Ο καλός φίλος Κωνσταντίνος Ναυπλιώτης, πάντα ανήσυχος για τη γλώσσα και τα νοήματά της χρόνια τώρα, μας δίνει κάποιες λεπτομέρειες περί σύκων και από πού προήλθε το κοροϊδευτικό «καλέ σύκα».
Είναι γνωστό πως τα σύκα από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας αποτελούν ένα από τα ωραιότερα αλλά και τα καλύτερα φρούτα.
Ιδιαίτερα τα σύκα της Αττικής ήσαν τα καλύτερα και γι' αυτό περιζήτητα. Παρ' όλα αυτά απαγορευόταν η εξαγωγή τους. Και αυτό γιατί ήθελαν να τα απολαμβάνουν μόνο οι Αθηναίοι! Και για τον λόγο αυτό θέσπισαν νόμο που απαγόρευε την εξαγωγή τους.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα θετικά για την υγεία, αλλά και στον γλωσσικό πλούτο που αυτά μας παρέχουν. Από τη λ. σύκο- α παράγονται πολλές λέξεις. Αρχικά να αναφερθούμε στον... πασίγνωστο συκοφάντη. Η λέξη απέκτησε αρνητική σημασία και σημαίνει αυτόν που κατέδιδε ψευδώς κάποιον ότι "εξείγε λάθρα σύκα", δηλαδή πουλούσε λαθραία σύκα (λόγω της απαγόρευσης). Αυτός που κατέδιδε ψευδώς ελέγετο συκοφάντης. Σχετ. λέξη συκοφαντώ, συκοφαντία, συκοφαντικός, συκοφάντρια.
Τέλος, επειδή τα σύκα είναι "κινητικά" και ως εκ τούτου μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στις κενώσεις και να "κινήσουν" αυτόν που έφαγε σύκα, αυτός περπατάει "περίεργα" με αποτέλεσμα να ακούει τη φράση "καλέ σύκα"! Εκτός αυτού τα σύκα είναι και παχυντικά.
Ετυμολογικά η λέξη παράγεται από το σύκο + φαίνω- φάντης.
Αυτά τα λίγα για το παρεξηγημένο ίσως σήμερα νοστιμότατο φρούτο, που κάποτε αποτελούσε το "γλυγούι" των παιδιών είτε τα κάναμε φουρνιστά είτε παστελαριές με σισάμι καρύδια και καννέλα.
Του Δημήτρη Φρεζούλη
