Η άνοδος του λαϊκισμού και της δυσπιστίας προς τις συστημικές δομές αποτυπώνεται και στην Ελλάδα: ένα 18,5% προτιμά 3 κόμματα του εθνικού προστατευτισμού, δεξιά της ΝΔ, με λύσεις «Trump-style» για οτιδήποτε ταλαιπωρεί ή διχάζει: ακρίβεια, ελληνοτουρκικά, μεταναστευτικό, δικαιώματα κ.λπ., ενώ, αριστερά του ΠΑΣΟΚ, ένα 20,5% προτιμά 5 κόμματα αταβιστικής διαμαρτυρίας: τον ΣΥΡΙΖΑ και 4 απότοκες «διαρροές» του.
Με το στίγμα της τοξικότητας, του καιροσκοπισμού και του κυβερνητικού «Βατερλώ» (ΣΥΡΙΖΑ), και χωρίς τα εφόδια της ενότητας, της ανανέωσης και της αξιόπιστης πρότασης διακυβέρνησης, μόνο στην πολιτική αστάθεια μπορούν να ελπίζουν για κάποιο ρόλο. Εύχομαι να μην την επιδιώκουν. Πλην όμως, διαμορφώνουν την αίσθηση ότι το πολιτικό σύστημα είναι συνολικά αποκομμένο από τις ανάγκες της κοινωνίας και ότι τα προβλήματά της δεν αντιμετωπίζονται. H κατάσταση θυμίζει τη διαφορά μεταξύ των δεικτών φτώχειας της Eurostat και της υποκειμενικής αίσθησης φτώχειας που επηρεάζεται τόσο από ψυχολογικούς παράγοντες, όπως οι μνήμες της κρίσης, όσο και από τις υψηλές προσδοκίες για διαρκή οικονομική ανάπτυξη και μείωση του χρέους (βλ. προϋπολογισμό 2025).
Η ουσία είναι ότι η δυναμική για να ανταμειφθούν οι προσδοκίες υπάρχει και την πιστώνεται η κυβέρνηση. Αρκεί, να αναληφθούν και άλλες τολμηρές μεταρρυθμίσεις σε 3 κρίσιμα μέτωπα: το κράτος, την εφοδιαστική αλυσίδα και το εμπορικό έλλειμμα. Την εικόνα διαίρεσης μπορεί να αλλάξει ένας νέος κύκλος θετικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τη σταθερότητα και της σταθερότητας που επιτρέπει τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων. Με άλλα λόγια, η κότα κάνει το αυγό, αλλά χωρίς το αυγό δεν μπορεί να συνεχίσει.
Και εδώ κρίσιμο ρόλο δεν παίζει μόνο η κυβέρνηση, αλλά και η αξιωματική αντιπολίτευση -το ΠΑΣΟΚ, πλέον- αρκεί να αποτάξει αντιπολιτευτικές τακτικές που έχουν ήδη «ξεπουλήσει» στα αριστερά του. Αλλιώς δεν θα ανακτήσει ποτέ την κοινωνική του βάση ούτε θα θεωρηθεί ασφαλής εναλλακτική κυβερνητική επιλογή, όπως διατείνεται ο πρόεδρός του. Το εθνικό αφήγημα θέλει στη μαγιά του και μια σύγχρονη αντιπολίτευση με αξιόπιστες -τεκμηριωμένες και ρεαλιστικές- προτάσεις που απαντούν στις σύγχρονες προκλήσεις, αλλά και με συγκλίσεις στα κοινά σημεία. Άλλωστε, «ό,τι σπείρεις, θερίζεις» στην πολιτική – κι αυτό θα πρέπει να το θυμούνται όλοι όσοι πολιτεύονται, από την κορυφή μέχρι τη βάση κάθε κόμματος εξουσίας.