Ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της αντιπυρικής προστασίας στη Χίο εγείρονται στον απόηχο των δύο μεγάλων πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν στο νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου στα τέλη του Ιουνίου και τα μέσα Αυγούστου. Οι δύο φωτιές έκαψαν περίπου 90.000 στρέμματα, ενώ, σύμφωνα με το Meteo, το 22% της Χίου έχει καεί σε μία δεκαετία.
Σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας του νησιού ανέφερε πως είχε ενημερώσει θεσμικά τις αρμόδιες υπηρεσίες υποδεικνύοντας παραλείψεις αλλά και ενέργειες στις οποίες όφειλαν να προβούν. «Η υπηρεσία μας συνεκτιμώντας όλα τα παραπάνω, περιφρούρησε το νησί, επέβαλε πρόστιμα σε πολίτες που αγνόησαν τις απαγορεύσεις αλλά και σε δημόσιους φορείς που φάνηκε να μη συμμερίζονται την αγωνία μας και τους φόβους μας».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Κ», ανάμεσα στις ελλείψεις που παρατήρησε η Πυροσβεστική Υπηρεσία περιλαμβάνονταν ακαθάριστα οικόπεδα και πρανή των δρόμων που είχαν ξερόχορτα που έφταναν τα δύο μέτρα, με αποτέλεσμα να γίνει ακόμα δυσκολότερο για το πυροσβεστικό σώμα να οργανώσει ένα σχέδιο άμυνας στη φωτιά.
Καθαρισμοί και αντιπυρικές ζώνες
Μιλώντας στην «Κ», ο δήμαρχος Χίου Γιάννης Μαλαφής ανέφερε πως τα περισσότερα δημοτικά οικόπεδα ήταν καθαρισμένα, ενώ το διάστημα εκείνο ήταν σε εξέλιξη χορτοκοπτικές εργασίες στους δρόμους. «Ισως κάποιοι περιφερειακοί δρόμοι δεν είχαν καθαριστεί», επισήμανε.
Από τα 1,13 εκατ. ευρώ που ζήτησε ο δήμος για καθαρισμούς και διανοίξεις 10μετρων αντιπυρικών ζωνών εγκρίθηκαν οι 170.000 ευρώ. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον δήμαρχο, δεν πραγματοποιήθηκαν αντιπυρικές ζώνες σε δημοτικά δασικά οικόπεδα, πέριξ οικισμών, τα οποία βρίσκονταν στην περιοχή που κάηκε
Ο δήμαρχος έθεσε και το ζήτημα της χρηματοδότησης. Στη Χίο το 70% των δασών είναι δημοτικά και άρα την ευθύνη για τον καθαρισμό καθώς και την αντιπυρική τους προστασία φέρει η δημοτική αρχή. Δημοτικά δάση κάηκαν και στις δύο φωτιές. Ο κ. Μαλαφής υπογράμμισε πως είχε υποβάλει πρόταση συνολικού ύψους 1,13 εκατ. ευρώ προς έγκριση ένταξης σε Δράση του Πράσινου Ταμείου του υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος για καθαρισμούς και διανοίξεις 10μετρων αντιπυρικών ζωνών (ενίσχυση πυροπροστασίας κατοικημένων περιοχών σε ΟΤΑ Α Βαθμού με περιαστικά δάση).
«Από αυτά εγκρίθηκαν μόνο οι 170.000 ευρώ». Ο δήμαρχος επικαλούμενος τη μειωμένη χρηματοδότηση, ανέφερε πως δεν πραγματοποιήθηκαν αντιπυρικές ζώνες σε δημοτικά δασικά οικόπεδα, πέριξ οικισμών, τα οποία βρίσκονταν στην περιοχή που κάηκε στα μέσα Αυγούστου στη Βορειοδυτική Χίο. Μετά την πρώτη πυρκαγιά, τέλη Ιουνίου, ο δήμος είχε αποστείλει εκ νέου αίτημα ζητώντας συμπληρωματική χρηματοδότηση 320.000 ευρώ, για την οποία, όπως αναφέρουν οι δημοτικές αρχές, δεν έλαβε απάντηση.
Προγράμματα Antinero
Πλην των κονδυλίων που εγκρίθηκαν για τον δήμο, η Χίος είχε λάβει δύο φορές χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Antinero, το οποίο χρηματοδοτεί δράσεις πρόληψης αποκλειστικά για δημόσια δάση.
Οπως εξήγησαν μιλώντας στην «Κ» η διευθύντρια Δασών Χίου, Θώμη Κοιλούκου, και ο υπεύθυνος των δασοτεχνικών έργων της Διεύθυνσης Δασών Χίου, Τόλης Φλιούκας, μέσω του Antinero έγιναν έργα το 2023, σε περιοχές ωστόσο που δεν περιλαμβάνονταν στην έκταση που κάηκε τον Αύγουστο. «Υποβάλαμε ξανά πρόταση το 2024, η οποία εγκρίθηκε. Επειτα από δύο άγονους διαγωνισμούς, βρέθηκε ανάδοχος και ξεκίνησαν άμεσα έργα (σ.σ. το καλοκαίρι του 2025)», τόνισε ο κ. Φλιούκας. Οπως διευκρίνισε, ανάμεσα στις εκτάσεις που καήκαν στα τέλη Ιουνίου υπήρχαν περιοχές που είχαν συμπεριληφθεί στο τελευταίο Antinero, ύψους περίπου 2 εκατ. ευρώ, αλλά στα οποία δεν είχαν προλάβει να ξεκινήσουν εργασίες. Στο ερώτημα αν η πρώτη φωτιά θα ήταν λιγότερο καταστροφική, αν είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες πρόληψης, η κ. Κοιλούκου απάντησε πως «ουδείς δεν μπορεί να το ξέρει αυτό».
Ανάμεσα στις εκτάσεις που καήκαν στα τέλη Ιουνίου υπήρχαν περιοχές που είχαν συμπεριληφθεί στο τελευταίο Antinero, ύψους περίπου 2 εκατ. ευρώ, αλλά στις οποίες δεν είχαν προλάβει να ξεκινήσουν εργασίες
Η περιοχή που κάηκε στη βορειοδυτική Χίο στην πυρκαγιά του Αυγούστου δεν είχε ενταχθεί ούτε στο πρώτο ούτε στο δεύτερο Antinero καθώς, σύμφωνα με τους αρμόδιους, δεν ήταν άμεσης προτεραιότητας στην εκτίμηση κινδύνου που πραγματοποιεί η υπηρεσία, επισημαίνοντας πως δεν είναι ρεαλιστικό να εντάσσονται όλες οι περιοχές γιατί ο προϋπολογισμός θα είχε εκτιναχθεί. Οι συγκεκριμένες περιοχές, όπως εξήγησαν, είχαν ήδη καεί το 1981 και το 1987 και άρα εκεί το δάσος δεν είχε προλάβει να αναγεννηθεί πλήρως ενώ δεν υπήρχαν οικισμοί κοντά σε ψηλά δάση, οι οποίοι θα κινδύνευαν από ενδεχόμενη φωτιά. Η κ. Κοιλούκου επισήμανε πως στην πρόσφατη φωτιά κάηκαν κυρίως εκτάσεις με χορτολιβαδική και δασική βλάστηση, με την άγρια δασική βλάστηση να μην ξεπερνάει τις 10.000 στρέμματα και να βρίσκεται κυρίως στις ρεματιές.
Σύμφωνα με δηλώσεις του περιφερειάρχη, Κώστα Μουτζούρη, στην αρμοδιότητα του οποίου είναι οι ρεματιές, όσες ήταν κοντά σε κατοικημένες περιοχές ήταν καθαρισμένες και μόνο αυτές που ήταν στα βουνά ήταν ακαθάριστες. «Πρέπει να γίνουν περισσότερες ζώνες πυροπροστασίας και να έχουμε περισσότερα εναέρια μέσα», τόνισε ο ίδιος.
Μέτρα αξίας 7 εκατ. ευρώ
«Την τελευταία τετραετία έχουν δημιουργηθεί τρεις νέες αντιπυρικές ζώνες ενώ συντηρούμε συνεχώς τις παλιές», υπογράμμισε από πλευράς του ο υπεύθυνος των δασοτεχνικών έργων της Διεύθυνσης Δασών Χίου, Τόλης Φλιούκας, επισημαίνοντας πως η φωτιά του Αυγούστου έσβησε μεταξύ δύο νέων αντιπυρικών ζωνών στην Παρπαριά που είχε διανοίξει φέτος η υπηρεσία.
Στην περιοχή που κάηκε ήταν συντηρημένοι οι δασικοί δρόμοι ενώ δεν υπήρχε πρόβλημα πρόσβασης. Η φωτιά ωστόσο έτρεξε πάρα πολύ γρήγορα
Παρότι δεν εντάχθηκε στο Antinero, η δασάρχης υπογράμμισε πως είχαν γίνει τα απαραίτητα έργα στην περιοχή της βορειοδυτικής Χίου όπου ξέσπασε η πυρκαγιά του Αυγούστου, στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος εργασιών και έργων που υλοποιεί η Διεύθυνση και περιλαμβάνει διανοίξεις αντιπυρικών ζωνών, καθαρισμούς δασικών δρόμων και δασών. «Στην περιοχή που κάηκε ήταν συντηρημένοι οι δασικοί δρόμοι ενώ δεν υπήρχε πρόβλημα πρόσβασης. Η φωτιά ωστόσο έτρεξε πάρα πολύ γρήγορα».
Η υπηρεσία ανέθεσε πρόσφατα σε συμβουλευτική εταιρεία τη σύνταξη μελέτης και έχει στα χέρια της εγκεκριμένο αντιπυρικό σχέδιο που περιλαμβάνει μέτρα, όπως πυροφυλάκια, αντιπυρικές ζώνες, υδατοδεξαμενές και ένα έξυπνο σύστημα ανίχνευσης. Τα μέτρα κοστολογούνται συνολικά στα 7 εκατ. ευρώ και η υπηρεσία τα έχει προτείνει στο υπουργείο.
Ανάγκη για νέα δίκτυα ύδρευσης
Στη συζήτηση που διενεργείται στο νησί για την πυροπροστασία τέθηκε και το ζήτημα του δικτύου υδροδότησης. Οι δύο γεωτρήσεις οι οποίες βρίσκονταν στην περιοχή που κάηκε τον Αύγουστο σταμάτησαν να λειτουργούν μόλις διακόπηκε το ρεύμα. Παράλληλα, μεγάλο μέρος του δικτύου είναι επίγειο και κάηκε με αποτέλεσμα να μην υπάρχει νερό στους πυροσβεστικούς κρουνούς. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Δ.Σ. της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης Χίου, Πρόδρομο Μανωλάκη, η υπηρεσία είχε γεννήτρια την οποία συνέδεσε σε συνεννόηση με την πολιτική προστασία σε τρίτη γεώτρηση, ιδιωτική, που υπήρχε στην περιοχή και από την οποία προμηθεύονταν νερό τα πυροσβεστικά οχήματα με τη βοήθεια υδροφόρας. Επειτα έσπευσαν και άλλα υδροφόρα οχήματα.
Μεγάλο μέρος του δικτύου είναι επίγειο και καήκε με αποτέλεσμα να μην υπάρχει νερό στους πυροσβεστικούς κρουνούς
«Πρέπει να υπογειοποιήσουμε τα δίκτυα ύδρευσης και να υπάρχουν γεννήτριες», σημείωσε ο κ. Μανωλάκης. Παράλληλα, υπογράμμισε πως βρίσκεται σε διαδικασία δημοπράτησης το έργο για την επισκευή της λιμνοδεξαμενής του Αγίου Γεωργίου Συκούση, από την οποία όταν λειτουργήσει θα μπορούν να προμηθεύονται νερό τα πυροσβεστικά οχήματα.
Κοιτώντας τη μεγαλύτερη εικόνα, ο Θεοχάρης Ζάγκας, καθηγητής στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ και πρόεδρος της Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας, ανέφερε ότι η πρόληψη δασικών πυρκαγιών δεν πρέπει να σταματάει μόνο σε καθαρισμούς δασών και μείωση της καύσιμης ύλης, αλλά απαιτεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα. Μεταξύ άλλων, θα περιλαμβάνει δράσεις που έχουν συνέχεια και συνέπεια, συστήματα έγκαιρου εντοπισμού της φωτιάς και ύπαρξη μονάδων που θα μπορούν αμέσως να μεταβούν στο σημείο έναρξης της πυρκαγιάς.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», την Τρίτη θα γίνει διυπουργική συνάντηση υπό τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη κατά την οποία θα συζητηθούν μεταξύ άλλων τα μέτρα που πρέπει να παρθούν στον τομέα της πολιτικής προστασίας για το νησί.
Αλεξία Καλαϊτζή, Καθημερινή
