Η οδός είναι ταπεινή, με αρχαιοελληνικό όνομα, αλλά με ένα Ναό περικαλλή και κυρίως… ψηλό.
Αλλά ας μην μιλάμε με γρίφους, ανηφορίζοντας από τον Περιφερειακό του Δημοτικού Κήπο στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιακώβου του Αδελφόθεου, παίρνοντας υπ’ όψιν μερικές λεπτομέρειες.
Πρώτη, ότι δεν υπήρχε τότε Κήπος, συνεπώς τα σπίτια της Ερμοφάντους, που σαφώς δεν λέγονταν τότε έτσι, έβλεπαν την… θάλασσα.
Δεύτερον, εδώ υπήρχε ένα Μοναστήρι γυναικείο και ιδιόρρυθμο, μέχρι που η Χίος πωλείται από τους Βυζαντινούς στην Μαόνα και οι Βενετοί - Φράγκοι εγκαθίστανται, που αλλού στον… Μαχαλά τους, τον Φραγκομαχαλά και το Μοναστήρι του Αγίου Ιακώβου, Κτητορικός Ναός της οικογένειας των Αμοίρων, ονομάζεται από τους νεόφερτους κατακτητές «Σαν γιάκομο» από το Ιταλικό «Σαν Τζιάκομο».
Το 1566 όμως η Χίος απελευθερώνεται αλλά από τους… Οθωμανούς Τούρκους. Η Μονή αρχίζει να φθίνει μέχρι που το 1822 έχει την… μοίρα του νησιού.
Το 1826 το Πατριαρχείο ορίζει Μητροπολίτη Χίου τον Δανιήλ Κοντούδη, που μαζεύοντας τα αποκαϊδια, όσων συμπατριωτών του, γλύτωσαν από το μαχαίρι, κάνει τον υπάρχοντα Ναό προσωρινά Μητροπολιτικό, μέχρι που έρχεται ο Χαλασμός, ο σεισμός του 1881 και δεν αφήνει λίθου επί λίθον.
Οι κάτοικοι της περιοχής στήνουν έναν πρόχειρο ξύλινο Ναό και το 1907 υποβάλλουν αίτημα στον Τούρκο Διοικητή Αρίφ Πασά για ανέγερση λίθινου Ναού και την παίρνουν.
Αρχίζει η συγκέντρωση χρημάτων και τότε το μυαλό του Ρωμιού μπαίνει σε δράση.
Όπως μας λένε οι σημερινοί Επίτροποι Δημοσθένης Μουταφόγλου, που συνέγραψε και την ιστορία του Ναού, Ευαγγελία Βουρνού και Μαρία Κοσμά, ο Ναός γίνεται μπροστά στην οικία του Βρονταδούση καραβοκύρη Δημ. Κωνσταντίνου Κουφοπαντελή, που κτίστηκε στην οδό Ερμοφάντους το 1893, μέγα ανταγωνιστή του συμπατριώτη του Χατζή Φραγκούλη Ανδρεάδη, που κάποιος ρίχνει την ιδέα να γίνει μέγας δωρητής του Ναού. Ο Χατζή Φραγκούλης και η σύζυγος του Πολυτίμη δέχονται με έναν όρο. Ο Ναός να πάρει το… μεγαλύτερο επιτρεπόμενο ύψος!
Έτσι ο Άγιος Ιάκωβος κτίζεται το 1917 σε μήκος 21 μέτρα, πλάτος 8 και ύψος πάλι 21 μέτρα. Περίεργο έτσι; Το ύψος του είναι όσο και το μήκος του! Έτσι όμως φράζει το σπίτι του… Κουφοπαντελή, που εκεί που έβλεπε την… θάλασσα, τώρα ο Χατζηφραγκούλης τον κάνει να βλέπει έναν… Ναό.
Ολίγον πονηρό βεβαίως, αλλά αυτά πάντα υπήρχαν μαζί με την ζωή, την ευσέβεια και την συνέχεια, αφού Επίτροποι στον Ναό ήταν τόσο ο πατέρας του Δημοσθένη Γεώργιος Μουταφόγλου, όσο και εκείνος της Ευαγγελίας Βουρνού Εμμανουήλ Σμυρνιούδης.
Ο Ναός είναι τρίκλιτος Βασιλικός μετά τρούλου και η ιδιορρυθμία του είναι ότι η… επίπλωση του, το εσωτερικό του δηλαδή, είναι αυτό του σημερινού Μητροπολιτικού Ναού Χίου των Αγίων Βικτώρων. Από εκεί μεταφέρθηκαν το περίφημο καρυδένιο τέμπλο, το Δεσποτικό και ο Άμβωνας και προσαρμόστηκαν στο μέγεθος του Ναού του Αγίου Ιακώβου, αφού στον Μητροπολιτικό τη θέση του ξύλου πήρε το μάρμαρο.
Χαρακτηριστικό είναι στο Δεσποτικό χειροτονήθηκε, από τον τότε Μητροπολίτη Χίου Αρχιμανδρίτης ο Νεκτάριος Κεφαλάς, ο μετέπειτα Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης.
Λόγω ύψους ο Ναός, που σοβαντίστηκε μετά το 1960, επιτρέπει έναν άνετο γυναικωνίτη, ενώ οι Αγιογραφίες του γίνονται σε δύο φάσεις από τον Γεώργιο Παναγιωτάκη, το 1948 και το 1952 που δίνει τις δικές του ιδιαίτερες φυσιογνωμίες στους Αγίους, χαρακτηριστική είναι η Αγία Αργυρή και ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, όπως και Εσταυρωμένος Ιησούς επίσης του Παναγιωτάκη, ενώ οι υπόλοιπες γίνονται το 1990 από τον Αγιογράφο Μιχ. Δουνετζάκη.
Εμβληματική μορφή είναι ο επί μισό αιώνα, από το 1952 Ιερέας του Ναού Εμμανουήλ Τζιώτης, ενώ Ιερέας ήταν ο αείμνηστος επίσης γιός του Γεώργιος.
Σήμερα εφημέριος είναι ο εγγονός του Εμμανουήλ Τζιώτης του Γεωργίου, ενώ γίνεται προσπάθεια για γενναία επισκευή και συντήρηση του Ναού.
Διότι η ταπεινή, όπως προ είπαμε, οδός Ερμοφάντους, δεν θα είχε καμιά αίγλη χωρίς τον εμβληματικό Άγιο Ιάκωβο, που ο ίδιος είναι ίδιον λατρείας και σεβασμού, αλλά τουλάχιστον το ύψος του, προϊόν εφοπλιστικής «κόντρας» της εποχής.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Τζούμας
Κάμερα - Φωτογραφίες: Κωστής Αναγνώστου
Μοντάζ: Νέλο Μέσι
