταδεικνύοντας ότι η Χίος και τον 15ο αιώνα παραμένει καλλιτεχνικά ενημερωμένη για τη σύγχρονη ζωγραφική των μεγαλύτερων κέντρων.
Β. Η ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ
Η Ιερά Μονή Μουνδών ευρίσκεται κάτω από χωριά Διευχά και την Κατάβαση.
Η Μονή των Μουνδών φέρει το όνομα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και είναι χτισμένη σε ένα υψόμετρο 300 μέτρων του Πελιναίου, της υψηλότερης οροσειράς της Χίου. Η Μονή πρωτοχτίστηκε στα Μουντά, περιοχή της κωμόπολης Βολισού, γι’ αυτό κι αρχικά, ονομάστηκε Μονή της Βολισού.
Μέχρι και το 1859, διατήρησε το όνομα της Βολισού, καθώς υπαγόταν διοικητικά στην Πατριαρχική Εξαρχία της Βολισού. Αργότερα, μετονομάστηκε σε Μονή των Διευχών, λόγω του πλησιέστερου σε αυτή χωριού, τα Διευχά. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως πήρε το όνομα της από την τοποθεσία Μουντά της Χίου, ενώ άλλοι μιλούν για την οικογένεια των Μουντάδων. Η περίοδος ιδρύσεως της Μονής παραμένει, ακόμα, άγνωστη.
Μοναδική πηγή πληροφόρησης είναι τα Σιγίλια του Πατριάρχου Ιερεμίου Β’, το 1574, όταν η Μονή ανακαινίστηκε από τον Ιερομόναχο Ιάκωβο Λαγκαδιώτη. Ωστόσο, εκεί φυλασσόταν μεμβράνη από το 1462 με τη διαθήκη της Αγίας Ματρώνας της Χιοπολίτιδας, πράγμα που, ίσως, μαρτυρεί το προγενέστερο χτίσιμο της Μονής.... Σε συνδυασμό με τις περιόδους κρίσης, η Μονή πτώχευσε και αναγκάστηκε, πολλές φορές, να δανειστεί. Μάλιστα, το 1620, η τοιχογράφηση της Μονής από τον ζωγράφο ιερέα Μανουήλ Καλαρώνη διακόπηκε, καθώς δεν υπήρχαν τα απαιτούμενα χρήματα.
Μία ακόμη προσπάθεια αγιογράφησης του μοναστηριού, το 1622, από τον Νεόφιλο Παραδείση ήταν, επίσης, αποτυχημένη. Αν και το νησί προέβη σε έρανο προκειμένου να... μαζευτεί το απαιτούμενο ποσό για τη διακόσμηση της Μονής, τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν δεν ήταν αρκετά. Η πολυπόθητη τοιχογράφηση της Μονής θα εκπληρωθεί αρκετά χρόνια αργότερα, το 1730. Ο Ιωάννης Αργέντη ενίσχυσε οικονομικά την τοιχογράφηση του καθολικού της Μονής αναθέτοντας τη στον ζωγράφο Κωνσταντίνο από τον Καταρράκτη.
Η Μονή χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και δέχτηκε ελάχιστες σωστικές εργασίες, την περίοδο 1996, από την ειδική επιτροπή που συστάθηκε για την αναστήλωση της ……
Γ. ΤΑ ΜΑΡΚΟΥ
Ένα ακόμα έρημο χωριό του όρους της Αμανής και ευρίσκεται σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από την Πισπιλούντα.
Είναι ένα ερειπωμένος και ερημωμένος μεσαιωνικός οικισμός, χωριό μιας άλλης εποχής που η ιστορία του χάνεται πολύ πίσω στους αιώνες.
Τα Μάρκου θα ακούσεις να το αποκαλούν επίσης Τ’ Αμάρκον, Αμάρκου και Αμαρκώ. Είναι ένα ξεχασμένο πλέον ελληνικό χωριό στο οποίο δεν υπάρχει κανένα ίχνος ζωής, τίποτα δεν μαρτυρά τη ζωή που είχε αυτό το όμορφο χωριό σε μια τόσο ξεχωριστή τοποθεσία, λόγω φυσικού κάλους και βλάστησης. Τίποτα πια δεν υπάρχει…
Έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τότε που έχει να δει ζωή. Συγκεκριμένα, το χωριό ερήμωσε και εγκαταλείφθηκε μια για πάντα το 1928. Μέχρι τότε ζούσαν εκεί περίπου 140 κάτοικοι.
Τα Μάρκου είναι κατάλοιπο από τους Μαονείς που κάποτε το διοικούσαν. Ο κάθε οικισμός έπαιρνε το όνομα του ιδιοκτήτη του. Πολλοί πύργοι, αρχοντικά και κτήματα στη Χίο είναι ακίνητα του βασιλικού οίκου Μάρκου που έδωσε το όνομα στον οικισμό. Η κατασκευή του και η κατοίκησή του αποτέλεσε ουσιαστικά μέρος των οχυρωματικών έργων της Βόρειας Χίου. Το σημείο ήταν κατάλληλο για έλεγχο της περιοχής και για να μην μπορεί κάποιος να το προσεγγίσει εύκολα. Στην ουσία ολόκληρο το χωριό απλωνόταν γύρω από τον πύργο και υπήρχαν επίσης και άλλα μικρότερα πυργάρια. Τα τείχη και οι πύργοι προστάτευαν στο παρελθόν τους κατοίκους των Μάρκου. Αυτό που επίσης δεν μπόρεσε να διασωθεί αυτούσιο ήταν οι δύο ναοί αφιερωμένοι στην Παναγία και η μια εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Διάφορα ιστορικά γεγονότα σημάδεψαν το χωριό που πλέον δεν έχει ούτε ένα κάτοικο και ένα από αυτό ήταν η κατάληψή του από τους Γενουάτες το 1346. Πλήρως εγκαταλελειμμένο…
Δ. ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΒΟΛΙΣΟΥ
Η Βολισσός είναι κτισμένη στη θέση μικρής αρχαίας πόλης που ονομαζόταν Βόλισσος ή Βολίσκος και αναφέρεται από την παράδοση ως τόπος όπου έζησε ο Όμηρος: «εν τούτω τω πολισματίω τας διατριβάς εποιείτο».
Το κάστρο κτίστηκε αρχικά από τους Βυζαντινούς, κατά πάσα πιθανότητα τον 11ο αιώνα.
Η Άννα Κομνηνή το αναφέρει στην Αλεξιάδα της. Η παράδοση λέει ότι το έκτισε ο στρατηγός Βελισάριος τον 6ο αιώνα, αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις για κάτι τέτοιο. Δεν αποκλείεται καθόλου πάντως επί Ιουστινιανού να είχε γίνει μια πρώτη οχύρωση του λόφου.
Το κάστρο έχει τραπεζοειδές σχήμα και έχει κατασκευασθεί με πρώτη ύλη ένα τοπικό σκουρόχρωμο πέτρωμα με υψηλή περιεκτικότητα σε χαλκό που δίνει στο κάστρο μια πολύ ιδιάζουσα και ξεχωριστή όψη. Περιμετρικά είχε έξι κυκλικούς πύργους, ενώ στο εσωτερικό του υπάρχουν διάφορα χτίσματα όπως δεξαμενές και εκκλησίες, σε ερειπιώδη κατάσταση.
Υπάρχει επίσης ένα τούνελ που συνδέει το κάστρο με την ακτή και τη περιοχή του Πύθωνα..
Ο σκοπός του κάστρου ήταν να προστατεύει το βορειοδυτικό τμήμα του νησιού της Χίου, γι’ αυτό και ήταν χτισμένο σε στρατηγική θέση, σε υψόμετρο 230 μέτρων από όπου και έχει οπτική επαφή με σχεδόν όλη την Βορειοδυτική ακτογραμμή του νησιού σε επαφή με τις Βίγλες στην περιοχή. Είναι προφανές ότι το κάστρο ήταν το επίκεντρο της αμυντικής διάταξης των οχυρώσεων σε αυτή την πλευρά του νησιού. Κατά τον 15ο αιώνα, το Κάστρο ανοικοδομήθηκε και πήρε την τελική του μορφή από τους Γενοβέζους.
Το κάστρο στέκει ως μάρτυρας της πολεμικής ιστορίας του νησιού και της ανάγκης άμυνας του απέναντι σε πειρατές, επιδρομείς και επίδοξους κατακτητές. Σήμερα, βέβαια, το κάστρο έρχεται αντιμέτωπο με ένα... εχθρό, την κρατική αδιαφορία. Μεγάλο μέρος του έχει καταρρεύσει. Οι προμαχώνες κείτονται μισογκρεμισμένοι και πολλά από τα εσωτερικά χτίσματα έχουν, πλέον, καταστραφεί....
Οι όποιες προσπάθειες ανάδειξης του κάστρου περιορίστηκαν στην κατασκευή μονοπατιών, διαμορφωμένων διαδρόμων, σκαλιών και γεφυρών καθιστώντας το επισκέψιμο, αλλά όχι και βιώσιμο. Επιτακτική κρίνεται η άμεση ... η συντήρηση και αναστήλωση του. ...
Ε. ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ
Το Σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος βρίσκεται στο χωριό Άγιο Γάλας και αποτελείτε από ένα σύμπλεγμα τριών σπηλαίων. Στην είσοδο του μεσαίου σπηλαίου βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγίας Αγιογαλούσαινας, χτισμένο περίπου τον 13ο αιώνα. Το εκκλησάκι είναι στολισμένο με ένα εκπληκτικό ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στο εσωτερικό υπάρχει το παρεκκλήσι της Αγίας Άννας και στη συνέχεια στο βάθος του σπηλαίου βρίσκεται βράχος όπου εξακολουθεί να στάζει σταλακτιτικό υγρό που μοιάζει με γάλα.
Το σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος είναι ένα από τα αρχαιότερα στην Ελλάδα με πολύ ενδιαφέρουσα μορφολογία. Είναι σύμπλεγμα τριών τουλάχιστον σπηλαίων, το μεγαλύτερο από τα οποία προχωράει σε βάθος 220μ, που εκτείνεται στη βάση ενός λόφου πάνω στον οποίο έχει κτιστεί ο ομώνυμος οικισμός στη βορειοδυτική Χίο. Στο συγκεκριμένο σπήλαιο εντοπίστηκαν προϊστορικά ευρήματα ήδη από το 1887, καθιστώντας έτσι το Άγιο Γάλας μία από τις πρώτες προϊστορικές θέσεις που καταγράφηκαν στον ελλαδικό χώρο.
Στο σπήλαιο εγκαταστάθηκαν άνθρωποι από την πρώιμη Νεολιθική εποχή (6000-5000 π.Χ.) και έζησαν εκεί περίπου μέχρι το 2700 π. Χ. Ανασκαφικές έρευνες το 1938 σε δύο σπηλιές έφεραν στο φως αγγεία, εργαλεία, θαλασσινά όστρακα, κόκκαλα αιγοπροβάτων κ.λπ. των Νεολιθικών χρόνων .Κομμάτια από πήλινα αντικείμενα καθώς και κόκκαλα ζώων δείχνουν ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως ιερό από την Αρχαϊκή ως τη Ρωμαϊκή εποχή.
Στο εσωτερικό του σπηλαίου υπάρχει περιορισμένης έκτασης, αλλά εντυπωσιακός λιθωματικός διάκοσμος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πολυδαίδαλη μορφολογία του και οι ασυνήθιστες μορφές που διανοίγονται στον λειασμένο από την δράση του νερού ασβεστόλιθο.
Σύμφωνα με τη σπηλαιολόγο Άννα Πετρόχειλου που εξερεύνησε ένα μεγάλο μέρος του σπηλαίου, το Άγιο Γάλας θεωρείται ένα από τα σπανιότερα σπήλαια του είδους του, για τις οροφές του, για τον ιδιότυπο σταλακτικό διάκοσμο και τις γέφυρες που σχηματίστηκαν, καθώς το στροβίλισμα του νερού τρυπούσε το συμπαγή ασβεστόλιθο.
Παρουσιάζει σημάδια εγκατάλειψης…
ΣΤ. Ο ΑΓΙΟΣ ΘΑΛΛΕΛΑΙΟΣ
Το ομώνυμο εκκλησάκι του Αγίου Θαλλέλαιου, στο Άγιο Γάλας.
