Ο 20ός αιώνας επεφύλαξε τρεις πολύ δύσκολες περιόδους για τη Χώρα μας και για τους κατοίκους της. Αρχικά ο πρώτος παγκόσμιος, μετά η Μικρασιατική Εκστρατεία και η αντίστοιχη καταστροφή και τελευταία ο δεύτερος πόλεμος. Πόλεμοι που είχαν πάρα πολλές δυσάρεστες συνέπειες και αποτέλεσμα να έχουμε και τις αντίστοιχες ανθρώπινες απώλειες και ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής.
Για τον πρώτο παγκόσμιο έχουμε ελάχιστες μαρτυρίες, ίσως επειδή ακόμα τον καιρό εκείνο δεν προκλήθηκαν τραγικές καταστάσεις στο νησί. Πλείστα όσα έχουν γραφεί για τη Μικρασιατική Καταστροφή, είτε από προφορικές είτε από γραπτές μαρτυρίες. Και ερχόμαστε στον τελευταίο πόλεμο, όταν είχαμε την ευκαιρία κάποιες φορές μέσα από βιβλία ή ατομικές εκδόσεις να έχουμε ιστορίες που αποτύπωσαν την κατάσταση με αδρές γραμμές.
Και πρέπει να μακαρίζουμε τους αείμνηστους εκείνους που κράτησαν ζωντανές εκείνες τις μέρες, τους μήνες και τα χρόνια μέσα από τις σημειώσεις και τα ημερολόγιά τους. Την αρχή έκαναν ο Πάνος Καρασούλης εκδίδοντας τη «Συμμαχική Αποστολή», ο Γεώργιος Κουτσοδόντης με το Ημερολόγιο Κατοχής, ο Δημήτρης Χαρτουλάρης «Η Χίος στα χρόνια της Κατοχή και του Εμφυλίου».
Πρόσφατα όμως είχαμε την τύχη και την ευκαιρία να απαθανατιστεί σε βιβλίο, από τις εκδόσεις άλφα πι, και τα υπό τύπον ημερολογίου «Φύλλα Πορείας» του Κώστα Μαρή, με τη φροντίδα του γιου του Γιώργη και με επιμέλεια της Σοφίας Καρασούλη.
Έτσι, τα «Φύλλα Πορείας» έρχονται να προστεθούν στα προηγούμενα αυτοβιογραφικά ιστορήματα από πρώτο χέρι ενός ανθρώπου που βίωσε εκείνους τους δίσεκτους καιρούς. Και μάλιστα με μια γραφή γλαφυρή και με το ενδιαφέρον για ανάγνωση να ξεκινά από την πρώτη σελίδα και να καταλήγει στην τελευταία. Μια μαρτυρία συναρπαστική και θα τη χαρακτήριζα και μυθιστορηματική, καθώς το ενδιαφέρον σου δεν εξαντλείται παρά μόνο όταν ολοκληρώσεις το διάβασμα.
Ουσιαστικά τα «Φύλλα Πορείας» είναι το Ημερολόγιο ενός Στρατιώτη την περίοδο 1940-1941. Με την κήρυξη του πολέμου κλήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πατρίδα και αναχώρησε για το μέτωπο ως απλός στρατιώτης και στη συνέχεια ως λοχίας λόγω ανδραγαθίας, που ήταν η ηθική αμοιβή του.
Όπως σημειώνει η Σοφία Καρασούλη, το ημερολόγιο του Κώστα Μαρή είναι μαρτυρία όχι μόνο δική του αλλά και χιλιάδων άλλων απλών ανθρώπων που βρέθηκαν παγιδευμένοι στη δίνη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Οι αφηγήσεις άλλοτε ηρωικές, άλλοτε κωμικοτραγικές, άλλοτε καθημερινές αλλά πολύ ανθρώπινες, κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι και την τελευταία καταχώρηση.
Τα «Φύλλα Πορείας» ξεκινούν από το Αλβανικό Μέτωπο, την επιστροφή, τη διαφυγή στα απέναντι παράλια, στο ταξίδι στην Κύπρο, στη Μέση Ανατολή αλλά και στα πρώτα επεισόδια στη 2η Ταξιαρχία και αυτά που ακολούθησαν στη δεύτερη με κατάληξη στα «σύρματα».
Μια μυθιστορηματική καταγραφή από τον Κώστα Μαρή που αξίζει να διαβαστεί.
Του Δημήτρη Φρεζούλη
