Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η σοβαρότερη και πιο ιερή ημέρα του ορθόδοξου ημερολογίου, το αποκορύφωμα του Μεγαλοβδόμαδου και του Θείου Δράματος, ο επιτάφιος θρήνος μέσα στην άνοιξη, η ημέρα του ενταφιασμού και η απαρχή της ελπιδοφόρας Ανάστασης, έγραψε ο Πάνος Σαββόπουλος…
Δεμένο με τη Μεγάλη Παρασκευή είναι το λαϊκό «Μοιρολόι της Παναγίας», ένα μακρύ τραγούδι, που θρηνεί την ανθρώπινη τύχη του Χριστού. Από τη σύλληψη και τους βασανισμούς του μέχρι τον σταυρικό του θάνατο. Και που το τραγουδάνε ακόμα σε κάποια μέρη μαυροφορεμένες γυναίκες γύρω από τον Επιτάφιο, εκτός του επίσημου εκκλησιαστικού προγράμματος. Ακριβώς όπως θα μοιρολογούσαν έναν δικό τους άνθρωπο που... έφυγε. Είναι ένα μοιρολόι που περνάει τους σταυρωτήδες Εβραίους γενεές δεκατέσσερεις, τονισμένο μάλιστα στον θρηνώδη ήχο πλ. Α', κατάλληλο για πένθιμα άσματα και ήχο πολυχρησιμοποιημένο τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Το μοιρολόι της Παναγίας, που το λένε και «Τραγούδι της Μ. Παρασκευής», εκτός από τον ίδιο τον Χριστό συμπονεί και την τραγική μητέρα του, την Παναγία, καθώς αυτή αναδεικνύεται σε παγκόσμιο και διαχρονικό σύμβολο. Όλων των μαννάδων του κόσμου, και ιδιαίτερα αυτών που είδαν τα παιδιά τους να φυλακίζονται, να βασανίζονται ή και να σέρνονται στον θάνατο από φασιστικά καθεστώτα κάθε... χρώματος. Φανερά ή κρυφά, και στο όνομα πάντα ή του Θεού ή του λαού ή της ελευθερίας ή της δημοκρατίας. Στο μοιρολόι της Παναγίας πάντως πολλά οφείλουν τα δύο κορυφαία έργα της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, «Η μάννα του Χριστού» του Κώστα Βάρναλη και ο «Επιτάφιος» του Γιάννη Ρίτσου.
Θυμάμαι στο μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων, όταν ζούσαν ακόμα οι καλόγριες Φιλοθέη και Ματρώνα, όπου μαζεύονταν χωριανές και το έψελναν. Τι γλύκα είχαν εκείνα τα απογεύματα της Μεγάλης Παρασκευής... Και πώς να τα ξεχάσεις…;
Του Δημήτρη Φρεζούλη
Στη φωτό ο θρήνος της μάννας πάνω από το νεκρό γιο της που ενέπνευσε τον Ρίτσο για τον Επιτάφιο και μια ξυλογραφία του Α. Τάσσου.
