Σε πρόσφατη φιλοξενία μου στην «ΑΛΗΘΕΙΑ TV» αναφέρθηκα σε δύο ονόματα αμερικανών διπλωματών που αποτελούν και τον τίτλο του παρόντος. Αυτό δε το έκανα για να ενισχύσω την άποψή μου για την ευθύνη των ελλήνων πολιτικών για την παρούσα κρίση. Φίλος που έτυχε να δει την εκπομπή μου εξέφρασε την απορία για την αναφορά μου στους δύο αυτούς Αμερικανούς. Παίρνω αφορμή από την απορία του φίλου για να ασχοληθώ πιο ενδελεχώς για τα όσα έγραψαν οι δύο Αμερικανοί.
Ο πρώτος εξ αυτών, ο Γεώργιος Χόρτον (1859-1942), υπηρετούσε ως Γενικός Πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη κατά την περίοδο καταστροφής της πόλεως. Η σύζυγός του Ελληνίδα, Αικατερίνη Σακοπούλου, με την οποία απέκτησε μία κόρη, την Νάνσυ Χόρτον (1912-2016), η οποία απεβίωσε στο Μαρούσι. Ο Χόρτον, ο οποίος ήταν φιλέλλην, στην αναφορά του προς το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας του με ημερομηνία 27 Σεπτεμβρίου 1922 έγραφε:
…Ακόμη ένα πράγμα που έχει σημαντικά δυσχεράνει τους Έλληνες είναι η ολέθρια και διεφθαρμένη πολιτική τους. Είναι απίστευτο μέχρι πού μπορούν να φθάσουν οι έλληνες πολιτικοί για να κρατήσουν το κόμμα τους στην εξουσία έστω και για λίγες εβδομάδες… Οι έλληνες πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι και φαύλοι…
Ο δεύτερος, Παύλος Α. Πόρτερ, Paul A. Porter (1904-1975), ήταν επικεφαλής της αποστολής που αφίχθη στην Ελλάδα για να διερευνήσει την οικονομική, πολιτική και κοινωνική κατάσταση της χώρας· έφερε δε τον βαθμό του πρέσβεως. Ήταν δικηγόρος, πολιτικός και διπλωμάτης. Στις 14 Φεβρουαρίου 1947 απέστειλε επιστολή προς τον υφυπουργό εξωτερικών W. L. Clayton, στην οποία έγραφε πράγματα καθόλου κολακευτικά για μας· που είναι όμως επίκαιρα, ακόμη και σήμερα.
Μεταξύ των άλλων έγραφε:
Εδώ δεν υπάρχει κράτος σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Αντ’ αυτού υπάρχει μία χαλαρή ιεραρχία ατομιστών πολιτικών, μερικοί από τους οποίους είναι χειρότεροι από άλλους, που είναι τόσο απασχολημένοι με τον προσωπικό τους αγώνα για εξουσία, ώστε δεν έχουν τον χρόνο να αναπτύξουν οικονομική πολιτική, ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι είχαν την ικανότητα.
Σε ολόκληρη τη χώρα, από τη μία άκρη στην άλλη, κυριαρχεί μία γκρίζα ανυπεράσπιστη, βαθιά έλλειψη πίστης για το μέλλον – μία έλλειψη πίστης που οδηγεί σε πλήρη απραξία στο παρόν. Οι άνθρωποι έχουν παραλύσει από την αβεβαιότητα και τον φόβο, οι επιχειρηματίες δεν επενδύουν, οι καταστηματάρχες δεν αποθηκεύουν προμήθειες.
Η δημόσια διοίκηση είναι υπερβολικά εκτεταμένη. Οι χαμηλοί μισθοί προσαυξάνονται βάσει ενός εντελώς συγκεχυμένου συστήματος επιδομάτων, χάρη στα οποία μερικοί δημόσιοι υπάλληλοι κερδίζουν μέχρι και τέσσερεις φορές περισσότερο από τον βασικό μισθό τους…
Ποτέ άλλοτε δεν έχω δει διοικητική δομή που να είναι τόσο απαράδεκτη. Συνεπώς, η δραστική μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης αποτελεί συνθήκη εκ των ουκ άνευ για την επίτευξη οποιουδήποτε άλλου αποτελέσματος στην Ελλάδα…
...δεν είναι δυνατόν να βασιστεί κανείς ότι η δημόσια διοίκηση θα φέρει εις πέρας ακόμη και τις πιο απλές λειτουργίες μίας κυβέρνησης… Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει άλλη πολιτική εκτός από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία απαριθμώντας θορυβωδώς τις θυσίες της Ελλάδος…
...Σήμερα η ελληνική εμπορική ναυτιλία βρίσκεται σε άνθηση και οι εφοπλιστές καρπώνονται τα κέρδη… αλλά τα κέρδη των πλοιοκτητών παραμένουν, στην πλειονότητά τους, στο εξωτερικό.
Η ομάδα πίεσης της καλής κοινωνίας… θα ενεργοποιηθεί… είναι γοητευτικοί άνθρωποι που μιλούν εξαιρετικά Αγγλικά… Εντούτοις, θα αποπειραθούν να προσεταιριστούν την αποστολή και να τη μετατρέψουν σε ένα εργαλείο διασφάλισης των προνομιών τους.
Αίσθησή μου είναι ότι το ελληνικό κράτος έχοντας υποβάλει αίτηση βοήθειας και εποπτείας, έχει θέσει, στο μέτρο αυτό, όρια στην ίδια του την εθνική κυριαρχία.
Ο Χόρτον γράφει πολλά για τα καμώματα των Γκλυξβουργικών αλλά και τα λάθη του Βενιζέλου. Αυτά τα δύο κείμενα αν δεν έφεραν ημερομηνία θα νόμιζε κανείς πως έχουν γραφεί σήμερα. Ο φίλος που μου εξέφρασε την απορία, αλλά και κάθε αναγνώστης ας συγκρίνει τη σημερινή κατάσταση με τα άνω κείμενα και θα συμπεράνει αν έχει επιτελεσθεί καμία πρόοδος προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.