Ειρήνη ή 3ος παγκόσμιος πόλεμος;

Δευ, 21/03/2022 - 19:08
Μουσουρούλης Κωστής

“Όσο μακρύτερο είναι το αδιέξοδο, τόσο περισσότερο φαίνεται με δρόμο" λέει ο Ουκρανός καλλιτέχνης Mykhaylo Turovsky και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, μετά από έναν σχεδόν μήνα πολεμικής σύρραξης, η κατάσταση φαίνεται αδιέξοδη ακόμα και διά της διπλωματικής οδού. Κι ως εκ τούτου ο δρόμος για την ειρήνη φαντάζει μακρύς κι επίπονος.

Η Ρωσία του Πούτιν ξεκίνησε με την προκλητική για τη δημοκρατική Δύση εισβολή σε κυρίαρχη χώρα και γενικεύει, είτε για να παρασύρει τη Δύση, είτε για να την αποσυντονίσει. Αυτό δείχνουν τα χιτλερικής φύσης άγρια εγκλήματα στο πεδίο (βόμβες σε πολυκατοικίες, νοσοκομεία, σχολεία, θέατρα), τα δόλια “ανθρωπιστικά” ανοίγματα προς το στόμα του λύκου, ο εκφοβισμός για επίθεση σε χώρα της ΕΕ με “δοκιμαστικές” ρίψεις σε απόσταση αναπνοής από την Πολωνία, και, προχτές, η χρήση υπερηχητικών πυραύλων.

Είναι και ο χρόνος που σπάει τα φτερά της και κάνει τη Ρωσία επικίνδυνη. Ετοιμάστηκε για 3ήμερη “εκδρομή” και κοντεύει μήνας που μετρά μόνο ζημιές και απώλειες.

Είναι η αποσύνδεσή της από τη διεθνή οικονομία που τη γονατίζει οικονομικά.

Είναι η υποστηριζόμενη από τη Δύση άγρια ουκρανική αντίσταση που την αποδιοργανώνει στρατιωτικά αλλά και πολιτικά, αφού οι νεκροί πληθαίνουν. “Τα σπασμένα φτερά χωράνε πιο εύκολα σε κουτιά συσκευασίας", κατά τον Turovsky. Κι εδώ τα γεμάτα πτώματα “κουτιά" είτε παραχώνονται στην παγωμένη γη της Ουκρανίας, είτε γίνονται αποκαΐδια, είτε ταξιδεύουν μέσα σε καμιόνια για να επιστραφούν στις μητέρες.

Είναι η αφύπνιση του ΝΑΤΟ την οποία θα πρέπει να εξισορροπήσει η Ρωσία. Για παράδειγμα την ενίσχυση της συνοχής του, την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, τη βέβαιη πλέον διεύρυνση προς χώρες -όπως η Σουηδία και η Φινλανδία-απρόθυμες, μέχρι χθες, να ενταχθούν σε στρατιωτική συμμαχία.

Είναι και η μεταστροφή ακόμα και των φιλικών προς αυτήν χωρών. Αφού, κακά τα ψέματα, κανείς δεν αγκαλιάζει στα φανερά μια διεθνώς απομονωμένη χώρα, ούτε καν ο Ερντογάν. Η Ρώσικη διπλωματία δεν έχει πλέον περιθώρια ελιγμών.

Μπορεί η Δύση να ενισχύσει κι άλλο την επικινδυνότητα της Ρωσίας; Ναι μπορεί! Αφενός με το φιλόδοξο σχέδιο που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να μειωθεί η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο (REPowerEU). Αφετέρου με τη Γαλλία να ξανασκέφτεται την πυρηνική ενέργεια. Πώς θα αντιδράσει η Ρωσία που δε θέλει την απεξάρτηση της Ευρώπης από το αέριό της; Μήπως επιχειρήσει ένα σοβαρό... "περιστατικό" στους πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας; Τι θα κάνει τότε η Δύση με τις κόκκινες γραμμές της;

Από την άλλη, οι Ουκρανοί θα συνεχίσουν να μάχονται ηρωικά υπέρ βωμών και εστιών. Και δε θα τα παρατήσουν, παρά μόνον αν κουραστεί ο αντίπαλος. "Είναι λίγο σαν να παλεύεις με έναν γορίλα: Δεν τα παρατάς όταν κουραστείς εσύ. Τα παρατάς όταν κουραστεί ο γορίλας" λέει, εκ πείρας προφανώς, ο παλαιστής Robert Strauss.

Έτσι, η παιδική ανάμνηση του Πούτιν με το στριμωγμένο ποντίκι πίσω από την πόρτα λαμβάνει πραγματικές διαστάσεις. Όσο δε πληθαίνουν τα “κουτιά" και συνεχίζεται η κατρακύλα του βιοτικού επιπέδου των Ρώσων και η διεύρυνση των τεράστιων ανισοτήτων - 48% του πλούτου ανήκει στο πλουσιότερο 1% του πληθυσμού - το στριμωγμένο ποντίκι θα επιτίθεται λυσσαλέα για να βγει από το αδιέξοδο. Αν και τα κάστρα συνήθως πέφτουν από μέσα, στη Ρωσία του Πούτιν αυτό φαντάζει δύσκολο, αφού οι Σταλινικές εκκαθαρίσεις συνεχίζονται ως “δράσεις φυσικής και αναγκαίας αυτοκάθαρσης της κοινωνίας" από τις "σκνίπες" και τα "αποβράσματα" που τη ... μιάζουν.

Όσο για τα κράτη που δια-μεσολαβούν για την ειρήνη, ποια αποτελέσματα μπορούμε να περιμένουμε από αυτά; Μην ξεχνάμε ότι συνδέονται με σχέσεις συνεργασίας αλλά και ανταγωνισμού τόσο μεταξύ τους όσο και με τη Ρωσία. Πώς να τη σταματήσουν αζημίως για τα συμφέροντά τους; Να διευκρινήσω, ωστόσο: αν η Κίνα έχει έστω και ΜΙΑ ελπίδα, είναι γιατί χειρίζεται τις σχέσεις αυτές πολύ καλύτερα από την Ρωσία, διαθέτοντας και ανάστημα ανάλογο με αυτό της Σοβιετικής Ένωσης του παρελθόντος.

Η αναζήτηση διεξόδου διαφυγής, σε μια ισορροπημένη τετραμερή G4 (ΗΠΑ-ΕΕ-Ρωσία-Κίνα), θα μπορούσε να είναι ένας καλός δρόμος προς την ειρήνη. Όμως, προς το παρόν δε βλέπω να τον βρίσκει ή να τον προτείνει κανείς στον Πούτιν.

Η ΕΕ θα μπορούσε να συμβάλει πιο ουσιαστικά στην επίτευξη της ειρήνης, αν δρούσε ως σύνολο και με θεσμούς λειτουργικούς. Αυτό όμως προϋποθέτει την πολιτική της ενοποίηση. Απέχουμε πολύ από αυτό και η ενέργεια είναι ένας από τους λόγους. Η εξωτερική πολιτική δεν μπορεί να είναι ενιαία, όταν τα ενεργειακά συμφέροντα είναι διαφοροποιημένα. Ίσως η συγκυρία να οδηγήσει την Ευρώπη ταχύτερα στο ζητούμενο αυτό. Είναι η μόνη λύση για μια ΕΕ διεθνώς αξιόπιστη και νομιμοποιημένη στις συνειδήσεις των πολιτών της.

Στα δικά μας τώρα. Εθνικά επιβεβλημένη και στρατηγικά αιτιολογημένη η άμεση και έμπρακτη στήριξή μας στο λαό και τον στρατό της Ουκρανίας. Δεν είμαστε Τουρκία, να έχουμε το ένα πόδι στο ΝΑΤΟ και να περιφέρουμε το άλλο κατά πως μας βολεύει η εκάστοτε συγκυρία.

Το να βλέπεις βέβαια μια χώρα που δεν έχει αφήσει γραμμή του διεθνούς δικαίου απαραβίαστη να αυτοαναγορεύεται σε "ειρηνοποιό", και μάλιστα να της αναγνωρίζεται ο ρόλος αυτός, δεν καταπίνεται.

Η αμφισβήτηση από την Τουρκία των κυριαρχικών δικαιωμάτων δύο κρατών-μελών της ΕΕ, η εισβολή και η κατοχή εδαφών ενός εξ αυτών και η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, πρέπει να ανέβουν ψηλά στην παγκόσμια ατζέντα, μετά το τέλος του πολέμου. Την επόμενη κιόλας ημέρα. Και, βεβαίως, θα πρέπει να καταστεί σαφές, και να υπάρξουν εγγυήσεις γι'αυτό, ότι εφεξής ο πήχυς των κυρώσεων που επέβαλε η ΕΕ στη Ρωσία, μόνο προς τα πάνω μπορεί να κινηθεί σε περίπτωση εισβολής τρίτης χώρας σε κράτος-μέλος της ΕΕ.

Άλλες απόψεις: Του Κωστή Μουσουρούλη