Στην αναμπουμπούλα ο... Ερντογάν χαίρεται

Σάβ, 19/10/2019 - 07:41
Μουσουρούλης Κωστής

2019. ΗΠΑ και ΕΕ, λόγω εσωτερικών αντιθέσεων και αντιφάσεων (περίπτωση Trump), ενίοτε εμφανίζονται με ελαστικά πολιτικά αντανακλαστικά απέναντι σε κοινά γεωπολιτικά προβλήματα, όπως π.χ. το μεταναστευτικό-προσφυγικό, κάτι που ο Erdoğan εκμεταλλεύεται σε επίπεδο έως και bullying.

2015. Ελλάδα. Η κουτοπόνηρη ψευδο-ανθρωπιστική κυβέρνηση της -παρά λίγο- δραχμής, με τη βεβαιότητα ότι η χώρα μας δεν αποτελεί τελικό προορισμό παράνομων μεταναστών, ανοίγει τα σύνορα και διευκολύνει τη διέλευσή τους, μη διαθέτοντας υποδομές φιλοξενίας για τέτοιο πλήθος. Ακαριαία «στήνονται» και οργιάζουν κυκλώματα διακινητών. Η κατάσταση ξεφεύγει. 1 εκατομμύριο περνά στην Ελλάδα. Η ΕΕ, μετά τις κουτοπονηριές περί εξαγωγής Τζιχαντιστών (Καμμένος), παίρνει μέτρα. Τα σύνορα κλείνουν, όσες χιλιάδες ξεμένουν, εγκλωβίζονται στα νησιά ανατρέποντας τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα, η Ελλάδα γίνεται παγκόσμιο θέαμα (ζούγκλες Ειδομένης, Μόριας κ.λπ.), ενώ πλημμυρίζει από ανεξέλεγκτες ΜΚΟ κ.λπ. Για να μη θυμηθώ τον, σχετικά πρόσφατο, ευτελισμό της ανταλλαγής χρέους με μετανάστες.

Ο Erdoğan αρπάζει την ευκαιρία και μετατρέπει το πρόβλημα σε μόνιμο εργαλείο για την αναβάθμιση της δύναμής του, τη λήψη οικονομικών και πολιτικών ανταλλαγμάτων και, ταυτόχρονα, την αποσταθεροποίηση όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά του ίδιου του ευρωπαϊκού πολιτικού και κοινωνικού μοντέλου. Μόλις χτες, με το χέρι στο ποτενσιόμετρο των μεταναστευτικών / προσφυγικών ρευμάτων (προτιμώ τον όρο «ρεύμα» αντί του «ροή»), απείλησε και πάλι να «αδειάσει» στην Ευρώπη εκατομμύρια ανθρώπους. Τα θύμισα όλα αυτά γιατί, τελευταία, ορισμένοι, στην προσπάθειά τους να αποσείσουν τις ευθύνες ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, τονίζουν μόνον τη γεωπολιτική διάσταση του προβλήματος, για να μην πω ότι δείχνουν να επιχαίρουν για την πρόσφατη αύξηση των ρευμάτων προς την Ελλάδα.

Πριν περάσω στην ουσία του προβλήματος, με απόλυτη προσήλωση στον ορισμό του πρόσφυγα κατά το άρθρο 1Α της Σύμβασης του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων, θα διακινδυνεύσω τρείς (σοβαρές νομίζω) υποθέσεις εργασίας:

(α) ο νόμιμος πρόσφυγας είναι προσωρινός, αφού θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα του όταν η κατάσταση θα το επιτρέψει και, γι’ αυτό, δεν είναι διατεθειμένος να πεθάνει εγκαταλείποντας τη χώρα στην οποία κατέφυγε για να σωθεί (π.χ. Τουρκία), (β) ο παράνομος μετανάστης είναι μόνιμος, αφού θέλει να εγκαταλείψει για πάντα τη χώρα του και είναι πρόθυμος να πεθάνει για να φθάσει στον προορισμό του, (γ) παράνομος μετανάστης είναι όποιος δεν μπορεί να αποδείξει ότι είναι νόμιμος πρόσφυγας ή δεν μπορεί να ενταχθεί στο πλαίσιο της πολιτικής νόμιμης μετανάστευσης της ΕΕ. Την συνοψίζω: Οδηγίες «μπλε κάρτας», ενιαίας άδειας, εποχιακής εργασίας, ενδο-εταιρικής μετάθεσης, έρευνας, σπουδών, πρακτικής άσκησης, εθελοντικής υπηρεσίας, ανταλλαγής μαθητών, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, απασχόλησης εσωτερικών άμισθων βοηθών (au pair) κ.λπ..

Αυτοί που μαχαιρώθηκαν στη Σάμο, προφανώς δεν μπορούν να ενταχθούν στο πλαίσιο αυτό. Φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις, αρκεί να υπάρχουν αποδείξεις. Όμως, κατά κανόνα, αποδείξεις δεν υπάρχουν γιατί ο παράνομος μετανάστης, στην προσπάθειά του να αναγνωριστεί ως νόμιμος πρόσφυγας, καταστρέφει κάθε στοιχείο αναγνώρισής του.

Πάμε τώρα στην ουσία: ο όγκος και η ποιοτική σύνθεση των υποψηφίων παράνομων μεταναστών, δηλαδή η «πρώτη ύλη» του Erdoğan, καθορίζεται στις χώρες προέλευσης από ετερόκλητες και ολοένα πιο ρευστές παραμέτρους -οικονομικές, δημογραφικές, γεωπολιτικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές.

Λύνεται το πρόβλημα με τα σύνορα-φρούριο; Όχι. Δεν θεωρώ εύκολο να σταματήσεις κάποιον που, όπως προανέφερα, είναι πρόθυμος να πεθάνει για να φτάσει στην Ευρώπη. Και όσο ανοίγει η ψαλίδα του κατά κεφαλήν εισοδήματος μεταξύ των χωρών προέλευσης και της Ευρώπης, η πίεση θα συνεχίζεται, όπως θα συνεχίζεται και η εκμετάλλευσή της από τον Erdoğan. Θα περιοριστεί μεν από την εκτροπή ορισμένων μεταναστευτικών ρευμάτων προς χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού που κλείνουν την ψαλίδα, αλλά δεν θα σταματήσει. Ειδικά η Μέση Ανατολή που δεν ανήκει στην κατηγορία αυτή, θα αποτελεί μόνιμη πηγή δημιουργίας ρευμάτων.

Διαθέτει η ΕΕ κοινή πολιτική και εργαλεία αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης; Βεβαίως και διαθέτει. Συνοψίζω: Οδηγίες περί κοινού ορισμού του εγκλήματος της υποβοήθησης παράνομης εισόδου, διέλευσης και διαμονής, εμπορίας ανθρώπων, κυρώσεων και μέτρων κατά εργοδοτών παράνομων μεταναστών, χορήγησης άδειας διαμονής στα θύματα εμπορίας ή παράνομης διακίνησης τα οποία συνεργάζονται με τις αρχές, καθορισμού κοινών προτύπων και διαδικασιών επιστροφής, σχέδια δράσης, συστάσεις, εγχειρίδια, Κανονισμούς κ.λπ.. Ταυτόχρονα, η ΕΕ, δρα προληπτικά, δημιουργώντας συνθήκες ανάπτυξης στις χώρες προέλευσης, ενώ συνάπτει και συμφωνίες επανεισδοχής στις χώρες αυτές, καταπολέμησης της διακίνησης στις χώρες διέλευσης κ.λπ.

Δεν θέλω ούτε να σκέφτομαι τι θα είχε γίνει αν δεν υπήρχαν όλα αυτά.

Η σχετική έκθεση προόδου που δημοσιεύτηκε χθες ενόψει του σημερινού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αναφέρεται στην ανάγκη η μεταναστευτική πολιτική να είναι ανθεκτική στις μελλοντικές εξελίξεις, αποτελεσματική και ευπροσάρμοστη στις γεωπολιτικές εξελίξεις και στη συνεργασία με τις τρίτες χώρες. Συμφωνώ απολύτως.

Για εμάς, η έκθεση αναφέρει: «Αν και οι αρχές έχουν λάβει μέτρα κατά τους τελευταίους μήνες για την άμβλυνση της πίεσης που ασκείται στα νησιά, συμπεριλαμβανομένης ιδίως της νέας στρατηγικής για την υποδοχή και των νέων μέτρων για το άσυλο, η αύξηση των αφίξεων έχει ασκήσει πίεση σε ήδη επιβαρυμένο σύστημα. Ενώ η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας εξακολουθεί να αποφέρει απτά αποτελέσματα, η αναζωπύρωση της μεταναστευτικής πίεσης στην Τουρκία και η αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή προκαλούν ανησυχία. Ως εκ τούτου, πρέπει να αναληφθεί επειγόντως δράση για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής, την αύξηση των μεταφορών προς την ηπειρωτική Ελλάδα από τα νησιά και την αύξηση των επιστροφών βάσει της δήλωσης».

Το πρόβλημα έχει τεράστιο βάθος και πολυπλοκότητα. Κάποιες προτάσεις που θα μπορούσαν να εξεταστούν είναι οι ακόλουθες:

Ενίσχυση των προσπαθειών για την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας εντός της ΕΕ με μέτρα για τους παραβάτες. Τι νόημα έχει να θεσπίζει η ΕΕ (πολύ σωστά) ενιαίους κανόνες, όταν δεν έχουν όλα τα κράτη-μέλη την ίδια επιθυμία να τους εφαρμόσουν;

Λήψη μέτρων για τη σύγκλιση των ικανοτήτων εφαρμογής των κανόνων αυτών καθώς και εισαγωγής της εδαφικής διάστασης, με θέσπιση φέρουσας ικανότητας για κλειστά συστήματα όπως τα νησιά.

Ενίσχυση των προσπαθειών πολιτικής σταθεροποίησης στις χώρες προέλευσης. Ποινές στις χώρες που συμβάλουν στην αποσταθεροποίησή τους.

Ενημέρωση των υποψηφίων παράνομων μεταναστών -επί τόπου στις χώρες προέλευσης- ότι εάν, κατά την άφιξή τους σε χώρα διέλευσης ή προορισμού, δεν παρουσιάσουν κανένα έγγραφο αναγνώρισης ή παρουσιάσουν ψευδή στοιχεία, θα θεωρούνται αυτομάτως παράνομοι μετανάστες και θα φυλακίζονται προσωρινά έως ότου απελαθούν / επαναπατρισθούν.

Διακοπή εμπορικών σχέσεων με χώρες διέλευσης που αρνούνται οποιαδήποτε επιστροφή και χώρες προέλευσης που αρνούνται οποιονδήποτε επαναπατρισμό.

Η Frontex εκτός από εργαλείο διάσωσης, να είναι και εργαλείο προστασίας των συνόρων και δίωξης της παράνομης μετανάστευσης.

Έλεγχος όλων των πηγών χρηματοδότησης των ΜΚΟ. Διάλυση εκείνων που τα μέλη τους διευκολύνουν την παράνομη μετανάστευση.

Αυστηρότερη τιμωρία του εγκλήματος της διακίνησης, του αδικήματος της προσφοράς απασχόλησης σε παράνομους μετανάστες κ.λπ.

Απογραφή και κατάρτιση εθνικού μητρώου όλων των μη υπηκόων ΕΕ που εντοπίζονται / βρίσκονται / διαβιούν σε κάθε κράτος-μέλος.

Άλλες απόψεις: Του Κωστή Μουσουρούλη